Мундарижа

Eng qulay soliq tizimi joriy etilgan mamlakatlar²¹

4. 
   jadval
   

T/r	Mamlakat	Jami soliqlar soni	Umumiy soliq stavkasi (barcha soliqlarning stavkasi yig’indisi)
1	Maldivi orollari	3	9,3
2	Qatar	3	11,3
3	Gonkong	3	23,0
4	Singapur	5	27,1
5	Irlandiya	8	28,8
6	BAA	14	14,1
7	Saudiya Arabistoni	14	14,5
8	Ummon	14	22,0
9	Mavrikiy, Kiribati	7	25,0; 31,8
10	Kanada	8	28,8
11	Quvayt	15	15,5
12	Baxreyn	25	15,0
13	Lyuksemburg	23	20,8
14	Daniya	10	27,5
15	Shveytsariya	19	30,1

Keltirilgan jadval ma’lumotlaridan Maldivi orollari davlatida eng qulay soliqqa tortish tizimi joriy etilganligini ko’rishimiz mumkin. Ushbu davlatda uchta soliq turi joriy etilgan bo’lib, uning umumiy stavkasi 9,3 foizni tashkil etadi. Qatar va Gonkongda ham uchtadan soliq to’lovi amal qiladi, lekin ushbu davlatlarda soliqlarning umumiy stavkasi mos ravishda 11,3 % va 23,0 %ni tashkil etadi.

Tahlillar iqtisodiyoti rivojlangan davlatlarda soliq tizimining qulayligi juda ham ko’zga tashlanadigan darajada emasligi ko’rsatib turibdi. Masalan, yalpi ichki mahsulotning aholi jon boshiga nisbatan hisoblaganda dunyoda eng yuqori o’rinlarni egallaydigan Lyuksemburg 13 o’rinda, Shveytsariya 15 o’rinni egallagan. Dunyoning 183 ta davlatlari bo’yicha o’tkazilgan reyting natijalarining oxirgi o’rinlarini Venesuela (jami 70 ta soliq to’lovi, umumiy stavka 63,5 %, 183 o’rin), Kongo respublikasi (jami 61 ta soliq to’lovi, umumiy stavka 65,9 %, 182 o’rin), Ukraina (jami 135 ta soliq to’lovi, umumiy stavka 57,1 %, 181 o’rin) davlatlari egallab turibdi.





²¹ http://top-rating.info/1/138. Reyting stran po nalogam.

Mamlakatimizda kichik biznes sub’ektlarini har tomonlama qo’llab- quvvatlash maqsakdida, ular uchun ixtiyoriy ravishda soliq solishning soddalashtirilgan tartibi yoki umumbelgilangan tartibda soliqlarni tanlash huquqiga berilgan. Hukumatimiz tomonida oxirgi yillarda kichik biznesni qo’llab-quvvatlash yuzasidan amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar o’zining samarasini bermoqda. Masalan, yagona soliq to’lovining asosiy stavkasi 2005 yilda 13 foizga teng bo’lgan bo’lsa, hozirga kelib sanoat sohasi uchun stavka 5 foizni tashkil etmoqda, ushbu islohotlarning ijobiy samarasi sifatida mazkur yillarda kichik biznesning yalpi ichki mahsulotdagi ulushi 38,2 foizdan, 2013 yilda 55,8 foizga oshdi. Lekin so’nggi yillarda amaldagi soliqqa tortishning soddalashtirilgan usuli o’zining ijobiy tomonlari bilan birga me’yoriy miqdorlarning kiritilayotganligi bilan ko’pgina muammoli tomonlarini ham nomoyon etmoqda. Ma’lumki, mamlakatimizda 2010 yildan boshlab yagona soliq to’lovini belgilangan stavkalar asosida, biroq ma’lum bir faoliyat turlari bo’yicha o’rnatilgan me’yoriy miqdorlaridan kam bo’lmagan miqdorda soliqlarni hisoblab chiqarish yo’lga qo’yilgan. Qabul qilingan me’yoriy miqdorlarni o’ziga xosligiga qarab ularni qo’yidagi uch guruhga ajratish mumkin

4. 
   jadval