Mutaffakirlarning til haqidagi fikrlari r e j a

Fe`l oxiriga bir «chim» qo`shish orqali harakatning bajarilishi sur`ati, ezlik ifodalanadi: tegach, aytkach, borgach, ergoch, topgoch, sotgoch: «re» harfini qo`shish bilan muolag`a, kuchaytirish anglashiladi: bilakur, ketakur, etakur:

• Fe`l oxiriga bir «chim» qo`shish orqali harakatning bajarilishi sur`ati, ezlik ifodalanadi: tegach, aytkach, borgach, ergoch, topgoch, sotgoch: «re» harfini qo`shish bilan muolag`a, kuchaytirish anglashiladi: bilakur, ketakur, etakur:
• Sifatlarda belgining ortiqligi, mubolag`a ma`nosida oldidan bir «r», «mim,» harfi qo`shadilar: or-oq, qor-qora, qip-qizil, ko`m-ko`k, yam-yashil, bo`m-bo`sh kabi.

«Muhokamat – ul lug`atayin» asari 1499 yilning dekabrida yozib tugallandi. Navoiy bu asarida turk - o`zbek tili bilan sort fors- tojik tilini bir-biriga qiyoslash asosida o`rganadi. Ma`lumki, Navoiy yashagan davrda o`zbek adabiyoti, o`zbek adabiy tilning rivojlanishida Xorazmiy, Gadoiy,Yaqiniy,Amriy, Atoiy,Sakkokiy va ayniqsa Lutfiy o`z asari bilan katta hissa qo`shdilar.Bu haqda Navoiy sShunday deydi:«...Xologuxok (Xolakuxon) zamonidin, sultoni sohibqiron Temur Kuragon zamonidin farzandi xalafi hoxrux Sultonning zamonini oxirigacha turk tili bilan shuaro paydo bo`ldilar, ...Sakkokiy va Xaydar Xorazmiy va Atoiy, Muqimiy va Yaqiniy va Amiriy va Gadoiydeklar va forsiy mazkur bo`lgon shuaro mukoba asida kishi paydo bo`lmadi, bir Mavlono Lutfiydin o`zgakim, bir nechta matla`lari borkim, tab` axli qoshida ukusa bulur».

• «Muhokamat – ul lug`atayin» asari 1499 yilning dekabrida yozib tugallandi. Navoiy bu asarida turk - o`zbek tili bilan sort fors- tojik tilini bir-biriga qiyoslash asosida o`rganadi. Ma`lumki, Navoiy yashagan davrda o`zbek adabiyoti, o`zbek adabiy tilning rivojlanishida Xorazmiy, Gadoiy,Yaqiniy,Amriy, Atoiy,Sakkokiy va ayniqsa Lutfiy o`z asari bilan katta hissa qo`shdilar.Bu haqda Navoiy sShunday deydi:«...Xologuxok (Xolakuxon) zamonidin, sultoni sohibqiron Temur Kuragon zamonidin farzandi xalafi hoxrux Sultonning zamonini oxirigacha turk tili bilan shuaro paydo bo`ldilar, ...Sakkokiy va Xaydar Xorazmiy va Atoiy, Muqimiy va Yaqiniy va Amiriy va Gadoiydeklar va forsiy mazkur bo`lgon shuaro mukoba asida kishi paydo bo`lmadi, bir Mavlono Lutfiydin o`zgakim, bir nechta matla`lari borkim, tab` axli qoshida ukusa bulur».