Mustaqil ish Tekshirdi. Bajardi. Tolibov. Y

∆t~ħ/∆E vaqt o‘tishini ko‘rsatadi. Yoki boshqacha aytganda, agar

• ∆t~ħ/∆E vaqt o‘tishini ko‘rsatadi. Yoki boshqacha aytganda, agar
• tizim o‘lchash jarayonida ∆t vaqt davomida biror holatda mavjud
• bo‘lsa, uning bu holatdagi energiyasi ∆E~ħ/∆t noaniqlik bilan
• o‘lchanadi. (3.45) munosabatga asosan energiyani o‘lchash uchun
• ketgan vaqt ∆t kichik bo‘lsa, energiyani o‘lchashdagi noaniqlik ∆E
• katta bo‘ladi va aksincha.
• Shunday qilib, ushbu bobda mikrozarralar tabiati haqida bayon
• qilingan mulohazalardan quyidagicha xulosalar qilish mumkin:
• 1. Mikrozarraning holati de-Broyl yassi to‘lqin funksiyasi (ψ-
• funksiya) bilan ifodalanadi. To‘lqin funksiyasi amplitudasi
• modulining kvadrati |A| 2 fazoning berilgan joyida zarraning topilish
• ehtimoliyatini ifodalaydi.
• 2. Mikrozarralar fazo bo‘ylab “bo‘yalgan” deb tasavvur qilinadi.
• 3. Mikrozarralar aniq trayektoriyaga (klassik tushunchadagi) ega
• bo‘lmaydi. Mikrozarralarda klassik zarralarning xarakteristikalari
• bo‘lgan massa, zaryad, energiya tushunchalari saqlanadi.

4. Mikrodunyoning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki,

• 4. Mikrodunyoning o‘ziga xos xususiyati shundan iboratki,
• bunda tajriba yangicha tushuniladi. Mikrozarralar ustida o‘tkazilgan
• tajriba mikrozarraning holatini o‘zgartiradi. Zarraning tajriba
• o‘tkazishgacha bo‘lgan to‘lqin funksiyasi, uning tajribadan keyingi
• to‘lqin funksiyasidan farq qiladi.
• 5. Mikrozarraning ϑ tezligi zarra holatini aniqlaydigan
• to‘lqinlarning guruhiy tezligi ϑ g tezligi bilan mos keladi: ϑ=ϑ g .
• 6. Mikrozarra bir vaqtning o‘zida ham zarra, ham to‘lqin
• xususiyatlarini mujassamlantirgan maxsus tabiatga ega bo‘lgan
• materiyadir.
• 7. Mikrozarra klassik tasavvurlardagi zarraga ham, to‘lqinga ham
• o‘xshamaydi. Lekin ayrim hodisalarda (fotoeffekt, kompton effekti)
• zarra xususiyatini namoyon qiladi, ayrim hodisalarda esa (difraksiya,
• interferensiya) to‘lqin xususiyatini namoyon qiladi.
• 8. Noaniqlik munosabatlari klassik mexanikadagi
• makrozarralarni xarakterlaydigan tushunchalarni mikrozarralarga
• tatbiq qilish chegaralarini bildiradi.
• 9. Mikrozarraning impulsi va koordinatasini bir vaqtning o‘zida
• ixtiyoriy aniqlik bilan o‘lchash mumkin emas,