I.bob. Marketing kommunikatsiyasi yaratish bosqichlari
1.1.Marketing konsepsiyalari haqida tushuncha ularning mazmun mohiyati
Marketing kommunikatsiyalari kompleksini ishlab chiqish tovarni ilgari surish bo’yicha muvaffaqiyatli faoliyat yuritish uchun strategik ahamiyatga molik hisoblanadi, chunki faqat kommunikatsiya vositalaridan to’g’ri foydalanish hamda ularning jihatlarini aniq ajratishgina firmaning maqsadlariga erishishga xizmat qiladi. Bevosita kommunikatsiyalar jarayonining o’zi bir nechta elementdan iborat, chunonchi: jo’natuvchi, kodlashtirish, axborotni tarqatish vositalari, kodni ochish (rasshifrovka), oluvchi, javob reaksiyasi, qaytuvchan aloqa, to’siqlar.Mazkur model asosiy samarali kommunikatsiya omillarini o’z ichiga oladi va amaliy natija beradigan kommunikatsiya tizimi yaratish ustidan quyidagi ishlar asosiy bosqichlarini belgilab beradi
Marketing konsepsiyasi (marketing faoliyati konsepsiyasi) – bu shunday yo‘l yoki yondashuvki, uning asosida korxona o‘zining marketing faoliyatini yurgizadi.Marketing konsepsiyasi rejalashtirilayotgan va amalga oshirilayotgan firma faoliyatining strategik tahlili asosida ishlab chiqiladi. Marketing konsepsiyasini ishlab chiqish odatda quyidagi bosqichlarni qamrab oladi:
• ichki va tashqi muhit strategik tahlilini amalga oshirish;
• marketing faoliyati va korxonaning maqsadlarini aniqlash;
• marketing strategiyasini aniqlash;
• rejalashtirilayotgan natijalarga erishish maqsadida marketing faoliyati elementlarini tanlash.
Marketing konsepsiyasi ishlab chiqarish va taklif etilayotgan tovarlarga bo‘lgan talabni rivojlanish darajasiga bog‘liqligi jihatidan evolyusion taraqqiyot bosqichini kechdi.Marketing konsepsiyasi haqida quyida rasm va jadvallarda ma’lumotlar berilgan.
Bozor munosabatlari firma va kompaniyalar o‘z mahsulotlarini sotishning ichki va tashqi bozorlarida o‘xshash, o‘rinbosar tovarlar bo‘yicha raqobatchilar sonining ortib borishi sotish jarayonida tovarlar harakatini tezlashtirishning mukammal texnologiyalaridan foydalanishni talab qiladi. Ushbu masalalarni ijobiy hal etishda respublikamiz korxonalarining sotish amaliyotiga rivojlangan mamlakatlar tajribasida keng qo‘llanilayotgan talabni shakllantirish va sotishni rag‘batlantirish (TASHSOR) tizimini keng miqyosda joriy etish muhim masala hisoblnadi. Rag‘batlantirish – faoliyatni jadallashtirish demakdir. Sotishni rag‘batlantirishning vazifasi tovarlarni sotish maqsadida sotuvlarni jonlantirish, faollashtirish va jadallashtirishdan iboratdir. Sotishni rag‘batlantirish dasturlari bundan 50 yillar oldin paydo bo‘lgan bo‘lib, reklama byudjetdan tashqaridagi harajatlar asosida shakllanadigan turli marketing tadbirlarini o‘z ichiga oladi. Shu bois bugungi kunda marketologlar reklama bilan bog‘liq barcha tadbirlarni ATL (above the line, “joriy tadbirlar”), sotishni rag‘batlantirishning boshqa usullarini esa BTL (below the line, “uzoq muddatli tadbirlar”) deb atashadi. AQShda bu faoliyat 1950 yillardan paydo bo‘ldi. Fransiyada esa 1960 yildan boshlab paydo bo‘ldi va AQShdagi sotishni rag‘batlantirish tushunchasi bilan tubdan farq qilgan.
Fransiyada sotishni rag‘batlantirishga reklamaga qaraganda kamroq e’tibor qaratilgan yoki reklama byudjetining oxirgi elementlari sifatida kiritilgan. AQShda esa aksincha, sotishni rag‘batlantirishga alohida kommunikatsiya elementi sifatida qaralgan va sotishni rag‘batlantirish bilan bog‘liq harajatlar ikkiga ajratilgan, ya’ni teleko‘rsatuv, radio, matbuot, turli plakatlar uchun sarflanadigan joriy harajatlar (under the line) va sotishni rag‘batlantirishga qaratilgan promoaksiyalarga ajratilgan uzoq muddatli harajatlar (below the line). 1980 yillarga kelib AQSH firmalarining 70% harajatlari aynan marketing kommunikatsiyalariga sarflanganligi bu faoliyatning muhimligidan dalolat beradi.Mamlakatimizda sotishni rag‘batlantirish alohida element sifatida emas, talabni shakllantirish va sotishni rag‘batlantirish(TASHSOR) siyosati sifatida qaralmoqda. Bunda eng asosiy marketing amali sifatida narx va narx chegirmalari qo‘llaniladi. Bugungi kunda sotishni rag‘batlantirish siljitishning boshqa vositalari - reklama, PR, shaxsiy sotish bilan bir qatorda qo‘llanilmoqda. Nafaqat AQSH va Yevropa, balkibizning mamlakatimizda ham sotishni rag‘batlantirish tadbirlarini o‘tkazish bilan bog‘liq xizmatlar ko‘rsatish faol rivojlanmoqda. Firmalarning sotish hajmi har doim ham barqaror saqlanib turmaydi. Kuchli raqobat firmalarning sotuv hajmiga salbiy ta’sir ko‘rsatadi. Bunda firma rahbariyati oldida tabbiy savol tug‘iladi: sotish uchun, sotib olishlari uchun nima qilish kerak? Reklama kerak, ammo una qanday amalga oshirish zarur? Bugungi kunda ko‘pchilik firmalar reklama tadbirlarini amalga oshirishga tayyor emaslar. Statistik ma’lumotlarga ko‘ra, bugungi kunda turistik korxonalarning 14% ida marketing mavjud, 12-13% ida marketing tadqiqotlari o‘tkazilsada 70-77% turistik korxonalarda marketing tizim sifatida umuman mavjud emas. Sanoqli korxonalarda samarali marketing faoliyati olib boriladi. Turistik korxonalarning ko‘pchiligi uchun marketing keraksiz faoliyat sifatida qaralmoqda va professional darajada qo‘llanilmasdan qolmoqda. Shu bois ularda reklama harajatlarini firma byudjetiga kiritish mushkul vazifa. Bunday paytlarda reklama va sotishni rag‘batlantirishning arzon va samarali usullaridan faydalanish orqali murakkab vaziyatdan chiqib ketish mumkin. Bunga inson omili va vaziyatni nazorat qilish orqali erishish mumkin.
Sotishni rag‘batlantirish – qisqa davr ichida sotuvlar hajmini oshirish, yangi
haridorlarni jalb qilish maqsadida tovarning butun hayotiylik davri mobaynida
bozorning barcha ishtirokchilari, ya’ni iste’molchilar, vositachilar, savdo xodimlariga ta’sir ko‘rsatishga qaratilgan tadbirlar majmuidir.
Rag‘batlantirish reklamaga qaraganda afzalliklarga ega. U tadbirlarni oqilona
tashkil etish, ijodiy tasavvur, fantaziyadan foydalanish orqali tovarlar sotuviga tezda ta’sir ko‘rsata oladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
