N. U. Arabov I f. d, professor

Yangi yuqori texnologiyali mahsulotlarni ishlab chiqarishni tezlashtirish
Zamonaviy bozorlarda sodir bo‘layotgan jarayonlarni jadallashtirish kompaniyadan yangi mahsulotlarni ishlab chiqarishning yanada dinamik usullarini qidirishni talab qiladi - qoniqtirilmagan iste’molchilar ehtiyojlarini tezda aniqlash, mahsulotni ishlab chiqarishning dastlabki bosqichlarida iste’molchilar fikrlarini olish va yangi mahsulotlarni tezda bo- zorga olib chiqish.
Yangi mahsulotlarni ishlab chiqish usullari, shu jumladan, zamonaviy axborot texnologiyalari va Internetdan foydalanish dasturiy ta’minot kabi axborot va raqamli mahsulotlarni loyihalash uchun juda mos keladi. Bunday holda, ular quyidagi echimlarga tayanadilar:

1. 
   Mahsulotni ishlab chiqarishning barcha yangi jarayonlarining moslashuvchanligini va iste’molchilar tomonidan tezkor aloqadan samarali foydalanishni ta’minlash. Raqamli mahsulotlar to‘g‘ridan-to‘g‘ri Internet orqali etkazib berilishi mumkinligi sababli, ko‘plab dizaynlar va unchalik katta bo‘lmagan tannarxlar minimaldir. Ushbu yondashuv bizga xari- dorlarga namunalarni erta bosqichda taqdim etish va iste’molchilar bilan doimiy aloqani ta’minlashga imkon beradi.
   
2. 
   Mahsulot rivojlanishining dastlabki bosqichlarida sinov. Ko‘pgina dasturiy ta’minot kompaniyalari ko‘pincha Internet or- qali tarqatiladigan alfa va beta mahsulotlarini chiqarish tizimidan foydalanadilar.
   

Ushbu usul iste’molchilardan kerakli ma’lumotlarni tezda olish va taklif qilingan variantlarni tezda baholashga imkon be- radi.
Ushbu jarayonning birinchi bosqichi bozorda alfa versiyasini ishga tushirishdir. Ko‘pincha bu faqat tajribali foydalanuvchilarga taklif qilinadi. Ko‘pincha, ular sinovlarda ishtirok etishlari so‘raladigan kompaniya xodimlari. Ushbu versiyani chiqarilish- idan maqsad yangi g‘oyalarni amalga oshirishning dastlabki bos- qichlarida iste’molchilar tomonidan fikr-mulohazalarni olish va yangi g‘oyalar va usullarning real sharoitda qanday ishlashi to‘g‘risida tushunchani olish.
Keyingi qadam - beta-sinov. Ushbu nuqtada, mahsulot yoki xizmat kengroq bozorda taqdimetiladi. Ushbu bosqichda ke- lajakdagi mahsulotning ishonchliligi va o‘zaro mosligi asosiy vazifaga aylanadi. Beta-sinov yangi mahsulotni reklama qilish va uni kelgusi foydalanuvchilar tomonidan sinab ko‘rishning yaxshi shakli bo‘lib xizmat qiladi.
Beta-sinov odatiy keng ko‘lamli sinovning o‘rnini bosadigan usuldir. Iste’molchi uchun yangi mahsulot muammolarini topishga tayanib, kompaniya ushbu mahsulotni sinovdan o‘tkazish narxini kamaytirishi mumkin, uni boshqa usulda amalga oshirish kerak bo‘ladi. Pulni tejashdan tashqari, ushbu yondashuv butun rivojlan- ish tsiklini sezilarli darajada tezlashtiradi.
Mahsulot muvaffaqiyatining yana bir muhim sharti bu kompaniyaning bozorga tez kirishini ta’minlash qobiliyatidir. Alfa va beta-versiyalarning taqdimoti mahsulotni bozorga olib chiqish jarayonini tezlashtirishning samarali vositalaridan biridir. Bundan tashqari, ushbu versiyalarda ularni ishlatish muddati belgilanishi ma’lum vaqtdan keyin mahsulotning tijorat versiyasini sotib olish uchun yaxshi rag‘bat bo‘lib xizmat qiladi.
(<♦ O‘z-o‘zini tekshirish savollari)

1. 
   .Tovarlarning asosiy maqsadi nimadan iborat?
   
2. 
   .Mahsulot Internet orqali taqdim etilsa, u qanday muhitni shakllantiradi?
   
3. 
   .Internetda tovarlarning toifalari va taklifning xususiyatlari qanday?
   

4. 
   .Moddiy tovarlar guruhlarni aniqlang.
   
5. 
   .Mahsulotning hayot aylanishi nima?
   
6. 
   .Qanday qilib yangi mahsulotlarni ishlab chiqish va yaratish uchun Internetdan foydalanishim mumkin?
   
7. 
   .Yangi mahsulotni ishlab chiqarish bosqichlari qanday?
   
8. 
   .Fokus-guruh nima va uning vazifalari?
   
9. 
   .Yangi yuqori texnologiyali mahsulotlarni ishlab chiqarishni qanday tezlashtirishimiz mumkin?
   

3.5. Ijtimoiy marketing
Ijtimoiy marketing nisbatan yangi va istiqbolli yo‘nalish bo‘lib, u nafaqat zamonaviy dunyoda marketing pozitsiyasini mustahkamlash, balki muvozanatli va barqaror rivojlanishni ta’minlash uchun marketing yondashuvi yordamida hal qilinishi mumkin bo‘lgan muammolar doirasini kengaytirishga imkon be- radi.
Ijtimoiy marketing nafaqat odamlar hayotini, balki butun ja- miyat hayotini yaxshilashga qaratilgan vositadir. Ijtimoiy market- ing ko‘pincha atrof-muhitni muhofaza qilish, xayriya, sog‘liqni saqlash va boshqa masalalar bilan shug‘ullanadi.
Shuningdek, ushbu atama idrokni yaxshilash maqsadida o‘z brendini ommalashtirish, uni ijtimoiy qadriyatlar bilan bog‘lab turadigan kompaniya faoliyatini anglatadi.
Ushbu atama o‘tgan asrning 70-yillarida qo‘llanila boshlandi. Bu ba’zi ijtimoiy muammolarni hal qilish uchun amalga oshirilgan tadbir edi.