N a m a n c a n d a V l at universitkti viaxkamon q o d I r j o n o d I i j o n o V i c h d I n s h u n o s L i k

Gotfrid Xerder Konfutsiy haqida ko'p narsalami осЫЬ beradi. Uning 
fikricha, Konfutsiy axloqi butun dunyodan va ma'naviy va madaniy 
taraqqiyotdan uzoqda bo'lgan qullami tug'ishga qodir.
Konfutsiychilikda kishilaming yuqori va quyi tabaqalarga 
ajratishda ularning boyligi yoki ijtimoiy kelib chiqishi asosiy rol 
o ’ynamaydi, bunda yuksak ahloqiy fazilatning xizmati katta, deyiladi. 
Biroq bu hukmron va qaram tabaqalarga ajratisb butunlay inkor etiladi, 
degan gap emas. Konfutsiyning fikricha tabaqalarga ajratish tartibi eski 
an’analarga asoslanishi va u davlat tomonidan boshqarilishi lozim. 
Nomlarning to’g ’rilanishi, Chjen-min siyosati bo’yicha hamma narsa va 
hodisalar o’z ismiga mos kelishi kerak. Ana shunda hamma o ’z huquqi 
va majburiyatini biladi.
Eramizning boshida konfutsiychilikka diniy g’oyalar kiritildi va u 
diniy ta’limot sifatida talqin qilina boshlandi. Konfutsiyning qabri 
yoniga ko’plab ibodatxonalar qurildi, unga qurbonliklar qilina 
boshlandi. Shu tariqa Konfutsiy xudo darajasiga ko’tarila boshlandi. XX 
asr boshlariga kelib KonfUtsiy sharafiga qurilgan ibodatxonalar soni 
ko’paya bordi.
Konfutsiychilikda oliy ilohiy kuch osmon hisoblanib, Xitoy 
hukmroni esa xudolar bilan insonlar o ’rtasidagi vositachi, osmon o’g ’li 
deb talqin qilindi. Xitoy imperator-larini hatto xudo darajasiga 
ko’tarishgan. Konfutsiychilikda ajdodlar ruhiga sig’inish muhim o ’rin 
egallaydi. Shu boisdan qurbonlik qilish, tug’ilish, oila qurish, daft» qilish 
va boshqa marosimlar g’oyat tantanali bajariladi. Bu marosimlar davlat 
xokimlari, oila yoki urug’ boshliqlari tomonidan boshqariladi.
Konfutsiychilikda qohinlar bo’lmagan dastlabki davrlarda hech 
qanday muayyan ta’limot ham bo’lmagan.