Мусулмонларнинг таназзули сабаб дунё нималарни йўқотди?

Иккинчи қисм 
Мусулмоннинг жоҳилиятдан Исломга 
риҳлати 
 
Жоҳилиятнинг ўз- ўзини ҳимоя қилиши: 
Жоҳилият жамияти ушбу даъватни ва унинг 
мақсадларини ҳамда улар учун ҳали номаълум 
тарафларини англаб етмади. Улар Набий 
алайҳиссаломнинг ягона Аллоҳга даъват 
қилаётганликлари жоҳилиятнинг жигарига 
қаратилган ўқ ва унинг интиҳосидан дарак 
эканлигини англаб етдилар. Ана шунда 
жоҳилият оёққа турди ва ўзининг меросини бор 
кучи билан ҳимоя қилишга тушди. Уни сақлаб 

---

қолиш йўлида жонини жабборга бериб курашди. 
Даъватчи соллаллоҳу алайҳи васалламнинг 
устиларига қарши тиш-тирноғигача қуролланиб 
ҳужум қилди.: 
“Уларнинг аъёнлари: «Юринглар, худоларингиз 
тўғрисида сабр қилинглар. Албатта, бу қасддан 
қилинаётган нарсадир”, ояти бу ҳужумнинг 
таърифи ва қандайлигини баён қилиб беради. У 
зотга ушбу ҳаётнинг ҳамма томонларидан 
таҳдидлар ва тақиблар бўлди. Ана шундан 
бошлаб тарих варақлари сўзлаб берган 
азоблашлар ва зулмлар бошланди. Бу ишлар 
Набий соллаллоҳу алайҳи васалламнинг 
ютуқларининг аломати эди. Чунки у зот 
нишонда адашмаган, нозик туйғуларни 
ғулғулага солган, жоҳилиятнинг нақд 
гирибонидан олган эдилар. Набий соллаллоҳу 
алайҳи васаллам ўз даъватлари йўлида тоғлар 
сингари мустаҳкам турдилар, у зотни озорлар 
синдира олмади, ҳийлалар йўлдан ура олмади ва 
ҳар хил йўлдан уришларга таслим бўлмадилар. 
Ўз амакилари(Абу Толиб)га қараб: “Эй, 
амакижон, агар ўнг қўлимга қуёшни ва чап 
қўлимга ойни тутқазсалар ҳам токи Аллоҳ бу 

---

ишни юзага чиқаргунича ёки унинг йўлида 
қурбон бўлгунимча бу ишни тарк этмасман”, 
дедилар.
Янги диннинг йўлида: 
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам ўн уч 
йил одамларни ёлғиз Аллоҳга, ўзларининг 
пайғамбарликларига ва охират кунига иймон 
келтиришга очиқ- ойдин даъват қилдилар. Бу 
йўлда қоқилмадилар, бўшашмадилар, роҳат 
билмадилар, бировга ҳушомад қилмадилар, 
ғаразгўйлик қилмадилар. Ҳамма иллатларнинг 
давоси ана шу ишда деб билдилар. 
Қурайшликлар ҳамма томондан ғалаён кўтариб 
бир ёқадан бош чиқардилар. Фарзандлари ва 
оға-инилари эргашиб қўймасин деган мақсад 
билан уларни у зотдан тўсиш учун шаҳарни 
дўзахга айлантирдилар. Шундай қилиб у зотга 
иймон келтиришлик ва у зотга қўшилишлик 
жуда ҳам машаққат бўлиб қолди. Жонига 
ачинмайдиган, у зот учун оловларни ва тиконли 
йўлларни кесиб ўтишга ҳам тайёрман деган 
ихлоси баланд жиддий одамларгина у кишининг 
ҳузурларига кела олар эди. Ана шунда 

---

ёшларнинг ғазабидан қўрқмайдиган, дунёнинг 
манфаатларига кўнгил бермаган, охиротдан 
бошқа ҳамлари, жаннатдан ўзга истаклари 
бўлмаган бир гуруҳ одамлар у зотнинг 
ҳузурларига келдилар. Роббингизга иймон 
келтирингиз дея иймонга чорлагувчи бир 
инсонга қулоқ тутдилар. Шунда қанчалик кенг 
бўлмасин жоҳилият дунёси уларга тор бўлиб 
кетди, худди тиконнинг устига ўтириб қолган 
одамдек қарорларини йўқотдилар. Аллоҳ ва 
Унинг Расулига иймон келтирмасалар иложлари 
йўқ эканлигини кўриб иймонга кирдилар ва ўз 
шаҳарларида ва кўз олдиларида бўлган Набий 
соллаллоҳу алайҳи васалламнинг олдиларига 
келдилар. Қурайш у зот ила қавмларининг 
ўртасига уқубатлар солиб қўйганидан сафар 
узоқ ва машаққатли бўларди. Улар ўз қўлларини 
у зотнинг қўлларига қўйиб ўзлари ва ҳаётларини 
хатарга қўйиб бўлса ҳам, машаққат ва бало аниқ 
бўлиб турса ҳам жонларини у зотга таслим 
қилдилар. Улар Қуръоннинг: “Сиздан аввал 
ўтганларга келганга ўхшаш нарса сизларга 
келмасдан туриб, жаннатга кирамиз, деб 
ўйладингизми? Уларни бало ва мусибатлар 

---

тутган ва ларзага туширилганлар. Ҳаттоки, 
Пайғамбар ва у билан иймон келтирганлар: 
«Аллоҳнинг нусрати қачон бўлади?» деганлар. 
Огоҳ бўлинглар, албатта, Аллоҳнинг нусрати 
яқиндир”, деган сўзини эшитдилар. Ана шунда 
Қурайш улар кутган ишларни бошладилар. 
Уларга қарши бор кучларини сафарбар этдилар. 
Бироқ буларнинг барчаси уларнинг ишончлари 
ва қатъиятларини зиёда қилди холос. Улар: «Бу 
бизга Аллоҳ ва Унинг Расули ваъда қилган 
нарсадир. Аллоҳ ва Унинг Расули рост 
сўзларлар», дедилар.
Дин йўлидаги бу бало ва ситамлар уларнинг 
эътиқодларини мустаҳкамлади, динларига 
бўлган ҳамиятларини зиёда қилди, куфр ва куфр 
аҳлига нисбатан нафратларини оширди. 
Туйғуларини уйғотди ва қалбларини тозалади. 
Натижада улар тоза олтин ва соф кумуш 
сингари бўлиб қолдилар ҳамда ҳар қандай 
машаққат ва балолардан худди занги 
кетказилган қилич сингари бўлиб чиқдилар.