Mustaqil ishi Mavzu: Turli mamlakatlarda kripto valyutalarni qonuniy tartibga solish Тopshirdi

Urganch RANCH texnologiya
Universiteti

Iqtisodiyot (tarmoqlar va sohalar bo‘yicha) fakulteti

2103-IQ-S-guruh talabasi Egamov G‘iyosjonning
Raqamli iqtisodiyot fanidan

Mustaqil ishi

Mavzu:Turli mamlakatlarda kripto valyutalarni
qonuniy tartibga solish


Тopshirdi: ____________________
Qabul qildi: ________________

Urganch-2023
REJA:
• Umumiy tushuncha
• Mamlakatlarda kriptovalyuta savdosi qonun qoidalari
• Ularni barter qilish usullari
• Bitcoin haqida
• Kriptovalyuta haqida qo’shimcha ma’lumot
• Muqobil valyutalar

Kriptovalyutalardan foydalanish va ularni nazorat qiluvchi qoidalar butun dunyoda ortib borayotganini bilasizmi? Kripto ekotizim doimiy ravishda rivojlanmoqda va dunyoning bir qancha yurisdiktsiyalarida qoidalarga rioya qilish qiyin. Ushbu qo'llanma sizga kriptovalyutani xalqaro tartibga solish haqida bilishingiz kerak bo'lgan barcha narsalarni taqdim etdi. Raqamli valyutalarga nisbatan global qonunchilik munosabatlarining keng doirasini qanday boshqarish kerak. Ular bilan bog'liq jihatlar. Turli mamlakatlarda tangalar va ayirboshlash bo'yicha tartibga solish turlicha. Yaqin kelajakda kripto valyutasini tartibga solish. Ularni qonuniy to'lov vositasi sifatida qabul qiladigan davlatlar.

Kriptovalyuta
• Kriptovalyuta raqamli valyutaning bir turi, uning ichki buxgalteriya hisobi markazlashtirilmagan toʻlov tizimi orqali taʼminlanadi (ichki yoki tashqi maʼmur yoki uning oʻxshashlari yoʻq) [1] [2], toʻliq avtomatik rejimda ishlaydi. . Oʻz -oʻzidan, kriptovalyutaning hech qanday maxsus moddiy yoki elektron shakli yoʻq — bu faqat toʻlov birligi maʼlumotlari miqdorini bildiruvchi raqam boʻlib, u maʼlumot uzatish protokoli maʼlumot paketining tegishli pozitsiyasida qayd etiladi va koʻpincha emas. hatto tizim manzillari oʻrtasidagi bitimlar haqidagi boshqa maʼlumotlar singari shifrlangan.
• „Kriptovalyuta“ atamasi 2011-yilda Forbes jurnalida chop etilgan „Kripto valyutasi“ Bitcoin tizimi haqidagi maqola eʼlon qilinganidan keyin oʻrnatildi.
Hindiston
• Kriptovalyutalar: noqonuniy
• Munozaralarni tartibga solish kriptovalyutalarni almashish imkonini beradi.
• Hindistonda qonuniy to'lov uchun yangi qonunchilik Hindistonda o'rganildi va birjalarning holati noaniq. Kriptovalyutalarning soliq holati hali ham noaniq bo'lsa-da. Moliya vaziri Bhagvat Karad 2022 yil fevral oyida bitkoinlar bilan operatsiyalar 30% soliqqa tortilishi mumkinligini aytdi.
Kriptovalyutalar majmui
Barter
Hindistonning kriptovalyuta cheklovlari yanada qattiqlashmoqda. Hindiston Zaxira Banki (RBI) 2018 yilda banklar va boshqa tartibga solinadigan moliyaviy tashkilotlar uchun "virtual valyuta bilan ishlash yoki hisob-kitob qilishni" taqiqladi. Keng qoida ichki birjalarda kriptovalyuta savdosini taqiqladi va mavjud birjalarni yopishga majbur qildi. Mamlakat Oliy sudi 2020 yildagi asosiy qarorida taqiqni noqonuniy deb topdi va natija bermadi, bu esa almashinuvni qayta tiklash imkonini berdi.
Hindistonda qoidalar
Qoidalar keladi
• 2019-yildan oshkor qilingan qonun loyihasida kriptovalyutalarga keng qamrovli taqiq ko‘rsatilgan, bundan tashqari, taklif qilingan rasmiy raqamli valyutalar bundan mustasno. Qonun loyihasiga ko'ra, "Hindiston mamlakatida kriptovalyutalarni qazib olgan, saqlagan, sotgan, muomala qilgan, o'tkazgan yoki ishlatgan" shaxslar jazolanishi mumkin.
• qonun loyihasi hech qachon parlament muhokamasiga kiritilmaganiga qaramay. Hindiston davlat moliya vaziri Cryptocurrency deb nomlangan yangi kriptovalyuta qonun loyihasining kiritilishiga shama qildi. Va rasmiy raqamli valyuta qonun loyihasini tartibga solish. Hindiston hukumati xususiy kriptovalyutalarga qarshi ekanligini bildirdi.
Bitcoin eng qimmat kriptolardan biri narxi=$29,790.47
Bitcoin
• Bitcoin — amaliyotlarni hisobga olish uchun shu nomdagi birlikdan foydalanuvchi piring toʻlov tizimidir. Bitkoynlar kriptovalyuta, virtual valyuta, raqamli valyuta va elektron naqd pul sifatida tasniflanadi.Qachonlardir chiqariladigan bitkoynlarning umumiy soni 21 millionni tashkil etadi.Bitkoynlardan foydalanish mumkin boʻlgan mamlakatlarda ayrim mol va xizmatlarni xarid qilish uchun foydalanish mumkin. Koʻpincha bitkoylardan sarmoya asbobi yoki kriptovalyuta birjalarida oddiy valyutaga ayirboshlash vositasi sifatida foydalanishadi.
• Bitkoyn narxi taklif va talabot muvozanatiga bogʻliq boʻlib, uni hech kim tartibga solmaydi. Shuning uchun bitkoyinni baʼzan „markazsizlashtirilgan valyuta“ deb atashadi.
Birlashgan qirollik(angliya)
• Kriptovalyutalar: qonuniy to'lov vositasi hisoblanmaydi.
• Kriptovalyutani almashtirish: FCA bilan qonuniy, ro'yxatdan o'tish talablari
• Birlashgan Qirollikning kriptovalyuta qoidalariga yondashuvi baholandi. Buyuk Britaniyada kripto-valyutaning o'ziga xos qonunlari bo'lmasa-da, kriptovalyutalar qonuniy to'lov vositasi hisoblanmaydi va birjalarda ro'yxatdan o'tish talablari mavjud. HMRC kriptovalyutalarga soliq solish bo‘yicha qisqacha ma’lumot berib, ularning “o‘ziga xosligi ularni an’anaviy investitsiyalar yoki to‘lovlar bilan solishtirib bo‘lmasligini va ularning “soliq solinishi” faoliyat va ishtirokchilarga bog‘liqligini bildiradi. Kriptovalyutalar bo'yicha daromad yoki yo'qotishlar kapital daromad solig'iga tortiladi.
Kriptovalyuta-kelajak iqtisodiyoti
Ukda Barter
• Birlashgan Qirollikda faoliyat yuritish uchun kriptovalyuta birjalari Financial Conduct Authority (FCA) da roʻyxatdan oʻtishlari kerak. Va AML/CFT hisoboti talablariga rioya qiling. Jinoiy daromadlarni legallashtirish, terrorizmni moliyalashtirish va pul mablag'larini o'tkazish (to'lovchi to'g'risida ma'lumot) 2017 qoidalari birjalarga taalluqlidir. Bunday qoidalarga o'zgartirishlar 2020 yil yanvar oyida kuchga kirdi va endi ular FATFning eng so'nggi tamoyillarini o'z ichiga oladi.
Ethereum -dunyodagi ikkinchi orinda turadigan kripto narxi= $2,022.86
Janubiy koreya
• Kriptovalyutalar: qonuniy to'lov vositasi emas
• Kriptovalyutani almashtirish: Yuridik, FSSda ro'yxatdan o'tish kerak
• Janubiy Koreyada kriptovalyutalar qonuniy naqd pul hisoblanmaydi va birjalar qonuniy bo'lsa ham, qat'iy tartibga soluvchi tuzilma bilan boshqariladi. Janubiy Koreyada kriptovalyuta soliqlari kulrang maydon hisoblanadi, chunki ular valyuta ham, moliyaviy aktiv ham emas. Shu sababli, kriptovalyuta operatsiyalari endi soliqqa tortilmaydi. Boshqa tomondan, Strategiya va Moliya vazirligi kripto tranzaksiyalari daromadlariga soliq solishni ko'rib chiqayotganini va 2022 yilda soliqqa tortish tizimini nashr etishni rejalashtirayotganini aytdi.
Janubiy koreyada qoidalar
• Qoidalar keladi
• Janubiy Koreya tomonidan taklif qilingan kriptovalyuta solig‘i 2022-yil yanvar oyida kuchga kirishi kerak edi, biroq u 2023-yilning yanvarigacha qoldirildi. Soliq tuzilmasidan tashqari, Janubiy Koreya sanoatni FATFning pul yuvishga qarshi qonunlariga moslashtirishga harakat qilishini ma’lum qildi.
Yaponiya
• Kriptovalyutalar: qonuniy, mulk sifatida qaraladi
• Cryptocurrency birjalari: Yuridik, Moliyaviy xizmatlar agentligida ro'yxatdan o'tish kerak
• To'lov xizmatlari to'g'risidagi qonun Bitcoin va boshqa raqamli valyutalarni Yaponiyadagi qonuniy mulk sifatida tan oladi, bu hozirda kriptovalyutalar (PSA) uchun dunyodagi eng ilg'or tartibga soluvchi iqlimga ega. Milliy soliq agentligi 2017 yil dekabr oyida kriptovalyuta daromadlarini "boshqa manbalardan olingan daromadlar" deb tasniflash va investorlarni soliqqa tortish kerak degan qarorga keldi.
Barter
• Kriptovalyuta birjalari ishlashi uchun moliyaviy xizmatlar organida (FSA) ro'yxatdan o'tishlari kerak. 2019-yil o‘rtalarida ro‘yxatdan o‘tish talabiga kastodian xizmatlarini etkazib beruvchilar qo‘shiladi. PSA shuningdek, AML/CFT va kiberxavfsizlik standartlarini yanada kuchaytiradi.
• Yaponiya 2020 yilda Yaponiya STO Assotsiatsiyasi va Yaponiya Virtual Valyuta Birjasi Assotsiatsiyasini (JVCEA) tuzdi. JVCEA barcha birjalardan, Yaponiya STO Assotsiatsiyasi esa beshta taniqli yapon moliyaviy tashkilotidan iborat. Ikkala regulyator ham tartibga solinmagan almashinuvlarga muvofiqlikni ta'minlashga va ko'rsatmalar berishga harakat qiladi.
Uch gigant kriptolar
O’zbekistonda kriptovalyuta
Yigirma birinchi asr axborot texnologiyalari asri bo’lgani uchun komp’yuter va internet texnologiyalari shiddat bilan rivojlanishi oqibatida to’lovlarni mukammallashtirish va yanada osonlashtirish ustida bir qancha ishlar amalga oshirildi. Toshkentda ham 2018 yil 28 aprel kuni 25 mamlakat va 100 ga yaqin tashkilot vakillari ishtirokida blokcheyn va kriptovalyutalar bo’yicha Burunjahon sammiti o’tkazildi.
"MDH ning uchunchi o’rindagi eng yirik iqtisodiyoti – O’zbekistonga hush kelibsiz! Mamlakat iqtisodiy siyosatidagi o’zgarishlar va tayyorlanayotgan qonunchilik islohotlaridan kelib chiqib, O’zbekiston Markaziy Osiyoning yangi kriptopoytaxti sifatida tanlandi"
"MDH ning uchunchi o’rindagi eng yirik iqtisodiyoti – O’zbekistonga hush kelibsiz! Mamlakat iqtisodiy siyosatidagi o’zgarishlar va tayyorlanayotgan qonunchilik islohotlaridan kelib chiqib, O’zbekiston Markaziy Osiyoning yangi kriptopoytaxti sifatida tanlandi"
2008 yil 31 oktyabrda Satoshi Nakamoto taxallusi ostidagi foydalanuvchi bitkoin kriptovalyutasining yangi elektron pul tizimi sifatidagi tavsifini tarmoqqa joylashtirdi. Uning asosiy afzalliklari bu firibgar amaliyotlaridan himoya qilish, har qanday tashkilotlardan mustaqillik, anonym holatda foydalanish imkoniyati edi.
Kriptovalyuta virtual valyutaning bir turi bo'lib, “kriptografik usullar bilan himoyalangan matematik tamoyillarga asoslangan markazlashtirilmagan konvertatsiya qilinadigan valyutani anglatadi”.
Umuman olganda, kripto-valyutalar soni uch mingdan ortiq. Ular orasida eng mashhuri bitkoin bo'lib qolmoqda – u raqamli valyuta bo’lib, faqat Internetda ishlaydi. Valyuta emissiyasi dunyo bo'ylab ma'lum bir dastur yordamida millionlab kompyuterlarning ishlashi natijasida yuzaga keladi. Odatiy markazlashtirilgan ierarxiya o'rniga blokcheyn texnologiyasi qo'llaniladi, bu barcha operatsiyalar bo'yicha ma'lumotlarni bitta serverda emas, balki to'lov tizimiga ulangan kompyuterlarda saqlashni nazarda tutadi. Ushbu muqobil pul oldindan belgilangan maksimal miqdorga ega: bitkoinlar soni ma'lum bir tezlikda o'sib boradi va bu tezlik 2140 yilgacha pasayib boradi, shu bilan bitkoinlar ta'minoti 21 million tangaga etadi. Bitkoin operatsiyalari "peer-to-peer" tarmog'ida amalga oshiriladi, bu erda odamlar o'rtasidagi operatsiyalar uchun moliyaviy vositachilar talab qilinmaydi.
Dunyoda virtual valyutalar keng tarqalganiga qaramay, ushbu hodisaning huquqiy asoslari etarli darajada ishlab chiqilmagan, virtual valyutalarning tasnifi mavjud emas. Ba’zilar ularni quyidagicha tasniflashadi:
- konvertatsiya qilinadigan valyutalar (Bitcoin, E-Gold, Liberty Rezerve va boshqalar), ular ma'lum birjalarda Fiat valyutasi ekvivalenti qiymatga ega bo'lib, Fiat valyutasiga va aksincha almashtirilishi mumkin;
- faqat virtual sohalarda foydalanish uchun xizmat qiladigan va rasman Fiat valyutasiga almashtirib bo'lmaydigan konvertatsiya qilinmaydigan valyutalar (Q Coins).
Virtual valyutalar quyidagilarga bo'linadi:
- markazlashgan - butun tizimni boshqaradigan yagona emitentga (E-Gold, Liberty Reserve, Perfect Money) ega. Emitent valyutani chiqaradi, undan foydalanish qoidalarini tanishtiradi, operatsiyalar reyestrini yuritadi va saqlaydi va valyutani muomaladan chiqarishi mumkin. Bunday valyutaning kursi o'zgaruvchan bo'lishi mumkin, talab va taklif bilan belgilanishi yoki belgilangan valyutaga yoki oltinga bog'langan bo'lishi mumkin;
- markazlashtirilmagan valyutalar (Bitcoin, Etherium, LiteCoin, Ripple), - bitta administratorga ega bo'lmagan va markazlashtirilgan nazoratga ega bo'lmagan valyutalar. Mulk huquqini o'tkazish to'g'risidagi ma'lumotlar tarmoq orqali qisqa vaqtdan so'ng tranzaktsiyalarni tasdiqlash, qiymatni o'tkazish xavfsizligi va yaxlitligini ta'minlaydigan tarzda uzatiladi.
Virtual (raqamli/elektron) kriptovalyuta bo’lmagan valyutalar ham mavjub bo’lib, virtual kriptovalyutalar kriptografik algoritmlarni maxsus ko’rinishlarda qo‘llashga asoslangan emission valyuta turi bo’lsa, virtual (raqamli/elektron) kriptovalyuta bo’lmagan valyutalar moddiy timsolda mujassam topmagan, pul belgisi sifatida foydalanish mumkin bo‘lgan pul mablag‘laridir. Ularga misol qilib Yandex-money, Webmoney, Scrill larni keltirish mumkin.
Kriptovalyutalarning asosiy xususiyatlari ularni kalbakilashtirishning va o'g'irlash imkonsizligi, umumiy emissiya markazi yo'qligi, tashqi tartibra solish yo'qlig'i va boshqalardan iborat bo’lib, ular ishonchli, foydalanish qulay, tranzaktsiya xarajatlari minimalligi bilan ajralib turadi. Kriptovalyutalar qiymati faqatgina undan foydalanuvchilar kutadigan natijalarga bog’liq bo’lib, u ijtimoiy shartnoma shakli hisoblanadi. Shu hisobdan u an’anaviy valyuta funtsiyalarni o’zida mujassam etmaydi.
Dunyo bo'ylab ko'plab tovar va xizmatlarning sotuvchilari bir muncha vaqtdan buyon bitkoinlarda to'lovlarni qabul qilishni boshladilar, ular orasida dunyoga mashhur yirik kompaniyalar, shuningdek do'konlar, universitetlar, aviakompaniyalar mavjud. Shuning uchun bitkoindan foydalanadigan jismoniy va yuridik shaxslar soni doimiy ravishda o'sib bormoqda. Bu qurilish kompaniyalari, restoranlar, ko'chmas mulk agentliklari, yuridik firmalar va onlayn xizmatlar.
Bitkoinning ulkan yutug'i shundaki, u 2010 yildan beri jahon valyutasi - AQSh dollari va boshqa ba'zi milliy valyutalarga nisbatan alohida jahon birjalarida kotirovka qilinmoqda. Bitkoinning favqulodda mashhurlikka erishganligining yana bir sababi bor - bu spekulyativ investorlarning bitkoin va boshqa kripto-valyutalarning yuqori o'zgaruvchanligiga qiziqishi. 01.01.2017 dan 01.01.2018 gacha kriptovalyutalarning umumiy kapitallashuvi 18,3 milliard dollardan 598,0 milliard dollarga oshdi, kunlik savdo hajmi esa 140,0 million dollardan 24,8 milliard dollarga ko'tarildi. Kriptovalyuta bozorining kapitallashuvi rekord darajaga ko'tarilib, 01.07.2018 yilda 828,5 milliard dollarni tashkil etdi, 2018 yildan kriptoindustriya o'sishdan pasayishga o'tdi. Raqamli pulni almashtirish va uni fiat pulga sotib olish va sotish real vaqt rejimida savdo qiladigan Internet-resurs sifatida tushuniladigan kriptovalyuta birjalarida amalga oshiriladi. Bunday saytlar nafaqat investorlar orasida, balki oddiy foydalanuvchilar orasida ham mashhur bo'lib, ularga bitimlar tuzish, qanday savdo qilish haqida foydali ma'lumotlar olish va h.k. imkonini beradi.