N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov

45-dars
176-mashq. 
Qo‘shma gaplarni bog‘langan, ergashgan va bog‘lovchisiz kabi turlarga
ajratib ko‘chiring. Bir qo‘shma gap turini boshqasiga aylantirishga harakat qiling.
1. Ko‘chalarda odam siyrak, shuning uchun ular otlarini yo‘rttirib
borardilar.  (Tohir Malik) 2. Omon ovchining ov sarguzashtlari ko‘plarni
qiziqtirardi: ko‘plari hikoya eshitish uchun kelardi. (Sh. Xolmirzayev) 3.
Qattiq charchagan edim, nima deb javob berganimni bilmayman. (Said
Ahmad)  4. Agar biron asarim kitobxon og‘ziga tushsa, mendan oldin u
sevinib ketardi. (Said Ahmad) 5. Sizlar ketdingizlar-u men bechora yetim
boladek mung‘ayib qolaverdim. (Said Ahmad) 6. Sizning qistovingiz bilan
ko‘nishga ko‘ndim-u, lekin o‘sha kundan beri o‘zimga kelolmayman. (Erkin
A’zam).  7. U bir narsa demoqchi bo‘lib geologlar tomonga o‘girildi. Lekin
ular ancha olislab ketishgan edi. (O‘. Umarbekov) 8. Xolang savodsiz bir
narsa, ammo yurt ko‘rgan xotin. (Said Ahmad) 9. Endi nima bo‘lib shundoq
bo‘lganini aytib o‘tirishga fursatim yo‘q — idorada odamlar kutib o‘tiribdi.
(Abdulla Qahhor) 10. To‘polonda oyog‘im lat yeganga o‘xshaydi, shuning
uchun darrov chiqolmadim, aybsitmaysizlar. (Tohir Malik)
1. Nima uchun qo‘shma gaplar qismlarini bog‘lovchi vositalarda ma’nodoshlik
va vazifadoshlik mavjud?
2. Qo‘shma gaplar qismlarini bog‘lovchi vositalar ma’nodoshligining lug‘aviy
ma’nodoshlik  (chiroyli // go‘zal),  grammatik  ma’nodoshlik  (akamga
oldim // akam uchun oldim) bilan qanday aloqasi bor?
3. Ohang, teng bog‘lovchi va bog‘lovchi-yuklamalar vazifadoshligiga misollar
keltiring.