Mundarija kirish I bob. O‘zbekistonda chorva mollari gelmintlari, shu jumladan ularning jigarida parazitlik qiluvchi gelmintlarning qiqacha o‘rganilish tarixi
Download 388.43 Kb.
|
parazit (2)
- Bu sahifa navigatsiya:
- Qo‘y Echki Qoramol
- Sinf.
- Jami: 19 20 6
Shunday qilib, Respublikamizda chorva mollari gelmintlari va ularning oraliq xo‘jayinlari - mollyusklar to‘g‘rsida uzoq yillar davomida tadqiqot ishlarini olib borgan ko‘plab olimlarning chop ettirgan asarlarini o‘rganib chuqur tahlil qilganimizda O‘zbekitonning turli hududlarida quruqlikda va suvda yashovchi mollyuskalarning 74 ta turi chorva mollari va yovvoyi kavsh qaytaruvchi sutemizuvchilarda parazitlik qiladigan 27 ta tur gelmintlarning oraliq xo‘jayinlari ekanligi ma’lum bo‘ldi. Shulardan 57 ta tur quruqlik mollyusklari 18 ta turga kiruvchi gelmintlarning va 17 ta tur suv mollyuskalari 12 ta turga kiruvchi gelmintlarning oraliq xo‘jayinlari hisoblandi. Ayrim tur chorva mollar jigarida parazitlik qiluvchi gelmintlar tahlil qilinganda sestodalar sinfidan Ech. granulosus (larvae) barcha chorva mollarning jigarida uchraydi. Trematodalar sinfidan F. hepatica, F. gigantica va D. dendriticum turlari O‘zbekistonda chorva mollarda keng tarqalgan bo‘lib, ularning jigarida parazitlik qiladi. F.indica trematoda turi Respublikamizda asosan, Farg‘ona vodiysida qo‘y va qoramollarning jigarida topilgan. Nematodalar sinfidan Dictyocaulidae oilasiga kiruvchi gelmint turlari ayrim tur chorva mollar uchun ixtisoslashgan va ular tuyoqli hayvonlarning o‘pkasida parazitlik qiladi. Masalan, D. filaria asosan, mayda shoxli mollar o‘pkasida, D. viviparus- qoramollarda, D. cameli- tuyalarda, D. khawi- cho‘chqalarda, D. arnfieldi esa ot va eshaklar o‘pkasida parazitlik qiladi. Metastrongylidae oilasiga kiruvchi-M. yelongates va M. pudendotectus nematoda turlari cho‘chqalar uchun ixtisoslashgan bo‘lib, ularning o‘pkasida parazitlik qiladi. Protostrongylidae oilasiga kiruvchi nematodalardan - Protostrongylus, Spiculocaulus, Muellerius, Cystocaulus, Neostrongylus va Varestrongylus urug‘lari turlari esa chorva mollardan, asosan mayda shoxli mollarda, ya’ni qo‘y va echkilarda hamda ularning yovvoyi turlari o‘pkasida parazitlik qiladi. O‘zbekistonda chorva mollar o‘pka va jigarida parazitlik qiluvchi gelmintlarning rivojlanish sikli tahlil qilinganda, sestodalar sinfidan- Ech.granulosus (larvae) turining asosiy xo‘jayinlari yirtqich sutemizuvchilar va oraliq xo‘jayinlari chorva mollari hamda odam hisoblanadi. Trematodalar sinfidan-F.hepatica, F.gigantica va F.indica turlari uchun chorva mollari va odam asosiy xo‘jayinlar, chuchuk suv shilliqqurtlari esa oraliq xo‘jayinlardir. D.dendriticum trematoda turi 3 ta xo‘jayinda rivojlanadi, ya’ni chorva mollari va odam parazitning asosiy xo‘jayinlari, quruqlikda yashovchi qorinoyoqli mollyuskalar oraliq xo‘jayinlari va chumolilar qo‘shimcha xo‘jayinlari hisoblanadi. Dictyocaulidae oilasiga kiruvchi nematoda turlarining rivojlanish sikli to‘g‘ridan-to‘g‘ri, ya’ni ular oraliq xo‘jayinlarsiz rivojlanadi. Cho‘chqalar o‘pkasida parazitlik qiluvchi Metastrongylidae oilasi turlarining rivojlanish sikli 2 ta xo‘jayinda boradi, ya’ni cho‘chqa parazitlarning asosiy xo‘jayinlari hisoblansa, har xil turlarga kiruvchi yomg‘ir chuvalchanglari esa oraliq xo‘jayinlardir. Mayda shoxli mollarda, ya’ni qo‘y va echkilarda hamda ularning yovvoyi turlari o‘pkasida parazitlik qiluvchi nematodalardan Protostrongylidae oilasiga kiruvchi nematoda turlarining rivojlanish sikli ham 2 ta xo‘jayinda boradi. Bunda mayda shoxli mollar asosiy xo‘jayinlari va quruqlikda yashovchi qorinoyoqli mollyuskalar esa oraliq xo‘jayinlari hisoblanadi. Yuqorida keltirilgan ma’lumotlar chorvachilik xo‘jaliklarida ishlayotgan veterinariya xodimlari uchun chorva mollari jigarida parazitlik qiluvchi gelmintlarga qarishi kurash olib borishda albatta amaliy yordam beradi. Download 388.43 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|