Muqaddima

QONNI IVITUVCHI OMILLAR 
 
Yuqorida aytib o‘tilganidek, qonning ivishi ko‘p bosqichli, murakkab jarayon. Unda 
talay omillar ishtirok etadi. Tabiiy sharoitda odamning qonida bu omillar nofaol halatda 
bo`ladi. Ularni birma-bir ko‘rib chiqamiz. Xalqaro Qo‘mita qaroriga binoan qon ivish 
omillari yunon raqamlari bilan belgilanadi. 
I omil – fibrinogen. Qon plazmasining eng katta molekulali oqsili. Qon ivish 
jarayonida fibrinogen zol holatidan suvda erimaydigan gel holatiga o‘tadi. Qon 
ivishining mohiyati ham shunda. 
II omil – protrombin. Jigarda sintezlanadigan glikoprotein. Tromboplastin ta‘sirida 
faol ferment trombinga aylanadi. Trombin esa fibrinogenning fibringa aylanishi uchun 
zarur. 
III omil – tromboplastin. Hamma hujayralar membranasida uchraydigan fosfolipid. 
IV omil – kalsiy ionlari. Qon ivishida ishtirok etadigan hamma fermentlarni nofaol 
holatdan faol holatga o‘tishi uchun zarur. 
V va VI omil – proakselerin va akselerin. Tromboplastin va trombin hosil bo`lishini 
tezlashtiradi. 
VII omil – prokonvertin. Tromboplastin hosil bo`lishida ishtirok etadi. 
VIII omil – antigemofil A globulin. Qon ivishining boshlanishida qon tromboplastini 
hosil bo`lishi uchun zarur. Kalsiy ta‘sirida faollashadi. Ushbu omilning yetishmovchiligi 
og‘ir irsiy gemofiliyaga sabab bo`ladi. 
IX omil – antigemofil B globulin (Kristmas omili). Bu omil ham tromboplastin hosil 
bo`lishi uchun kerak. Uning yetishmovchiligi irsiy gemofiliyaga olib keladi. 
X omil – Styuatr-Prauer omili. Tromboplastin hosil bo`lishini tezlashtiradi. 
XI omil – trombboplastinning plazmadagi o‘tmishdoshi. Yetishmovchiligi 
gemofiliyaga olib keladi. 
XII omil – Xageman omili. Glikoprotein, shikastlangan to‘qimalar yuzasida 
faollashadi. Bunga XI omil yordamlashadi. 
XIII omil – fibrinni me‘yorida tutib turuvchi omil. Suvda erimaydigan fibrin hosil 
bo`lishida ishtirok etadi.