Mustaqil ishi fan o’qituvchisi: Alibek Normatov Adam Smith. Klassik siyosiy iqtisodning asosiy namoyondasi

Uning asosiy fikri shuki, cheklangan maosh olayotgan ishchi hech qachon to’la kuch bilan ishlamaydi, chunki u bundan manfaatdor emas. Lekin kam haq to’lash qanchalik ziyon keltirsa, ortiqcha ko’p maosh ham jamiyat uchun naf keltirmaydi. Smit ish haqi tirikchilik uchun zarur minimum harajatlardan ancha ortiq bo’lishi, bolalar hayoti va tarbiyasiga oid xarajatlar ham hisobga olinishi kerak, ish haqi milliy boylik o’sishiga bevosita bog’liq degan fikrda edi. U o’z ta‘limotida kapitalist ishchiga ish haqi sifatida ishchi mehnati tomonidan yaratilgan qiymatning faqat bir qismini to’laydi, ikkinchi qismini esa kapitalist foyda sifatida o’zlashtiradi degan fikrni ilgari surdi. Amalda foyda bu qo’shimcha qiymatdir. Bunda u kapitalizm tizimida ishchi mehnati sotiladi deb hisoblaydi. Shuningdek, pulga bo’lgan talab uning taklifini tartibga solib turadi. Smitning fikricha, pul texnik qurol bo’lib, iqtisodiy jarayonlarni yengillashtiradi, uni «muomilaning buyuk g’ildiragi» deb baholaydi. Mamlakatda tovar muomilasi uchun pullar qanchalik talab etilsa, shuncha pul taklif etiladi.

Uning asosiy fikri shuki, cheklangan maosh olayotgan ishchi hech qachon to’la kuch bilan ishlamaydi, chunki u bundan manfaatdor emas. Lekin kam haq to’lash qanchalik ziyon keltirsa, ortiqcha ko’p maosh ham jamiyat uchun naf keltirmaydi. Smit ish haqi tirikchilik uchun zarur minimum harajatlardan ancha ortiq bo’lishi, bolalar hayoti va tarbiyasiga oid xarajatlar ham hisobga olinishi kerak, ish haqi milliy boylik o’sishiga bevosita bog’liq degan fikrda edi. U o’z ta‘limotida kapitalist ishchiga ish haqi sifatida ishchi mehnati tomonidan yaratilgan qiymatning faqat bir qismini to’laydi, ikkinchi qismini esa kapitalist foyda sifatida o’zlashtiradi degan fikrni ilgari surdi. Amalda foyda bu qo’shimcha qiymatdir. Bunda u kapitalizm tizimida ishchi mehnati sotiladi deb hisoblaydi. Shuningdek, pulga bo’lgan talab uning taklifini tartibga solib turadi. Smitning fikricha, pul texnik qurol bo’lib, iqtisodiy jarayonlarni yengillashtiradi, uni «muomilaning buyuk g’ildiragi» deb baholaydi. Mamlakatda tovar muomilasi uchun pullar qanchalik talab etilsa, shuncha pul taklif etiladi.