Mundarija kirish i-bob. Yuz tasvirni biometrik identifikatsiyalash usullarini nazariy jihatlarni ko‘rib chiqish

MUNDARIJA


Kirish
I-BOB. Yuz tasvirni biometrik identifikatsiyalash usullarini nazariy jihatlarni ko‘rib chiqish
1.1. Yuz tasvirni aniqlash usullari.................................................................................
1.2. Yuz tasvirni normallash usullari.............................................................................
1.3. Xususiyat (belgi) larni aniqlash va taqqoslash usullari...........................................
1.4. Masalaning qo‘yilishi..............................................................................................
II-BOB. Yuz tasvirni biometrik identifikatsiyalashni amalga oshirishda qo‘llaniladigan usullar va g‘oyalar

1. 
   Yuzni ajratib olish usul va algoritmlari…………………………………………..
   
2. 
   Ajratib olingan yuz belgilarini tahlili …………………………………………….
   
3. 
   Yuzni tanib olish uchun ma’lumotlar bazasini shakllantirish……………………
   

III-BOB. Dasturning tuzilishi va tashkil etilishi

1. 
   Qo‘yilgan masalani xal qilish uchun dasturlash tillari va vositalarini tanlash…..
   
2. 
   BMI mavzusi doirasida amaliy dasturni yaratish texnologiyasi…………………
   
3. 
   Ishlab chiqilgan dasturni sinovdan o‘tkazish va natijalarni taxlil qilish…………
   

XULOSA………………………………………………………………………………
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO‘YHATI………………………………
ILOVALAR…………………………………………………………………………..

Kirish

Bizga ma’lumki, raqamli texnologiyalar xayotimizga jadal kirib kelmoqda. Ayniqsa intellektual tizimlarning rivojlanishi ko‘zga tashlanmoqda. Ularga yaqqol misol sifatida biometrik texnologiyalar asosida odam shaxsini identifikatsiyalash (tanib olish) masalalarini keltirish mumkin. Biometrik texnologiyalar ichida yuz tasvirini tanib olish masalasi esa eng ommabop xisoblanib, uning amaliyotda xam foydalanish imkoniyatlari kengdir. Masalan, amaliyotda shaxsiy pasportlarni nazorat qilish, qidirilayotgan shaxsni topish, binolar yoki xududlarga kirishni nazorat qilish kabi masalalarni yechimi uchun ko‘p ishlar amalga oshirilmoqda.

Hozirgi vaqtda xam yuzni tanib olish muammosiga doimiy qiziqish mavjud. Yuzni tanib olishni shartli ravishda 2 vazifaga bo‘lish mumkin: identifikatsiya va tekshirish. Identifikatsiya qilish vazifasi olingan yuzni ma’lumotlar bazasida saqlangan barcha yuz tasvirlari bilan solishtirishdir. Tekshiruvdan maqsad nomzod suratidagi shaxsning yuzini maʼlumotlar bazasida saqlangan maʼlumotnoma fotosuratidagi yuz bilan solishtirishdan iborat.
Yuzni tanib olish vazifasi aqlli muhitlar sohasida ham, xavfsizlik tizimlarida ham dolzarbdir. Misol uchun, bu yil N - Tech tomonidan ishlab chiqilgan rus texnologiyasi asosida Internetdagi fotosuratlar asosida yuzni onlayn aniqlash xizmati ishga tushirildi. Shuningdek, Google standart LFW ma’lumotlar to‘plamida inson yuzlarini 99,63% aniqlik bilan taniydigan yangi FaceNet sun’iy intellekt tizimi haqida maqola chop etdi. Facebook tadqiqotchilari tizimi taxminan 97,5% natijani ko‘rsatdi. Ochiq kodli mahsulotlardan biri OpenCV hisoblanadi. Bu kompyuterli ko‘rish, tasvirni qayta ishlash va umumiy maqsadli raqamli algoritmlar kutubxonasidir. Ilmiy va tijorat maqsadlarida foydalanish uchun bepul - BSD litsenziyasi shartlariga muvofiq tarqatiladi .
Yuzni tanib olish insonni aniqlashning boshqa usullariga nisbatan bir qator afzalliklarga ega:
1) maxsus yoki qimmat uskunalar talab qilinmaydi;
2) qurilmalar bilan jismoniy aloqaga muhtoj emas. Hech narsaga tegmaslik yoki ataylab to‘xtash va tizimning ishlashini kutish kerak emas. Aksariyat hollarda oddiygina o‘tib ketish yoki kamera oldida qisqa vaqt qolish kifoya.
Odamni yuz tasviridan tanib olishning kamchiliklari quyidagilardan iborat:
3) o‘z-o‘zidan, bunday tizim 100% identifikatsiya ishonchliligini ta’minlamaydi. Yuqori ishonchlilik zarur bo‘lganda, bir nechta biometrik usullarning kombinatsiyasi qo‘llaniladi;
4) yuzda jiddiy o‘zgarishlar, masalan, baxtsiz hodisa tufayli, yuzni tanib olish samarasiz bo‘lishi mumkin;
5) bundan tashqari, tizim bir qator boshqa omillar tufayli xato qilishi mumkin: qarish belgilari, yuzning ifodalari (mimikasi va h.k.), yorug‘lik va ko‘rish burchagining kattaligi.
Hozirgi vaqtda yuzni aniqlashning bir necha o‘nlab kompyuter usullari faol qo‘llanilmoqda, ulardan ba’zilari:
 neyron tarmoqlar;
 Asosiy komponentlar usuli (xos sonlar);
 lokal binar shablonlar (obrazlar);
 elastik grafiklar usuli;
 yashirin Markov modellari asosidagi usul;
 faol ko‘rinish modellari ;
 faol shakl modellari.
Men o‘z ishimda lokal binar obrazlar (ingl. Local Binary Pattern - LBP ) yordamida odamlarning yuzlarini tanib olishni ko‘rib chiqaman. LBP operatori tasvirdagi ob’ektni (masalan, yuz) qidirish uchun, shuningdek, ushbu ob’ektni ma’lum bir sinfga tegishliligini tekshirish uchun ishlatilishi mumkin.
Bitiruv malaka ishining maqsadi yuzni tanib olish uchun algoritm va dasturni yozish va keyinchalik ushbu yechimni amaliyotga tatbiq qilishdir. Ayni paytda o‘z milliy dasturimizni ta’minotini ishlab chiqish zarur, chunki hozirgi vaqtda yuzni tanishning yaxshi foizini ko‘rsatadigan, bepul tizimlari mavjud emas.
Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalarni hal qilish kerak:
1) Raqamli tasvirlarga ishlov berish usullarini, ya’ni fundamental asoslarini o‘rganish.
2) Mavjud notijorat ochiq kodli bibliotekalarni o‘zganish va ularda qo‘llaniladigan algoritmlarni o‘rganish.
3) Dasturiy ta’minotni ishlab chiqish uchun zamonaviy dasturlash tillari va vositalari bilan ishlash malakasiga ega bo‘lish.
4) Ishlab chiqilgan yuzni aniqlash dasturini amaliyotga integratsiyalash .
Bitiruv malakaviy ishning o‘rganish ob’ekti – raqamli yuz tasviri hisoblanadi. Predmeti – yuz tasvirini tanib olishning usullari, algoritmlari hamda modellari.