N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili


Download 4.68 Mb.
Pdf ko'rish
bet45/103
Sana27.07.2023
Hajmi4.68 Mb.
#1662953
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   103
Bog'liq
Neft vf gaz mahsulotlarininu fizik-kimyoviy tahlili. Fozilov S.F, Mavlonov B.A va boshqalar

с Ч свнЪ
К
a-u zilish nisbatan k o ‘pro q kuzatiladi. K o ‘rinib turibdiki, a-uzilish 
m usbat zaryad yig'iladigan getero ato m yonida sodir b o ‘ladi. B a’zan
b og‘ uzilganda m olekulaning b ir qism idan ato m lar uning ikkinchi 
qism iga k o ‘chib o ‘tishi m um kin. B unday uzilishni atom larning qayta 
gruppalanib parchalanishi deyiladi. B og‘lar uzilishida atom larning 
siljishi kuzatilm asa, bu oddiy parchalanishdir.
Y uqorida biz k o ‘rgan io n aldegidning parchalanishi y-vodorod 
atom ining karbonil gruppa kislorodi to m o n siljishi bilan boradigan 
(ya’ni qayta guruhlanib) uzilishdir. R etrodiyen p archalanish diyen 
sinteziga teskari jarayondir:
+
^ C H 2
C H
CH
о
+
CH ,
N ih oyat, q o ‘shbog‘ tutgan birikm alarning ionlanishi haqida to ‘x- 
talib o ‘tam iz. Agar b o m b ard im o n natijasida q o ‘shbog‘dagi elektron- 
larning bittasi urib chiqarilsa rad ial-k atio n hosil b o ‘ladi:
R - C H = C H - R '
-> R - C H - C H - R + 2e
4 .3 - § . M ass-spektrom etriyaning amalda q oilan ilishi
Alkanlar. G azlard an ajratib olingan alkan m olekulasidan elektron 
ajratib chiqarish u ch u n a n c h a k o ‘p energiya talab qilinadi. C hunki 
hosil b o ‘ladigan m o leku lar io n n i b arq aro r qiluvchi o m illar alkan 
m olekulasida deyarli kam . Bu hoi M + ning fragm entlanishini ju d a
П
76


o so n la sh tira d i. N o rm a l a lk a n la rd a m o le k u la r io n n in g va k atta 
fra g m e n tla rn in g in te n siv lig i k am , ( C
2
H S) +, ( C
3
H 7) +, (C
4
H 9) +, 
(C sH n )+ kabi toq m assa va ju ft elektronli kichik fragm entlarning 
intensivligi esa yuqori b o ‘ladi.
K o ‘pchilik C
2
—C
|2
uglevodorodlam ing spektrlarini o ‘rganib faqat 
etan va 3,4-dim etilgeksandagina (C
2
H 4) +, (C
4
H S)+ kabi toq elektronli 
ju ft massali fragm entlarning hosil b o ‘lishi kuzatilgan. T arm oqlangan 
zanjirli alkanlar u ch u n quyidagi qonu n iy atlar xos:
1
) ta rm o q la n ish b o g ‘ uzilishini o so n la sh tira d i, sh u n g a k o ‘ra 
tarm oqlanish darajasi ortib borishi bilan m olekular ionning jadalligi 
kam ayib boradi;
2
) u zu n zanjirli k atta fragm entlarning hosil b o ‘lish ehtim olligi 
katta. Jud a ko ‘p tarm o qlangan uglevodorodlar spektrida m olekular 
ion b o ‘lmaydi (u t o ‘la p archalanib ketgan). Lekin katta m olekular 
m assaga ega b o ‘lgan ionlar intensivligi ju d a yuqori.
M olekular massasi kichik b o ‘lgan tarm oqlangan alkanlar spektrida 
(C
3
H 7)+ — (C
6
H 13)+ ionlar o datda jadaldir. U m u m an, (C
3
H 7) + va 
(C
4
H 9)+ ionlar deyarli barch a alkanlar spektrida uchraydi va nisbatan 
yuqori intensivlikka ega. Asiklik alkanlarga nisbatan alisikiik uglevodo- 
rodlarda m olekular ion intensivligi katta.

Download 4.68 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   41   42   43   44   45   46   47   48   ...   103




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling