Мундарижа бет Кириш корхоналарни қурилиш жойини теҳник иқтисодий асослаш Хом-ашё махсулотлар тавсифи 11
Download 1.14 Mb.
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- 11. Хорижий инвестисия
- 12. Хулоса
- 13. Адабиётлар
|
Таннарх ва махсулот баҳоси
Таннарх деб махсулот ишлаб чиқариш учун кетган барча сарф харажатлар йиғиндисининг пул шаклидаги ифодасига айтилади. Таннарх калъкулясия тузиш йўли билан бир қанча сарфларни хисобга олган ҳолда аниқланади. Асосий сарф ҳом ашё материаллари ва энергия ресурслари сарфи хисобланади. Калкулясияда асосан техник харажатлар учун сарфлар аниқланади. Сотиш нархини аниқлашда умумкорхонаа ва корхона ташқарисидаги сарфлар хисобга олинади. Корхона фойдаси сотиш ва нархни фарқини билдиради. Асосий фондлардан фойдаланиш даражаси рентабиллик дейилади ва у қанча юқори бўлса фойддаланиш даражаси шунча юқори бўлади. Ўз-ўзини қоплаш муддати рентабилликни тескари катталик капитал маблағни соф фойдаси бўлиб нисбати билан аниқланади. Т= К / ΣП Бу эрда: К− капитал кириш; ΣП− фойда Маҳсулот бирлиги тан нархи калкулясия 415000 тонна/йил бўлган аммоний селитра ишлаб чиқариш учун Калъкулясия 10.9- жадвал 415000 т/йил селитра ишлаб чиқариш учун
10.9 жадвал давоми Махсулот бирлиги таннархи. т/н= 171384895177,11: 415000 = 338597,19 сўм Реализасия нархи Рн= 338597,19∙1,3 = 440176,35 cўм Махсулот бирлиги фойдаси. П=440176,35 –338597,19 = 101579,16 сўм Ишлаб чиқариш фойдаси. =101579,16· 415000 = 52165469722,2 сўм Рентабеллик. Р= Р= Ўз – ўзини қоплаш муддати. Т= йил. Мехнат унумдорлиги. Мун= т/йил киши 8. Меҳнат унумдорлиги Мунқ= 9. Иқтисодий самарадорлик (Т/Нич-Т/Нл)∙Қ=(356720,95-338597,19)∙415000= 9307366329,2 сўм/йил Техник иқтисодий кўрсаткичлар 10.10-жадвал
11. Хорижий инвестисияМустақиллигимиздан кейин Ўзбекистон иқтисодиётининг ўсиш суръатлари дунёдаги кўплаб ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлардаги кўрсаткичлари билан тенглашиб бормоқда. Мамлакатимизнинг кучли солиқ-бюджет сиёсати ва ташқи қарзининг камлиги мустаҳкам макроиқтисодий асос яратилганидан далолат беради. Бу Ўзбекистонга аҳоли фаровонлигини юксалтиришга қаратилган кенг кўламли ислоҳотларни амалга ошириш, инвеститсияларни фаол жалб қилиш имконини беради. Бу инвеститсиялар, айни пайтда, саноат секторини модернизатсия қилиш ва кенгайтириш, асосий ва ижтимоий инфратузилмани такомиллаштиришни таъминлашга хизмат қилмоқда. Хорижий инвеститсия - бу чет эл инвесторлари томонидан юқори даражада даромад олиш, самарага эришиш мақсадида мутлақ бошқа давлат иқтисодиётининг тадбиркорлик ва бошқа фаолиятларига сафарбар этадиган барча мулкий, молиявий, интелектуал бойликлардир. Инвеститсиялар киритилиши учун қуйидаги инвеститсион иқлим талаб этилади: -Сиёсий барқарорлик; -Иқтисодиётнинг барқарор суръатларда ўсиши; -Географик ва геосиёсий жойлашув; -Қулай солиқ сиёсати; -Малакали ва арзон ишчи кучи. Инвеститсия лойихалари, аввало, устувор тармоқларга яъни нефт ва кимё саноати, транспорт, енергетика, ер ости қазилма бойликларини ишлаб чиқаришга,қурилиш,телекоммуникатсия тармоқларига,қишлоқ хўжалик махсулотларини ишлаб чиқаришга ва уларни кенг қайта ишлашга,туризмга ёъналтирилиши керак. Мамлакатимизни модеринизатсия қилиш ва иқтисодиётни диверсификатсия этиш,иқтисодиёт тармоқларининг рақобатдошлигини ошириш ҳамда махаллий ишлаб чиқариш корхоналарининг экспортдаги ҳажмини кенгайтиришга қаратилган инвеститсия фаолиятини тартибга солувчи 50 дан ортиқ хуқуқий ҳужжат қабул қилинди, жумладан, “Консессиялар тўғрисида”ги, “Эркин иқтисодий зоналар тўғрисида”ги, “Чет эл инвеститсиялари тўғрисида”ги, “Чет эллик инвесторлар хуқуқларининг кафолатлари ва уларни ҳимоя қилиш чоралари тўғрисида”ги қонуни; “Ташқи иқтисодий фаолият тўғрисида”ги қонунлар айни шу мақсадга хизмат қилмоқда. Минерал-хом ашё ресурсларини чуқур қайта ишлаш бўйича умумий қиймати қарийб 40 млрд. долларга тенг бўлган 649 та инвестисия лойиҳаларини амалга оширишни кўзда тутувчи тармоқ дастурларини ўз вақтида амалга оширилишини таъминлаш. 2017 йилда умумий қиймати 1,0 млрд. долларлик 145 та ишлаб чиқариш қувватларини фойдаланишга топшириш, шу жумладан: мева-сабзавот ва гўшт-сут маҳсулотларини қайта ишлаш соҳасида 147 млн. долларлик 63 та лойиҳа; рангли ва қимматбаҳо металларни чуқур қайта ишлаш бўйича 217 млн. долларлик 6 та лойиҳа; кимёвий хом ашёларни чуқур қайта ишлаш бўйича 25 млн. долларлик 2 та лойиҳа; углеводород хом ашёларини қайта ишлашни чуқурлаштириш бўйича 342 млн. долларлик 6 та лойиҳа; тайёр чарм-поябзал маҳсулотлари ишлаб чиқаришни кенгайтириш бўйича 6 млн. долларлик 9 та лойиҳа; фармасевтика маҳсулотлари ишлаб чиқаришни оширишга ёъналтирилган 24 млн.долларлик 7 та лойиҳа; қурилиш материаллари ишлаб чиқаришни янада кенгайтириш бўйича 151 млн. долларлик 29 та лойиҳа; тайёр тўқимачилик ва тикув-трикотаж маҳсулотлари ишлаб чиқаришни ошириш бўйича 178 млн. долларлик 15 та лойиҳа. Келгуси 5 йилда республикада саноат маҳсулотлари ишлаб чиқариш 1,5 баравар, унинг ЯИМдаги улуши – 33,6 фоиздан 36 фоизга, қайта ишловчи тармоқларнинг саноатдаги улуши – 80 фоиздан 85 фоизга ўсади. 2017 йилда 75 дан ортиқ янги турдаги рақобатдош тайёр маҳсулотлар ўзлаштирилади. Ер ва сув ресурсларидан оқилона фойдаланиш мақсадида қишлоқ хўжалиги экин майдонларини мақбуллаштириш, бунда: пахта экин майдонларини 49 минг гектарга ва ғалла майдонларини 10 минг гектарга қисқартириш; қисқартирилган экин майдонларига бошқа қишлоқ хўжалиги экинларини жойлаштириш, жумладан, картошка – 8,1 минг гектар, сабзавот – 27,2 минг гектар, интенсив боғ – 5,9 минг гектар, токзор – 2,9 минг гектар, озуқа экинлари – 10,9 минг гектар ва мойли экинлар – 4 минг гектар. Замонавий агротехнологиялар асосида юқори ҳосилдорликка эга бўлган, эртапишар ҳамда ширин таъмга эга пакана ва ярим пакана дарахтларни экиш орқали интенсив боғ ва узумчиликни ривожлантириш ва дунё бозорларида харидоргир экспортбоп мева-сабзавот маҳсулотлари ишлаб чиқариш ҳажмларини ошириш, жумладан: 13 минг гектар майдонда янги интенсив боғ ва 7,3 минг гектар токзорлар ташкил қилиш ҳамда 15,4 минг гектар боғ ва 9 минг гектар токзорларни реконструксия қилиш; мавжуд паст рентабелли боғ ва токзорларни босқичма-босқич, йилига 10 фоиздан ёки 26,4 минг боғ ва 14,1 минг токзорларни интенсив усулга ўтказиш; янги ташкил этилаётган ва мавжуд интенсив боғ ва токзорларга босқичма-босқич йилига 5,7 минг гектардан томчилатиб суғориш тизимини жорий қилиш; республика тупроқ-иқлим шароитига мос пакана ва ярим пакана дарахт кўчатлари ва пайвантаклари этиштириш ҳажмини камида 7000 мингтага ошириш; бевосита мева-сабзавот маҳсулотларини этиштириш учун ажратилган қишлоқ хўжалиги экин майдонларида томчилатиб суғориш тизимини жорий қилиш учун сув ҳавзалари, йирик сув ўлчаш сиғимлари, бирламчи совитиш тизимлари ва совиткич камералари ҳамда технологик жараёнларни амалга ошириш учун зарур бўлган бошқа объектлар қуриш тартибини ишлаб чиқиш ҳамда жорий қилиш; истиқболли ва дунё бозорларида талаб юқори бўлган экспортбоп интенсив боғ мевалари кўчатларининг навларини синаш ва уларни республика ҳудудида экишга тавсия этиладиган қишлоқ хўжалиги экинлари Давлат реестрига киритиш; ташкил этилаётган интенсив боғларда замонавий минерал ва органик ўғитлардан ҳамда касаллик, зараркунандалар ва бегона ўтлардан муҳофаза қилувчи кимёвий воситалардан фойдаланиш тизимини уларни Ўзбекистон Республикаси қишлоқ хўжалигида ишлатилиши рухсат этилган пестисидлар ва агрохимикатлар рўйхатига киритиш орқали ташкил қилиш. Инвеститсия лойихаларини молиялаштиришнинг асосий ҳажми ички ресурсларни сафарбар қилиш ҳисобидан амалга оширилади. Келгуси йилларда бу кўрсатгич ялпи капитал қўйилмалар ҳажмининг 76% ни ташкил этади. Муҳтарам биринчи Президентимиз Ислом Каримов таъкидлаганларидек: “Жадал ва мутаносиб иқтисодий ўсиш, чуқур таркибий ўзгаришларни амалга ошириш ва иқтисодиётни диверсификасия қилишда фаол ва аниқ ёъналтирилган инвестисия сиёсати юритиш энг муҳим омил ҳисобланади. 12. ХулосаКафедра томонидан менга берилган мавзу бўйича яъни “Farg’onaazot” АЖдаги қуввати 415000 т/йил бўлган аммонийли селитра ишлаб чиқариш цехини лойиҳалаш. Асосий қурилма донадорлаш минорасини хисоблаш мавзусига асосан керакли барча маълумотларни ўргандим ва ўз ишимни лойиҳаладим. Битирув малакавий ишида асосий қурилма донадолаш минораси бўлиб, унда аммоний селитраси суюқланмаси донадор ҳолга келтирилади. Бу бўйича маълумотни амалиёт даврида тўпладим ва олган амалий билимларим анча қўл келди. Етарли унумдорликда ишлаш ва сифатли маҳсулот ишлаб чиқаришда малакали хизматчиларнинг ўрни беқиёс. Уларнинг иш хақидаги маълумотлар хам битирув малакавий ишимда баён қилганман. Технологик ҳисобларда берилган унумдорликка кўра, бўлимларни моддий ва иссиқлик ҳисоблари, донадорлаш минорасини конструктив, механик ва гидравлик ҳисобларини бажардим. Бунга кўра донадорлаш минораси қуйидаги кўрсаткичларга эга: Қурилманинг диаметри –6,5 м Умумий баландлиги -65 000 мм Гидравлик қаршилик –2722,5 Па Техник иқтисодий томондан қуйидаги кўрсаткичларга эга: Асосий ишлар сони - 83 киши Ёрдамчи ишчилар сони - 128 киши ИТИ ходимлари сони - 31 киши Корхона рентабеллиги – 30,27 % Капитал харажатларини қайта қоплаш муддати - 3,3 йил 13. Адабиётлар1. Ўзбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2016 йил якунлари ва 2017 йилга мўлжалланган иқтисодий дастурининг энг муҳим устувор йўналишларига бағишланган Вазирлар Маҳкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маърузаси. 2. Каримов И.А. “Ўзбекистоннинг ўз истиқлоли ва тараққиёт йўли”. Тошкент “Ўзбекистон” 1992-й 3. Салимов З. Кимёвий технологиянинг асосий жараёнлари ва қурилмалари. -Тошкент. «Ўзбекистон», 1 – том, 1994. 4. Салимов З. Кимёвий технологиянинг асосий жараёнлари ва қурилмалари. -Тошкент. «Ўзбекистон», 2 – том, 1995. 5. Исматов А.А., Отақўзиев Т.А. ва бошқалар. Ноорганик материаллар кимёвий технологияси. -Тошкент: «Ўзбекистон», 2002. 6. Юсупбеков Н.Р., Ғуломов Ш.М. «Автоматика ва ишлаб чиқариш процессларини автоматлаштириш» Тошкент: Ўқитувчи, 1982. 351б. 7. Дытнерский Ю.И. Процессы и аппараты химической технологии. – М.: Химия, 1 – 2 часть, 1995. 8. Дытнерский Ю.И. Основные процессы и аппараты химической технологии. Под ред.– М.: Химия, - 1991. 9. Павлов К.Ф., Романков П.Г., Носков А.А, Примеры и задачи по курсу процессы и аппараты химической технологии. -Л.: Химия, 1987. 10. Позин М.Е. Технология минеральных удобрений. -Л.: Химия, 1989. 11. Расчеты по технологиии неорганических веществ. Под ред. Позин М.Е. - Л.: Химия, 1977. 12. Олевский В.М. Производство аммиачной селитры в агрегатах большой единичной мощности. – М.: Химия, 1990. 13. Атрошенко В.И., Алексеев А.М., Засорин А.П., и др. Технология связаНNOго азота. – Киев: Высшая школа, 1985. 14. Производство аммиака. Под. ред. В.П. Семенова. – М.: Химия, 1986. 15. Справочник азотчика. 1 – 2 часть. – М.: Химия, 1986. 16. Дыбина И.В. Расчёты по технологии неорганических веществ. - М.: Химия, 1967. 17. Аммонийли селитра ишлаб чиқариш цехи регламенти. 18. Интернет маълумоти. www.google.uz www.uza.uz www.ziyonet.uz www.kutubxona.uz Download 1.14 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||