N. A. Egamberdieva


M avzuni mustahkamlovchi savollar


Download 11.72 Kb.
Pdf ko'rish
bet46/64
Sana31.01.2024
Hajmi11.72 Kb.
#1832627
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   64
Bog'liq
download-edfiles-19468

M avzuni mustahkamlovchi savollar:
1. R ivojlangan o ‘rta asrlar qanday bosqichlarga boMingan?
2. Q anday yangi tur binolar vujudga kelgan?
3. P ishiq gMshtdan qachondan foydalana boshlangan?
4. Sardoba nima?
5. T em uriylar davri shaharsozligining o‘ziga xos tomonlarini 
ko‘rsating?
6. 0 ‘rta asrlarda Rossiyada qanday madaniy yodgorliklar saqlanib 
qolgan?
Y odda tuting! Rivojlangan o ‘rta asrlarda
• X asrdan pishiq gMsht qurilishda ishlatila boshlangan.
• P ishiq gMshtdan ishlangan dastlabki imorat Ismoil Somoniy 
maqbarasidir.
• XII asrdan sirlangan koshin va mayolika ishlatish usuli kashf 
etilgan.
• A rab ota maqbarasida ilk m arta peshoq qurilgan.
• M aqbaralardagi chodirsim on gumbazlar «gumbazi turkistoni» 
nomini olgan.
• M asjidlar turar joylar tarzida qurilgan.
• M inoralar m asjidlar yonida qurilib, ularda azon aytilgan.
• S ardobalar suv yig‘adigan .inshootdir.
• A m ir T em ur davrida ark-shahri darun, shaxriston-hisor deyilgan.
• Sam arqand hududida 73 ta m e’moriy yodgorlik saqlanib qolgan.
5-§. 0 ‘rta asrlarda Evropa va Rossiya
Ilk o ‘rta asrlarda Rossiya hududida slavyanlar istiqomat qilishgan. 
U larning kelib chiqish tarixi 
haqida Gerodot asarida 
ba’zi bir 
m a’lum otlar saqlanib qolgan. Arxeologlar ularning turmush tarzini 
qabrlari asosida tiklaganlar. Arxeologik tadqiqotlar natijasida slavyanlar 
Sharqiy Evropaning o ‘rmon hududlarida, Smolensk oblastida, Volga, 
Dnepr, D esna va Seym daryolarining yuqori oqimlarida yashaganliklari


aniqlangan. U erlardan topilgan qabrlardagi m urdalar quydirilgan va 
kuydirilmagan xolda boMgan. Yonlaridan turli buyum lar-sopol idishlar, 
Rim buyumlar, zeb-ziynatlar, tangalar topilgan. Bunday qabrlar topilgan 
hududlar «qabriston dahasi» deb nomlangan. U lam ing xronologik 
doirasi mil avv.il asrdan boshlanib, ba’zi hududlarda m il. VIII asrgacha 
davom etgan. Ular lalmi dehqonchilik bilan shug‘ullanuvchi slavyan 
qabilalari boMgan. Vizantiya tarixchilari ularni sklavin va antlar tarzida 
tilga oladi.
Mil. Ill—V asrlarga oid Volga bo'yida Bereznyaki shahari topilgan. 
Uning atrofi jarlik bilan o ‘ralib, yog‘och devor bilan mutahkamlangan. 
Shahardagi barcha uylar yog‘ochdan qurilgan. S hahar m arkazida eng 
katta jam oat binosi boMgan. Uylardan temir buyum lar, sopol idishlar, 
urchuq, bigiz, tosh dazmollar topilgan. Shahardan dahm a topilgan. 
U erda murdalar kuydirilgan. Yozma manbalarga qaraganda faqatgina 
slavyanlarda murdalar kuydirilgan. Mil. V asrda R im imperiyasi 
emirilgach, slavyanlar Rim imperiyasi ta’sirida boMgan hududlami 
egallab olganlar.
IX -X III asrlarda Rossiya hududlarida ibtidoiy jam o a tuzum i emirilib, 
feodal tuzumi 
shakllana boshlagan. Lekin bu jaray o n Rossiyaning 
slavyanlar yashab turgan hududning hamma jo y id a ham bir xil 
kechmagan. VII-IX asrlarda jan u b iy -g ‘arbiy hududda yashayotgan 
slavyan qabilalarida dehqonchilik madaniyati rivojlangan boMib, ular 
em i plug bilan 
haydab dehqonchilik qilishsa, o ‘rm on hududlarida 
yashaydigan sharqiy slavyanlarda esa, qirqma dehqonchilik bilan 
shug‘ullanib, ular erni temir bolta, katta aspichoq va ketmoncha 
(motiga) bilan ishlov berganlar. Qirqma dehqonchilikda, dehqonlar 
dastlab daraxtlarni qirqib, quritib olgach, ularni kuydirganlar va ekin 
maydonlariga aylantirganlar. Ayni paytda R ossiyaning markaziy 
hududlarida 
VII-IX asrlarda rus shaharlari ham vujudga kela boshla­
gan. 
Bunga sabab 
hunarmandchilik va tovar 
ayirboshlashning 
rivojlanishi 
boMgan. 
Bu davrda hunarm andchilikning degrezlik, 
temirchilik, zargarlik, to‘qimachilik, suyakkka ishlov berish, ydg‘och- 
sozlik kabi sohalari mavjud boMganligi arxeologik tadqiqotlar natijasida 
aniqlandi.
Rossiya hududlarida olib borilgan arxeologik tadqiqotlar natijasida 
VII—VIII asrlarga oid Ladoga shahridan patriarxal jam o ag a xos katta uy, 
Romna shahrida esa shu davrga oid loy devori boMgan ertoMa izlari 
topilgan. 
IX -X asrlarga kelib aholining 
yashash tarzi o'zgargan, 
Ladoga axolisi omborxonasi, donxona va molxonasi boMgan alohida


uylarda yashay boshlaganlar, katta shaharlar shakllana boshlagan. 
Jum ladan K iev, Smolensk, Chernigov, Novgorod kabi shaharlar vujudga 
kelib, o ‘sha davrlardagi ijtimiy iqtisodiy taraqqiyot to‘g‘risida m a’lu- 
m otlar berdi. Lekin X asrdan boshlab Rus madaniyati to‘g ‘risidagi 
m a’lum otlar k o ‘proq yozma manbalardan olinadi.
Sharqiy Evropaning janubiy dashtlarida mil. II asrdan o lo n lar 
iste’qom at qilganlar. Ularning ko'pchiligi ko‘chmanchi chorvador 
qabilalar boMgan. Skif, sarmat va olonlar bir-biriga yaqin boMib, ilmiy 
adabiyotlarda ulam i eroniy tilda so‘zlashganlar deyiladi. Aslida ular 
turkiy tilning turli laxchalarida so ‘zlashganlar. 
Olonlardan bizgacha 
mozor q u rg ‘onlar saqlanib qolgan. Lekin ularning m ozor-qo‘rg‘onlarida 
jihozlar nisbatan kam, ba’zilarida esa, umuman uchramaydi. Lekin 
olonlarning qadim gi Pantikapeyning Kerch shahrida daxmalari topilgan. 
U erdan shisha idishlar, didsiz, dag‘al ishlangan qimmatbaho toshlar, 
zeb-ziynatlar v a sarmat qurollari tipidagi qurollar topilgan. 0 ‘qlari uch 
parrakli qilib tem irdan ishlangan. Bir tig*li to‘g‘ri shamshir bilan birga 
sarm atlam ing shamshiri ham 
ishlatilgan. Arxeologik tadqiqotlar 
natijasida ularning ijtim oiy-iqtisodiy hayoti to‘g‘risida maMumotlar kam 
to ‘plangan. O lonlar xalqlarning ommaviy ko'chish jarayonida ishtirok 
qilib, G alliya, Ispaniya va Afrikadan izlari topilgan. Olonlar I ming 
yillikning birinchi yarmida xazarlar ta’siriga tushib qoladi. VIII asrgacha 
boMgan X arkov shahriga yaqin Saltov qabristoni olonlarning xazarlar 
davriga oid. Q abrlar sun’iy g ‘or ichida joylashgan. Murdalar yotqizilib 
ko‘m ilgan. Bu erdan jang boltalari, yakka tigMi shamshirlar, zeb-ziynat 
buyum lari va turli sopol buyum lar topilgan. Qabrlardan topilgan 
buyum lar olonlarda mulkiy tabaqalanish boshlanganligini ko‘rsatadi. 
Shuningdek, bu erdan topilgan buyumlar Shimoliy Osetiyadagi 
qabrlardan topilgan buyumlarga o ‘xshash boMganligi sababli, ulam i olon 
qabilalariga tegishli ekanligi isbotlandi. X azarlarg a oid'qabrlar Donda, 
Sim lyansk 
qishlogM yaqinida, Sarkelda olib borilgan tadqiqotlar 
natijasida aniqlandi. S arkel sliah ri IX asrda xazarlar tomonidan asos 
solingan. Q a l’a devori va binolar pishiq gMshtdan qurilgan. GMshtlarda 
ustalam ing tam g ‘alari bor. Ko‘p uylar yog‘ochdan qurilib ustidan loy 
bilan suvalgan. Bu erdan pulug tishi, don o'ralari, tem irchilik va 
kulolchilik ustaxonalari topib o‘rganilgan. 
Sopol idishlar kulolchilik 
charxida ishlangan. X asrda xazarlarni Svyatoslav enggach, dashtda 
olonlar va xazarlar deyarli y o ‘q boMib ketadi. X asrdan dashtni 
pec h en eg lar, keyinchalik tu r k la r va kipchoq lar egallaydi. Bu 
ko‘chm anchi 
qabilalam ing izlari bizga faqat, qurolli jangchilar


ko‘milgan mozor-qo‘rg‘onlardan m a’lum. Bu qo‘rg‘onlardan topilgan 
qilichlar - qayrilgan yakka tig‘li b o ‘lgan. Ularning tigM tashqariga, orqa 
tomoni ichkariga bukilgan. Yakka tigMi qilichni sidirib urganda qo‘sh 
tigMi qilichga nisbatan chuqurroq botgan. Bu qilich k o ‘chmanchi 
chorvadorlar orasida IX asrdan pay do boMgan. Yaqin va 0 ‘rta Sharqda, 
Rossiyada XIV asrdan, G ‘arbiy Evropada XVI asrdan keng tarqalgan. 
Qilichdan ko'proq engil qurollangan suvoriylar foydalanishgan.
Baltika bo‘yi hududlarida ilk o ‘rta asrlar tarixi ham qabrlar asosida 
o'rganilgan. Mil. II—V asrlarda Latviyada m ozor-qo‘rg ‘onlarga ko‘p 
odamlarni ko‘mish odat boMgan. Shimoliy Latviya va Estoniyada esa, 
tosh terib ihota qilingan qabrlar rasm boMgan. Q abrlam ing qaysi 
qabilaga mansubligini dafn uslubi va topilgan buyum lardan aniqlash 
mumkin. XIII asrdan Baltiqabo‘yi axolisi nemislar ta ’siriga tushib 
qoladi.
X asrdan Sharqiy Evropaning turli viloyatlarida m urdalari kuydi- 
rilgan mozor-qo‘rg‘onlar topilgan. Ularda mulkiy tabaqalanish yaqqol 
ko‘rinib turibdi. Chokarlar (drujinnik) qabrlari alohida ajralib turgan. 
Ular aholining zodagon tabaqasidan boMib, qo‘shinning asosini tashkil 
etishgan va majusiylar odati bo'yicha dafn qilingan. XI asrdan boshlab 
xristianlik dini qabul qilingach, m ajusiylar odati man qilinadi.
Smolensk yaqinidagi Gnezdovo qishlogMdan 3 m ingga yaqin mozor- 
qo‘rg‘on topilgan. Undagi markaziy mozor-qo‘rg ‘onning balanligi 10 
metr, aylanasi 100 metr keladi. M ozor-qo‘rg‘onning tagida bir qancha 
m urdalar kuydirilgan gulxanlar topilgan. Gulxanlardan ajoyib qurollar, 
zeb ziynatlar, 0 ‘rta Osiyo tangalari (dirham), dubulg‘a, nayza, ko‘sh 
tigMi shamshir, rus o‘yma naqshi bilan bezatilgan tem ir plastinkalar va 
ko‘milgan otlar topilgan. Bu mozor-qo‘rg‘onda knyaz dafn etilgan. Bu 
katta mozordan tashqari yana 700 dan ortiq m ozor-qo‘rg ‘onlar ham 
tekshirildi. Lekin ko‘p mozor-qo‘rg ‘onlar bo‘sh turibdi. B ular chetda 
xalok boMgan jangchilaming ramziy qabrlari boMishi mumkin.
Ozod xotin-qizlarning qabrlari alohida boMgan. U lar orasida ham 
mulkiy tengizlik izlarini kuzatish mumkin. Boy tabaqa vakillariga 
tegishli mozor-qo‘rg‘.onlarga cho‘rilari va qullari oMdirib kuydirilib 
ko‘milgan. Bu haqda o‘sha davr yozm a manbalarida ham maMumotlar 
saqlanib qolgan. Bu erdagi m ozor-qo‘rg‘onlarida m ehnat qurollari 
deyarli uchramaydi. Harbiy qurollar bor. Sham shirlam ing boshi 
dumaloq, gulbandi to‘g‘ri boMib, boshi va gulbandiga kum ushdan naqsh 
berilgan. Uning yuzi enli boMib, uzunligi 
bir m etrgacha boMgan. 
Gnyozdovadan topilgan o‘qlar romb shaklida boMgan. D ubulg‘alari


kuloxsim on boMib, ularni shishak deb atashgan. Qalqonlari yog‘ochdan 
yasalib, o ‘rtasiga tem ir qoplangan. Temir sovut parchalari topilgan. 
Sovutlar G 'arbiy Evropada antik davr oxirlarida yo ‘qolib ketgan, 
faqatgina X II asr boshlarida salb yurishlari boshlangandan keyin yana 
paydo b o ‘ladi. Yaqin va 0 ‘rta Sharqda, 0 ‘rta Osiyoda doimo jangda 
sovutda yurishgan.
G nyozdovodan slavyan yozuvi namunasi topilgan. Shuningdek, 
oltindan ishlagan turli buyum lar v a hozirgi zamon qaychisiga o'xshash 
qaychi ham topilgan.
Sharqiy Evropadagi m ozor-qo‘rg‘onlardan topilgan buyumlar, asosan 
tanga pullar axolining tashqi aloqalarini aniqlashga imkon berdi. Bu 
erdan V izantiya pullaridan k o ‘ra, Samarqand, Buxoro va Abbosiy 
halifaligining dirhamlari ko‘p topilgan. Bu shaharlar X asrdayoq Rus 
bilan iqtisodiy va madaniy aloqada boMganligini ko‘rsatadi. Bu pullar 
ham asosan Rossiyaning Kiev, Smolensk va Novgorod shaharlarida ko‘p 
to ‘plangan.
0 ‘rta asrlarda Rusda tem irchilik rivojlangan. Harbiy qurollar bilan 
birgalikda pichoqlar ham po‘latdan ishlangan. Temir R usda ruddadan 
olingan va ulam ing tarkibida nikel boMgan.
Zargarlikda XI asrdan m urakkab usullarda naqsh berish takomil- 
lashgan. Zarxoshiya, qubba, quym a naqsh va qora kum ushga(qora 
kum ush-qalay, mis, kumush va jilosiz qoramtir oltingugurt qorish- 
m asidan iborat boMadi. Unga dastlab naqsh o‘yilgan keyin ko'zalarga 
qorishm a quyilgan.) naqshlari ishlangan. S ir va xal b erish san’ati kashf 
etilgan. K ievda sirlash ustaxonasi topilgan. Unda sir eritadigan tigellar, 
har xil k o ‘ralar, eritilgan turli rangdagi sir massalari topilgan. Hoshiyali 
sir quym a sir(sirlash uchun m etallning ustiga botirma chuqurchalar 
berilgan)ga nisbatan murakkab boMgan.
Turli 
ranglardagi shishalardan ishlagan bilakuzuklar topilgan. 
O ldinlari ularni Vizantiya yoki Suriyadan keltirilgan deb hisoblashardi. 
Lekin keyinchalik uning K ievda ustaxonasi topilgan. Unda shisha 
eritadigan gilvata tigellar, buzilgan bilakuzuk parchalari va buzilgan 
asboblar topilgan.
R us shaharlarida IX asrlardan kulolchilik buyumlari charxda ishlana 
boshlagan. Kulolchilik buyumlarining shakli hamma erda bir xil 
boMgan. Bu slavyanlar yashagan hududning madaniy birliginidan darak 
beradi.
K iev s h a h r i markazida knyaz qasri boMgan. Qasm ing poydevori 
toshdan ishlangan. Devorlari yupqa gMshtdan ishlanib, m arm ar bilan


ishlov berilgan. Qal’a devori yog‘ochdan ishlanib, loy bilan suvalgan. 
Burjlari toshdan ishlangan. XI asrda rus knyazlari o ‘zlarining tangalarini 
zarb qilishgan. Har bir knyazning o ‘z urug‘ tam g‘asi boMgan. Knyaz 
o'z ig a tegishli har bir narsaga o‘z tam g‘asini bosgan.
XII asrdan V ladim ir-S uzdal e rla ri siyosiy -iq tiso d iy jihatdan 
yuksala boshlaydi. Hunarmandchilik bilan birga shahar m e’m orchiligida 
ham o ‘zgarishlar boshlanadi. Rus knyazi Andrey Bogolyubskiy 
cherkovlarini oq harsangdan qurdiradi. Darvozalari oraligMga yog'och- 
dan ishlangan ko‘tarmalar boMgan. U qurdirgan Bogolyubov shahri ham 
oq harsang toshdan ishlangan. Bugungi kunda uning m inorasi saqlanib 
qolgan. Shahar ko‘chalari ham oq harsang taxtalar yotqizilgan. Shuning- 
dek, bu davrdan cherkov devorlariga odamlar xayvonlar va o'sim lik- 
lam ing suratlari toshga o‘yib ishlangan. Vladimir shahridagi Dmitriy va 
Yurev Polskdagi Georgiy ibodatxonalari afsonaviy rasm lar bilan 
bezalgan. Rus me’morchiligida kamda kam xollarda tosh ishlatilgan, 
asosan, yog'och va tuproqdan ishlangan.
Rus qishloqlari ham m ozor-qo‘rg‘onlardan m a’lum. Ular daryo 
bo‘ylarida uchraydi, yumaloq shaklda boMib, balandligi o ‘rtacha 2 metr 
boMgan. Murdalar uchun chuqur qazilmagan. Ular er ustiga yotqizilgan. 
Qabrlarda jang va mehnat qurollari kam uchraydi, odatda pichoqlar, 
kamar to'qalari va sopol idishlar bor. Ayollar qabrlarida o ‘ziga xos z e b - 
ziynatlar va temir o'roq uchraydi. Har bir qabila ayollarining o ‘ziga xos 
zeb-ziynat buyumlar dastasi boMgan. Qabilalar chegarasini aniqlashda 
ayollam ing chakka halqalari m uhim o ‘rin tutadi. C hakka xalqlami 
ayollar sochlariga taqishgan. Teterevodagi drevlyanlam ing chakka 
xalqalari uzukka o‘xshagan, severyanlarniki spiralsim on boMgan, drego- 
vichlamiki mis marjon boMgan, radimichlamiki, etti nurli sh u’lasimon, 
vyatichlarniki etti parrakli, slovenlamiki romb shaklida boMgan.
Rus qishloqlarining o‘zlarida temirchilik va zargarlik ustaxonalari 
boMgan. Ular o‘z qabiladoshlari uchun buyumlar yasab berishgan. Rus 
qishloqlarida oMiklarni mozor-qo‘rg‘onlarga ko'm ish xristianlik dini 
qabul qilgach ham davom etavergan, chunki ular o ‘zlam ing maxalliy 
urf-odatlarini XIV asrlarda ham unutishmagan edi. Jum ladan, shu asrda 
vyatichlam ing ko'plab mozor-qo‘rg ‘onlari uchraydi.
XIII asrda mo‘g‘ullarning istilosi Rusni m adaniy va iqtisodiy 
jihatdan tushkunlikka tushirib q o ‘yadi. Ilgarigi hunarm andchilik turlari 
y o ‘qolib ketadi.
Rossiya davlatining poytaxti M oskva sh ah ri qadimgi yilnom alarda 
1147 yildan boshlab tilga olinadi. U Suzdal knyazligini chegara


hududidagi shaharcha boMgan. Bu erda knyaz Yuriy Dolgorukiy 1156 
yilda K rem lni dastlab yo g‘ochdan qurdiradi. Bu Krem lning izlari 
bizgacha saqlanib qolmagan. M o‘g‘ullar bosqinidan keyin, XIV asr 
boshlariga kelib, M oskva yirik rus shahriga aylanadi. Shu davrda Ivan 
K alita 1339 yilda Kremlni dubdan bino qildiradi. Arxeologik tadqiqotlar 
natijasida q al’a devori aniqlandi. 
1367 yilda Dmitriy Donskiy 
m o‘g ‘ullarga qarshi qattiq turish uchun Kremlni birinchi m arta oq 
toshdan qurdiradi. Uning m aydoni xozirgi Kremlga deyarli teng boMgan. 
Uni «O qtosh shahar (Belokamennaya)» deb atashgan. 0 ‘sha davrdan 
Kreml yonida qurilgan cherkov va Zvenigorod, 
Troica-Sergievo 
m onastirlar saqlanib qolgan.
X IV -X V asrlarga oid ba’zi buyumlar hozirgi davrgacha etib kelgan. 
U lardan asosiysi M onom ax telpagidir. U ulug‘ knyazlikning muhim 
belgisi hisoblangan. Ammo bu telpakning Monomaxga xech qanday 
aloqasi y o ‘q. Bu knyazning toj kiyishi to‘g ‘risidagi afsona XVI asrlarda 
to ‘qilgan va «Tilla telpak» M oskva knyazlarining vorislik xazinasiga 
kiritilgan. Telpak sakkiz qirrali, telpakni hosil qiladigan sakkizta oltin 
plastinka gul, yulduz va novdalar tasvir etilgan juda nozik oltin bilan 
qoplangan. Telpak chetiga qunduz tutilgan. Telpak naqshi arab guli deb 
ataladi. Shuningdek, telpakning yana bir nusxasi 0 ‘rta Osiyodan 
topilgan. Shu sabab uni 0 ‘rta Osiyoda ishlangan degan fikrlar bor.
R usda o ‘t o c h a r q u ro lla r XIV asrning ikkinchi yarmidan paydo 
boMgan. Vaholanki, miltiq XIII asrda islom mamlakatlarida ixtiro 
qilingan edi. Zam baraklar dastlab toblagan temir halqalardan yasalgan. 
XV asrdan boshlab esa, m isdan ishlangan (ayrim mis halqalar quyilib 
keyin payvand qilingan) zam baraklar ko‘p ishlatila boshlangan.
R usda q a y rilg a n q ilic h d an XIV asrlardan boshlab foydalana 
boshlangan. XV asrda rus harbiylari tez yurishga yordam beradigan 
changM ni ixtiro qiladilar. U hozirgi zamon chang‘isiga o ‘xshab ketadi. 
M azkur chang'ilardan jangchilam ing jangda qoMlaganliklar yilnoma- 
larda yozib qoldirilgan.
X IV -X V asrlar Rusda zarb qilingan asosiy pullar kumush «denga» 
boMgan. 
«Denga» so‘zi 
«tanga» so'zining o ‘zgargan shaklidir. 
U m o‘g ‘ullar orqali 0 ‘rta O siyodan kirgan. Bu davrda zarb qilingan 
tangalam ing suratlari juda xilma xil boMib, uning bir tom oniga Oltin 
0 ‘rda xoni nomi yozilgan. Bu o ‘sha davrda Rusda 
mayda yarim 
m ustaqil davlatlar mavjud boMganligidan dalolat beradi. Bunday mayda 
davlatlam ing mavjud boMishi Rus davlati taraqqiyotining rivojiga katta 
to ‘siq boMgan edi. Rus davlatini birlashtirish ishini XV asrning oxirida


Q iiy ro q to sh d a n ishlangan 
Q o ‘l c h o 'q m o ri.
'I c lio 'q m o rla ri. Ilk palt-olil.
T o sh q irtf'ic h . I’alt-nlit d a \ r i .
M u sic d a v ri lo sh q u r o lla r i.
N e a n d e rla l odam . 
T e sh ik to sh . T ik la n g an .
O v m a n z a ra si. Z a ra u J s o y .


Saymalitosh. M il.aw. II mingyillik.
Od a in. xo'kiz, cchki, qoplnn. il. 
omuch va boshqa narsalar lasviri.
Lyasko. F ransiya. So’nggi pakolit
A llam ir.Fransiya. So'nggi paleolit


A ntik d a v r sopol b u y u n ila r i n a q s h la ri:
l- q o ra gulli p e lik a , 2 - q i/il g u lli bom biliy,
3 -q o ra yulli a m fo ra , 4 - k ilik v a iin d a ” i tasv ir.
Q o ra ” iiIli id ish . V u n o n isto n .


S a k la r. P ersopol s a ro y id a g i ta s v ir. 
S ak p o d sh o si S k u x n a.
S k if la r n iii" q u ro lla ri:
1 - 3 -te m ir q ilic h la r, 4 -6 -te m ir n a y z a la r,
7 -1 0 -b ro n z a .
S a k la rn in g bay ra m libosi.
m o z o r-q o 'rg 'o n i. O lm a -O ta .

Download 11.72 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   64




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling