A)
M ikrolit qurollar paydo
boMgan
B) M ayda mikrolitlar ko‘pay-
gan
V)
QirgMchlar takomillash-
gan
G) Pichoqlartakom illashgan
18.
TogMi hududlarda nuk
leuslar qanday toshdan ishlan
gan?
A) Qayroqtosh
B) Chaqmoqtosh
V) Obsidian
G) Xalcedon
19.
Tosh bigiz qachon paydo
boMgan?
A) Ilk mezolit
B) 0 ‘rta mezolit
V) So‘nggi mezolit
G) So‘nggi paleolit
20. Zarautsoy qaerda joylash
gan?
A) Qashqadaryo
B) Surxondaryo
V) Farg‘ona
G) Samarqand
51
IIIBOB.
NEOLIT, ENEOLIT, BRO NZA VA ILK TEM IR
DAVRI M ADANIYATLARI
l-§ . N eolit davri madaniyati
Jam iyat taraqqiyotidagi keyingi davr
neolit deb nom olgan.
U yunoncha
«neo»-yangi, «litos»-tosh, y a’ni yangi
tosh davri
degan m a’noni beradi. Bu davr uzoq
davom etgan tosh davrining
yakunlovchi bosqichi bo ‘lganligi uchun shu nom bilan atalgan. Bu
tushunchani fanga ingliz arxeologi D.Lebbok 1865 yilda kiritgan.
0 ‘rta Osiyoda neolit davri xronologik jihatdan
miloddan a w a lg i
V I-IV ming yilliklarni o ‘z ichiga oladi. N eolit Yaqin Sharqda
mil.avv. 8-7
ming yilliklar, Zakavkazeda mil.avv. 6-5 ming yilliklar,
Evropada mil.avv. 7-1 ming yilliklarda davom etgan. M ezoamerikada
mil.avv. 5-1,5 yillikdan - milodiy
10-12 asrlaragcha davom etgan.
Avstraliya, Okeaniyaning tub aholisida,
Janubiy
Am erikanig b a’zi
qabilalarida,
Afrikada, tropik Osiyoning b a’zi qismlarida bu m adaniyat
milodiy 20 asrlargacha ham saqlanib qolgan.
N eolit davrida jam iyatlar har xil taraqqiyot darajalarida boMganlar.
Ba’zi mintaqalarda dehqonchilik va chorvachilik vujudga kelgan,
ba’zi urug‘ jam oalar ovchilik va term achilik bilan shug‘ullanganlar.
Neolit davrida ibtidoiy qabilalar o ‘troq turmush tarziga o ‘tganlar.
Doimiy ertoMa, loy, guvaladan qurilgan kulbalarda yashaganlar.
0 ‘troq turmush tarzi janubiy hududlarda dehqonchilikning kelib
chiqishiga, choM mintaqalarda esa, o ‘troq ovchilik xo'jaligining
qaror topishiga olib kelgan. Keyinchalik ovchilik xo'jaligi
zamirida
chorvachilik paydo boMadi.
N eolit davrining eng katta yutugM ham deh qo n ch ilik va cho rva-
chilikning vuju d g a kelishi edi. K o‘pchilik olim lar bu kashfiyotning
insonlar hayotidagi ahamiyatini inobatga olib, neolit davri inqilobi deb
baho beradilar. Ibtidoiy odam larning o ‘zlashtiruvchi xo‘jalikdan
ishlab
c h iq aru v ch i xo‘ja!ikka o ‘tishdi. Bu uzoq va mashaqqatli davom etgan
jarayon boMgan. Termachilikning zamirida dehqonchilik yotgan,
ovchilikning zamirida esa, chorvachilik yotgan. Tadqiqotchilar fikricha,
dehqonchilik va chorvachilikning paydo boMishiga ayollarning mehnati
va sinchkovligi sabab boMgan.
52