Mustaqil ishi lug’at turlari va tiplari

Lug`atlar va ularning turlari

• Lug`atlar avvalo, ikki turga bo`linadi; 1) qomusiy lug`atlar, 2)lingvistik (yoki filologik) lug`atlar.
• Qomusiy lug`atlar. Bunday lug`atlarning sohasi narsalar, tarixiy shaxslar, jug`rofiy nomlar haqida ma`lumot berishdir.

• Qomusiy lug`atlar ham ikki xil l)umumiy lug`atlar; "O`zbekiston Respublikasi qomusi", "O`zbek sovet ensiklopediyasi" kabi; 2) maxsus lug`atlar "Tibbiyot qomusi", "Til qomusi", "Farg`ona shevalarining kasb-hunar leksikasi" va boshqalar.

• www.arxiv.uz

• Lingvistik lug`atlar. So`zlik shu tilning barcha lug`aviy birliklarini (leksik, frazeologik) o`z ichiga oladi va ularning ma`nosi, grammatik va boshqa xususiyatlari haqida ma`lumot beradi. So`zlik barcha so`z turkumlaridan iborat bo`ladi.

• Lingvistik lug`atlar lug`aviy birliklarining necha tillardan olinishiga ko`ra ikki turga bo`linadi.
• l)bir tilli (o`z til) lug`atlari. 2) ikki tilli (tarjima) lug`atlari

• www.arxiv.uz

• Bir tilli (o`z til ) lingvistik lug`atlarda so`z va iboralar bir tilda (masalan, o`zbek tilida) izohlanadi. Bunday lug`atlar ham ikki xil ko`rinishga ega. 1) umumiy lug`atlar: izohli lug`at, imlo lug`ati, morfemik lug`at va boshqalar.
• Masalan: "O`zbek tilining izohli lug`ati". T., 1992. "O`zbek tilining imlo lug`ati". T., 1998. (Tuzuvchilar E.D.Panasenko, E.A.Umarov).

• Morfem lug`at. A.Gulomov, A.N.Tixonov, R. Qo`n-g`irov, T., 1977; 2) Maxsus lug`atlar: sinonimlar lug`ati, omonimlar lug`ati, antonimlar lug`ati, dialektologik lug`at, terminologik lug`at, ters lug`at, chastotali lug`at, orfoepik lug`at, etimologik lug`at, toponimlar lug`ati, ismlar lug`ati, o`zlashma so`zlar lug`ati, frazeologik lug`at va boshqalar.

• www.arxiv.uz

• Misollar, "O`zbek tili sinonimlarining izohli lug`ati" (A.Ho-jiyev. T., 1974) "O`zbek tilining izohli frazeologik lug`ati" Sh.Rah-matullayev. T., 1978). O`zbek tili antonimlarining izohli lug`ati, (SLRahmatulladv, N.Mamatov, R.Shukurov. T., 1998),

• "O`zbek ismlari" (E.Begmatov va boshqalar. T., 1998). 3) Ikki tilli (tarjima) lug`atlarga bir tilning lug`aviy birligiga boshqa tilning ma`no jihatdan to`g`ri keladigan ekvivalenti beriladi, o`zga tilning lug`aviy birligi tarjima etiladi va ular quyidagi turlarga bo`linadi:
• 1) ikki tilli lug`atlar, 2) uch tilli vako`p tilli lug`atlar. Masalan, o`zbekcha- ruscha lug`at, o`zbekcha- inglizcha lug`at.

• www.arxiv.uz

• Ruscha-o`zbekcha lug`at (A.K.Borovkov tahriri, besh tomli, M., 1950-1955), o`zbekcha-ruscha lug`at (S.F.Akobirov, Z.M.Ma`-rufov, A. T. Xo`jaxonov. M., 1959) va boshqalar.

• Leksikografiya tilshunoslikning lug’atchilik bilan shug’ullanuvchi sohasidir.
• Lug’atlar tildagi so’zlarni, iboralar, maqol-matallar va turli nomlarni ma’lum tartibda o’z ichiga olgan kitoblardir. Bunday lug’atlar o’tmishda qo’l yozma shaklida ham bo’lgan.

• www.arxiv.uz