N. M. Mahmudov, A. Nurmonov, A. Sh. Sobirov
Download 1.46 Mb. Pdf ko'rish
|
Ona tili. 9-sinf (2014, N.Mahmudov, A.Nurmonov)
- Bu sahifa navigatsiya:
- 2-topshiriq. Parcha qaysi nutq uslubiga xos ekanligini ayting. Bilib oling.
214-mashq.
Uyga vazifa. Òurli nutq uslublariga bittadan gap yozing. Bu gaplarning o‘ziga xos uslubiy xususiyatlarini aniqlashga harakat qiling. SO‘ZLASHUV USLUBI 1-topshiriq. Matnni o‘qing. — Birontasini ko‘rsatsangiz, o‘lasizmi? Hammaning yuragini qon qildingiz- ku? — Yaxshi xat yozsa ham yig‘laysan, yomon xat yozsa ham yig‘laysan, nima qilaman ko‘rsatib? (Abdulla Qahhor) 2-topshiriq. Parcha qaysi nutq uslubiga xos ekanligini ayting. Bilib oling. Oilada, ko‘cha-ko‘yda kishilarning fikr almashishi jarayonida qo‘llaniladigan nutq uslubi so‘zlashuv uslubi sanala- di. So‘zlashuv uslubi adabiy va oddiy so‘zlashuv uslublarini o‘z ichiga oladi. Adabiy til me’yorlariga qat’iy amal qilingan so‘zlashuv uslubi adabiy so‘zlashuv uslubi, bunday xususiyatga ega bo‘lmagan so‘zlashuv uslubi esa oddiy so‘zlashuv uslubi hisoblanadi. So‘zlashuv uslubining har ikki turi ko‘pincha dialog shaklida ro‘yobga chiqadi. Ikki shaxsning o‘zaro so‘zlashuvi dialogik nutq sanaladi. So‘zlashuv uslubida so‘zlar ko‘pincha kinoya, piching, qochirimlarga boy bo‘ladi. Bu uslubning yana bir o‘ziga xos xususiyati — erkinligidir. 91 215-mashq. O‘qing. Matnning qaysi uslubga mansubligini va bu uslubning o‘ziga xos xususiyatlarini ayting. — Badbaxt fitna! Qo‘yasanmi, qo‘ymaysanmi, axir? «Hubbil vatani minalimon» deganlar. — «Vatanni sevish imondadir», axir! Bilmasang bekor- da, Vatani yo‘q dunyoda lo‘li, xolos. Meni bevatan deb bildingmi? So‘fi bir oz qizib ham ketdi: — Bu hovli-joy otangdan qolgani uchun o‘zimniki deysanmi yo? Unday desang, boshput olib, o‘rusvoyning reli (rels)ga tushib, «Hayt!» deb... Makatulloga jo‘nab qolaman! Hovling boshingdan qolsin, fitna! (Cho‘lpon) 216-mashq. Matnni o‘qing, og‘zaki so‘zlashuv uslubiga xos bo‘lgan so‘zlarni toping. Men Abdulla Qodiriyga qayin ini bo‘laman, ya’ni u kishining zavjalari Rahbarniso mening opam bo‘ladilar. «O‘tkan kunlar» nashr etilishi bilan men uni darrov o‘qib chiqdim. Bir kuni Abdulla pochchamiz uyimizga mehmonga keldilar. Ziyofat chog‘ida so‘radilar: — Õo‘sh, mulla Asomiddin, «O‘tkan kunlar»ni o‘qidingizmi? — Ha, o‘qidim, — dedim g‘ururlanib. — Necha marta o‘qidingiz? — Bir marta. — Hm-m. Bu kitobni bir marta emas, besh marta o‘qish kerak. Shunda siz muomalani, odobni, hayotni, tarixni, tilni o‘rganasiz,— degandilar. (Asomiddin Rasulmuhammad o‘g‘li) 217-mashq. Ko‘chiring. Matnning qaysi nutq uslubiga xosligini va bu uslubning o‘ziga xos xususiyatlarini aniqlang. — Òuring, Nazirabuvi! Òuring. Òo‘xtabuvinikiga chiqamiz. — A? Nimaga? — Òo‘xtabuvinikiga chiqamiz. Rais kelibdi. — Rais?.. — Endi, o‘g‘lim, dabdurustdan majlis deding... asli shu gapni avval jo‘n gaplashib, pishiqtirib olsag-u, keyin majlisga solsang bo‘lardi. — Òo‘g‘ri, avval jo‘n gaplashib olaylik. Õo‘p, majlis yopiq. Gapni bir joyga qo‘yganimizdan keyin ochamiz. (Abdulla Qahhor) |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling