N. U. Arabov I f. d, professor

Mahsulot tasnifi
Bozorlarda taklif etilayotgan mahsulotlar o‘ziga xos oldinga siljish usullarini qo‘llash imkoniyatini belgilaydigan juda keng xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin. Tovarlarni tasniflash, ya’ni ularni guruhlarga bo‘lish ushbu vazifani soddalashtirishga yordam beradi.
Belgilangan maqsadga muvofiq tovarlar iste’mol tovarlari va sanoat tovarlariga bo‘linadi.
Tovar turi: moddiy, nomoddiy.
Iste ’mol tovarlari - bu shaxsiy iste'mol uchun sotib olingan tovarlar.
Sanoat tovarlari - jismoniy shaxslar yoki tashkilotlar tomonidan ularni keyinchalik qayta ishlash yoki biznesda foyda- lanish uchun sotib olingan tovarlar.
Ushbu turdagi savdo uchun firmalar o‘rtasidagi o‘zaro munosabatlarni tashkil qilishning ikkita asosiy usuli mavjud:

1. 
   Kompaniyalar o‘rtasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri aloqalarni o‘rnatish. Ushbu usul bugungi kunda eng keng tarqalgan bo‘lib qo‘llaniladi va bunday o‘zaro ta’sirning barcha bosqichlari Inter- net xizmatlari tomonidan qo‘llab-quvvatlanadi.
   

3.4.1-jadval
Iste’mol tovarlari turlari va Internetdagi takliflarining xususiyatlari

Mahsulot toifasi	Ta'rif	Internetda taklif xususiyatlari
Iste'mol tovarlari	Odatda boshqa to- varlar bilan minimal taqqoslash bilan tez- tez sotib olinadigan iste'mol tovarlari va xizmatlari. Bundan	Ularning Internetda sotilishi darajasi past darajadan o'rta darajagacha. Samaradorlikning pastligining asosiy sababi tarmoq orqali bunday mahsulotlarni sotib

	tashqari, ularni asosiy mahsulotlar, impulsli (kutilmagan holatda) sotib olish mahsu- lotlari va favqulodda vaziyatlar mahsulot- lariga ajratish mumkin.	olish odatining yo'qligi
Oldindan tanlov mahsulotlari	Tanlash j arayonida xaridor iste'mol to- varlari turli xil ko‘r- satkichlar bo'yicha bir-biri bilan taqqos- laydi: texnik va foyda- lanish xususiyatlari, narxlari, sotishdan oldin va sotishdan keyingi xizmat darajasi va boshqalar.	Ushbu turdagi mahsulotni sotishda Internet juda sa- marali, chunki u mahsulot haqida maksimal ma'lumotni taqdim etish, turli xil xususiyatlarning qiyosiy tahlilini o'tkazish, arzon narxga ega.
Maxsus tovarlar	Mijozlarning katta guruhlari qo'shimcha kuch sarflashga tayyor bo'lgan noyob xususiyatlarga yoki markalarga ega iste'mol tovarlari	Ushbu turdagi mahsulotni sotishda Internet juda samarali. Bundan tashqari, u uzini global miqyosda mavjudligi sababli bozorni sezilarli darajada kengay- tirishga imkon beradi
Passiv tovarlar	Xaridor iste'mol qi- ladigan tovarlar, ular- ning mavjudligini bili- shi yoki bilmasligidan qat'I nazar, sotib olish haqida o'ylamaydi	Reklama vositasi va yuqori ma'lumot bilan to'yinganlik vositasi sifatida Internetning arzonligi tufayli ushbu turdagi tovarlarni oldinga siljishda samarali foydalanish mumkin. Ammo shuni unutmaslik ke- rakki, bunday tovarlarni sotish, shu jumladan, Internet orqali, katta marketing hara- katlari talab etiladi.

2. 
   Elektron savdo maydonchalari asosida o‘zaro aloqalarni amalga oshirish. Asosiy cheklash - birja orqali taklif qilinadigan tovarlarni standartlashtirish, kontragentlarning o‘zaro munosaba- tlari bo‘yicha barcha protseduralarni avtomatlashtirish zarurati.