N. B. Toshpulatova, E. Sh. Nazirova internet tarmog‘Ida ishlaSh Kasb-hunar kollejlari uchun o‘quv qo‘llanma 3-nashr toshkеnt «niso poligraf»

Elektron pochta
Elektron pochta (email – electronic mail) oddiy pochta vazi-
fasini bajaradi. U bir manzildan ikkinchisiga ma’lumotlarni 
jo‘natilishini ta’minlaydi. Uning eng asosiy afzalligi vaqtga bog‘liq 
emasligida. Elektron xatlar jo‘natilgan zahotiyoq manzilga boradi 
va egasi olgunga qadar uning pochta qutisida saqlanadi. Matnli xat, 
grafikli va tovushli fayllarni, programm fayllarni o‘z ichiga olishi 
mumkin.
Elektron xatlar bir vaqtning o‘zida bir necha adreslar bo‘yicha 
jo‘natilishi mumkin. Internet foydalanuvchisi elektron pochta 
orqali tarmoqning turli xizmatlaridan foydalanish imkoniyatiga 
ega bo‘ladi, chunki Internetning asosiy xizmat dasturlari bilan 
interfeysga ega. Bunday yondoshuvning mohiyati shundaki, 
xostkompyuterga talab elektron xat ko‘rinishida jo‘natiladi. Xat 
matni zarur funktsiyalarga kirishni ta’minlovchi standart yozuvlar 
to‘plamidan tuziladi. Bunday axborotni kompyuter komanda 
sifatida qabul qiladi va bajaradi.
Elektron pochta bilan ishlash uchun dasturlar yaratilgan, ularni 
mail umumlashma nomi bilan birlashtirish mumkin. MS DOS 
da foydalanuvchilar uchun bml dasturi qo‘llanilsa, Unix tizimlar 
uchun elm dasturi kengroq tarqalgan. Eng qulay va foydalanishga 
oson dastur – Microsoft Windows uchun Eudoradan foydalaniladi. 
Windows 7 operatsion tizimida elektron pochta bilan ishlashni 
Microsoft Outlook Express ilovasi ta’minlaydi. Bu dasturlar 
quyidagi vazifalarni bajaradi:

---

29
• matnni yaratadi;
• xat-xabarlarni (korrespondentsiyalarni) o‘qish va saqlash;
• xat-xabarlarni o‘chirish;
• adresni kiritish;
• xat-xabarlarni qabul qilish va jo‘natish;
• turli xujjatlarni, jadvallarni, rasmlarni va boshqa fayllarni 
import (qabul qilish va kerakli formatga o‘zgartirish), xatga 
ilova qilish;
• xatlarni mavzusiga qarab ajratish.
Odatda, elektron pochta dasturlari ASCII kodidagi matnlarni 
ikkilik formatda ham jo‘natadi. ASCII kodida faqat matnlarni 
yozish mumkin.
Ikkilik fayllarda har qanday axborotni saqlash mumkin, shu 
bois aralash xabarlarni (grafika va matn) va dasturlarni uzatish 
uchun ikkilik tizim qo‘llaniladi.