N e I t va gaz m ahsulotlarining I izik-kimyoviy tahlili

Amalda qo‘llanilishi. G a z xrom atog rafiy asin in g a m ald a keng 
q o ‘llanilishi va k a tta aham iy atg a sabab shuki, u n in g y o rd am id a 
m urakkab gaz aralashm alam ing alohida kom po nen tlarini taqqoslab 
aniqlash va m iqdoriy jih a td a n aniqlash m um kin, tahlilni bajarish 
k o ‘p vaqt talab etm aydi va usul yetarli darajada universaldir. G az 
xrom atografiyasi preparativ m aqsadlarda fizik-kim yoviy tadqiqotlar 
va boshqa sohalarda q o ‘llanilganda yaxshi natijalar beradi.
G az xrom atografiyasi usuli bilan neft gazlari, kon gazlari, havo, 
asosiy kim yoviy m ahsulotlar, organik sintez sanoatining m ahsulotlari, 
neft va u n i qayta ishlash m ahsulotlari tah lil qilinadi. G az x ro m ato ­
grafiyasi usullari b a ’zi elem entlarn ing izotoplarini ajratishda h am
foy da b erad i. G a z x ro m a to g ra fiy a sid a n bio lo g iy ada, tib b iy o td a , 
yog‘o c h n i qayta ishlash texnologiyasida, oziq-ovqat sanoatida, b a ’zi 
yuqori haroratli jaray o n lar texnologiyasida foydaniladi.
G az xrom atografiyasidan suyuqliklam i xrom atografik kolonkada 
Bug holiga aylantirib tahlil qilish u c h u n h a m foydalanish m um kin. 
U ishlab chiqarish jarayonlarini avtom atlashtirishda h am qo'llaniladi.
U n d a n , shuningdek, adsorbentlarning turli xossalari (solishtirm a 
sirtini) va a d so rb atlar (yutiluvchi gazlar) xossalarining (diffuziya 
koeffitsiyenti) ham d a ad so rbent-adsorb at sistem alar xususiyatlarini 
(adsorbsiya issiqligi va izoterm asi), m oddalarning boshqa xossalarini, 
reaksiyalar kinetikasini va bo sh q alam i aniqlashda foydalaniladi.
G az xrom atografiyasidan k o ‘p k o m p o n en tli m urakkab aralash- 
m alarini tahlil qilishda, m ikroqo‘shim chalarini aniqlashda, uchuvchan 
b o ‘lm agan birikm a (polim erlar) va elem en t tahlilida foydalaniladi.
K apillar xrom atografiya usulida ju d a nozik aralashm alam i ham
tarkibiy qism larga ajratish m um kin. M asalan, kapillar xrom atografiya

---

usuli vositasida 15—20 birikm adan tashkil topgan izom er uglevodorod- 
lar aralashm asini bir necha m inutda tarkibiy qism larga ajratish va 
m iqdoriy aniqlash m um kin. K apillar xrom atografiyaning afzalliklari- 
dan yana biri jarayonni am alga oshirish u ch u n gazdan ju d a oz hajm da 
zarur bodishidir.