N. B. Toshpulatova, E. Sh. Nazirova internet tarmog‘Ida ishlaSh Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma 3-nashr toshkеnt «niso poligraf»

World WIdE WEB (Jahon axborot tarmog‘i)
WWW Internetning eng ommalashgan axborot xizmatlaridan 
biri sanaladi. Hozirgi vaqtda Internet xizmatining 90 % ga 
yaqinini WWW xizmati tashkil etadi. Internetga asos solin gandan 
boshlab (1969 yil) WWW xizmati tashkil etilgunga qadar Internet 
sekin rivojlandi va 25 yil davomida bor yo‘g‘i 2 millionga yaqin 

---

23
foydalanuvchiga ega edi xolos. WWW xizmati tashkil etilgandan 
so‘ng esa (1996 yil), har yarim yilda Internet foydalanuvchilarining 
soni 1,5 barobarga ortib bordi. Bugungi kunda Internet tarmog‘ining 
foydalanuvchilar soni 300 millionga yetdi.
WWW xizmatining asosiy tushunchalari:
• HTML formati;
• «Gipermatn» bog‘lanishi;
• HTTP «gipermatn» uzatish protokoli;
• Web xujjatlar;
• Web uzel va saytlar;
• Web sahifalarning aktiv komponentlari.
Internet bir-biriga bog‘langan kompyuterlarning yagona 
tarmog‘idir. Kompyuterlar bir-biri bilan qanday bog‘lanadi degan 
savol tug‘ilishi tabiiydir. Internetga bog‘lanishning bir nechta usuli 
mavjud. Bog‘lanish turlari o‘zaro imkoniyatlari va ma’lumotlarni 
uzatish tezligi bilan farqlanadi. Bog‘lanish imkoniyati va tezligi 
Internetdan foydalanish narxini belgilaydi. Sifat va tezlik oshishi 
bilan narx ko‘tariladi. Bog‘lanish turlarini narxi kamayishi tartibida 
keltiramiz:
• To‘g‘ridan to‘g‘ri kirish (прямое подсоединение выделан­
ная линия);
• SLIP va PPP yordamida;
• «Chaqiruv» yordamida bog‘lanish (Dialup Access, Dialup);
• UUCP yordamida.
To‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘lanish
Bu usul tarmoqning barcha imkoniyatlaridan to‘liq foyda-
lanishga imkon beradi. Buning uchun alohida tarmoq ajratiladi. 
Uni odatda provayder ta’minlaydi.
Kompyuteringiz server vazifasini o‘taydi. Bu bog‘lanishning 
eng sifatli usuli bo‘lib juda qimmat baholanadi.
Siz bu holda Provayder sifatida ishlashingiz mumkin. Ya’ni 
Server yordamida mahalliy tarmoqdagi kompyuterlarni Internetga 
bog‘lashingiz mumkin. Har bir kompyuter Internetning barcha imko-

---

24
12-rasm. To‘g‘ridan to‘g‘ri bog‘lanish
niyatlaridan to‘la foydalanishi mumkin (12-rasm). Bunda ma’lu-
motlarni uzatish tezligi 10 Mb/sek.