Ushbu mustahkamlik nazariyasi jismlarni siljitish orqali buzish mumkinligi haqidagi farazni tasdiqlaydi va u cho‘zilish va siqilishga bir xil qarshilik ko‘rsatuvchi plastik jismlar uchun qo‘llaniladi.3. Mizes va Genki tomonidan taklif etilgan mutahkamlik nazariyasida, shakl o‘zgarishining solishtirma potensial energiyasi chegaraviy qiymatga erishganda materialda xavfli holat yuz beradi degan farazga asoslangan. Bu nazariya to‘rtinchi yoki energetik nazariya deb ataladi. Bu nazariya bo‘yicha tekis kuchlanish holatida mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi: - Ushbu mustahkamlik nazariyasi jismlarni siljitish orqali buzish mumkinligi haqidagi farazni tasdiqlaydi va u cho‘zilish va siqilishga bir xil qarshilik ko‘rsatuvchi plastik jismlar uchun qo‘llaniladi.3. Mizes va Genki tomonidan taklif etilgan mutahkamlik nazariyasida, shakl o‘zgarishining solishtirma potensial energiyasi chegaraviy qiymatga erishganda materialda xavfli holat yuz beradi degan farazga asoslangan. Bu nazariya to‘rtinchi yoki energetik nazariya deb ataladi. Bu nazariya bo‘yicha tekis kuchlanish holatida mustahkamlik sharti quyidagicha yoziladi:
- σ σ σ σ σ ⎟ ⎟ + τ ≤ [ ] σ ⎞ ⎠ ekv = ⎜ ⎜ ⎝ ⎛ z + 2 y ⎟ ⎟ ⎠ ⎞2 + 3⎜ ⎜ ⎝ ⎛ z − 2 y 2 3 z 2 (5.35)
- Xususiy holda, ya’ni σy=0 bo‘lsa,σ ekv = σ z 2 + 3τ z 2 ≤ [ ] σ (5.36) bo‘ladi.Sof siljish holatida esa mustahkamlik sharti σ ekv = τ 3 ≤ [ ] σ (5.37) bo‘ladi. Energetik mustahkamlik nazariyasi ko‘proq plastik materiallar uchun qo‘llaniladi va u uchinchi nazariyaga yaqin natijalarni beradi. Bu holni (5.33) va (5.35)larni bir-biri bilan solishtirib ham ko‘rish mumkin. 4. O. Mor tomonidan taklif etilgan mustahkamlik nazariyasida, kuchlanish holatining xarakteristikalari sifatida qaralayotgan yuzada hosil bo‘ladigan eng katta urinma va normal kuchlanishlar olinadi. O. Mor mustahkamlik nazariyasiga ko‘ra tekis kuchlanish holatida mustahkamlik sharti quyidagicha ifodalanadi:
Cho‘zilishga ishlayotgan sterjenning qiya kesimida yotuvchi nuqtaning kuchlanish holatini ko‘ramiz (4.20-rasm). (4.16) ifodadan ma’lumki, eng katta normal va urinma kuchlanishlar σα, τα, sterjenning bo‘ylama o‘qiga 450 burchak ostida yotgan kesimda hosil bo‘lar edi. «Qiya» tekislikka nisbatan 900 burchak ostida kesim o‘tkazib hosil bo‘lgan elementar yuzachani ajratib olamiz Bu yuzachani qirralariga σα, τα, kuchlanishlar ta’sir qiladi. Cho‘zilish deformatsiyasida qiya kesimlardagi kuchlanishlar: a) sterjendan qiya kesimlar orqali ajratib olingan element; b) elementar yuzachaga ta’sir etayotgan kuchlanishlar. Bu holda bosh yuzachalar, kesib olingan yuzachaga nisbatan 450 burchak ostida joylashgan bo‘lib, ulardan biri sterjen ko‘ndalang kesimida yotadi. Shuning uchun bosh kuchlanish Mustahkamlikning birinchi nazariyasiga asosan σekv = σ1 = σ bo‘lib, bu holda mustahkamlik sharti σ ≤ [σ] ko‘rinishga ega bo‘ladi. Uchinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan σ ekv = ( ) σ z − σ y 2 + 4τ z 2 = (0,5σ − 0,5σ ) 2 + 4(0,5σ ) 2 = σ bo‘lib, mustahkamlik sharti bu holda ham oldingi natija bilan bir xil bo‘ladi. To‘rtinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan σekv = (σ z −σ y )2 +3τ z 2 = (0,5σ −0,5σ)2 +3(0,5σ)2 = 0,87σ bo‘lib, bu yerda birinchi va uchinchi mustahkamlik nazariyasida olingan natijadan kamroq natija kelib chiqadi. - Cho‘zilishga ishlayotgan sterjenning qiya kesimida yotuvchi nuqtaning kuchlanish holatini ko‘ramiz (4.20-rasm). (4.16) ifodadan ma’lumki, eng katta normal va urinma kuchlanishlar σα, τα, sterjenning bo‘ylama o‘qiga 450 burchak ostida yotgan kesimda hosil bo‘lar edi. «Qiya» tekislikka nisbatan 900 burchak ostida kesim o‘tkazib hosil bo‘lgan elementar yuzachani ajratib olamiz Bu yuzachani qirralariga σα, τα, kuchlanishlar ta’sir qiladi. Cho‘zilish deformatsiyasida qiya kesimlardagi kuchlanishlar: a) sterjendan qiya kesimlar orqali ajratib olingan element; b) elementar yuzachaga ta’sir etayotgan kuchlanishlar. Bu holda bosh yuzachalar, kesib olingan yuzachaga nisbatan 450 burchak ostida joylashgan bo‘lib, ulardan biri sterjen ko‘ndalang kesimida yotadi. Shuning uchun bosh kuchlanish Mustahkamlikning birinchi nazariyasiga asosan σekv = σ1 = σ bo‘lib, bu holda mustahkamlik sharti σ ≤ [σ] ko‘rinishga ega bo‘ladi. Uchinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan σ ekv = ( ) σ z − σ y 2 + 4τ z 2 = (0,5σ − 0,5σ ) 2 + 4(0,5σ ) 2 = σ bo‘lib, mustahkamlik sharti bu holda ham oldingi natija bilan bir xil bo‘ladi. To‘rtinchi mustahkamlik nazariyasiga asosan σekv = (σ z −σ y )2 +3τ z 2 = (0,5σ −0,5σ)2 +3(0,5σ)2 = 0,87σ bo‘lib, bu yerda birinchi va uchinchi mustahkamlik nazariyasida olingan natijadan kamroq natija kelib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
