N. U. Arabov I f. d, professor

Mobil to‘lovlar - xizmat sifatida
To‘lovchining bank mahsulotiga ("mobil hamyon") oldindan to‘langan pul mablag‘lari joylashtirilgan mobil telefon yordamida to‘lovni amalga oshirish vositasi. Shu bilan birga, to‘lovchi bi- rinchi bo‘lib pulni mobil aloqa operatoridagi shaxsiy hisobidan "mobil hamyon" deb nomlangan pulni o‘z mobil telefonida oper- atsiyalarni amalga oshirish orqali o‘tkazadi (yakuniy harakatlar).
Mobil to‘lovlar o‘zlarining shaxsiy hisobraqamlariga ega bo‘lmagan yoki mobil savdo xizmatlaridan foydalanishni istamaydigan uyali aloqa abonentlari uchun ham xizmat qi- ladi. Odatda, bunday to‘lovlar kichik miqdorda, ya’ni, mikro to‘lovlar, bir martalik xaridlarda, shuningdek, doimiy asosda (kommunal, telefon, televizor) xizmatlar uchun haq olishni, to‘lovlar bo‘lishi mumkin.
Mobil terminallar yordamida amalga oshiriladigan pul mablag‘lar bilan opratsiyalar masofaviy va bevosita sotish nuqtalarida qilinadiganlarga, hamda mikro-to‘lovlar va makro- to‘lovlarga bo‘linadi. Micro - to‘lov jamoat transportida, parki, kino chiptalari uchun to‘lov hisoblanadi. Makro to‘lovlar deganda “yirik” mollarni va xizmatlarni xarid qilish, yoqilg‘I shahob-
chalarida, restoranlarda, do‘konlarda haridlarni, aviachiptalarni sotib olish va hokazo (2.7.1-rasm).
Mobil tijoratning iste’molchilarga afzalligi aniq.
Bu hisoblarning soddaligi va qulayligi, harakatchanlik, to‘lovlarni qayta ishlashning yuqori tezligi. Bundan tashqari, mo- bil aloqadan keng foydalanish tufayli bunday "mobil hamyon" ning tabiiy mavjudligi muhimdir.
Mobil tijorat muhim salohiytga va bir qator qo‘shimcha biznes imkoniyatlariga ega:

• 
  cheklovlar yo'qligi (xabarni qabul qilish va ma'lumotlarni o‘qib olish uchun, xarid qilish uchun uchun kompyuter yoki inter- netga yaqin bo‘lish shart emas, faqat bitta mobil telefonni o‘zi kifoya);
  
• 
  mahalliylashtirish ( GPS kabi texnologiyalar ma’lum bir mintaqaga tegishli ma’lumotlarga kirishga imkon beradi ) ;
  
• 
  shaxsiylashtirish (telefon - egasini aniqlashingiz mumkin bo‘lgan shaxsiy qurilma. Munosabatlarni har bir alohida mijoz bi- lan o‘rnatish mobil tijorat ko‘chli tomoni.
  

•