N. X. Ermatov, B. Y. Nomozov, D. G’. Azizova, M. X. Ashurov, A. I. Abdirazakov, R. S. Bekjonov

10.4.Ishchi agentning quduqlar bo’yicha taqsimlanishi 
Neft qazib oluvchi maydonda kompressor usulida ishlatishni tashkil qilish 
uchun kerakli gaz yoki havoni belgilangan bosimgacha siqa oladigan bir yoki bir 
nechta kompressor-mashinalar bilan jixozlangan kopressor stansiyasiga ega bo‘lish 
kerak bo‘ladi. Quduqni ishlatishda ishchi bosimi 50·10
5
Pa, ush bu bosimdagi quvvati 
21 m
3
/min bo‘lgan ikki va uch bosqichli porshenli kompressorlardan foydalaniladi. 
Siqilgan ishchi agent (gaz yoki havo) kompressor stansiyasidan quvur orqali 
taqsimlovchi tugunga (butka) beriladi. Har bir butka o‘ziga yaqin bo‘lgan 4 dan 30 
tagacha quduqni ishchi agent bilan ta‘minlaydi. Gaz taqsimlovchi budka bir biridan 
zadvijkalar bilan ajratilgan o‘xshash bir necha seksiyadan iborat batareyadan tashkil 
topgan bo‘ladi. 
Xizmat ko‘rsatadigan quduqlar sonidan kelib chiqib batareyaga birdan sakkiz 
seksiyagacha o‘rnatiladi. 
Taqsimlovchi batareya seksiyasi (10.7-rasm)mos magistral quvurlar bilan 
ta‘minlanadigan uchta kollektorga (ishga tushirish, o‘rta va past bosimli) ega bo‘ladi. 
Har bir kollektordan harqanday quduqqa siqilgan gaz meyyorlovchi ventil tizimi 
orqali uzatiladi.Ventilni ochish va yopish hisobiga undan o‘tayotgan gaz miqdorini 
o‘zgartirish mumkin. Gazhavo taqsimlovchi butka yong‘inga bardoshli 
materiallardan foydalanib tayyorlanadi. Ishchi agent gaz bo‘lsa butka yaxshi 
shamollatish tizimiga ega bo‘lishi kerak bo‘ladi. 

---

160 
 
10.7-rasm. Gaz taqsimlovchi batareya seksiyasining sxemasi 
1-o‘rtacha bosimli ishchi chiziq; 2-past bosimli ishchi chiziq; 3-ishga 
tushiruvchi chiziq. 
Gaz tarkibidan namlik va kondensatni ajratish uchun taqsimlovchi butkadan 
oldin turli konstruksiyali namlik ajratgichi o‘rnatiladi. Zichlovchi va meyyorlovchi 
ventellar gaztaqsimlovchi batareyalarning muhim qismlaridan hisoblanadi. 
Zichlovchi ventil asosiy quvurdan chiqishga, meyyorlovchi ventil bevosita quduqqa 
ketayotgan quvurga o‘rnatiladi. 
10.8-rasm.Zichlovchi ventil 
Zichlovchi ventil (10.8-rasm)meyyorlovchi ventildan sedlosining teshigi 
kattaligi va ignasimon klapani kichik konusligi bilan farq qiladi. 
Ventil puxta ishlangan korpus 1, unga payvandlangan flanes 2, korpus ichiga 
45
o
ostida burab mahkamlangan sedlo 3, ignasimon klapan 4, unga bog‘langan shtok 
5, u o‘z navbatida korpus qapqog‘i 6 ga mahkamlangan. Shtok o‘tuvchi qisimni 
zichlash uchun qisuvchi gayka 7 ning tagiga salnik urilgan bo‘ladi.Shtokning 
qotirilishi va bo‘shatilishi hisobiga ignasimon klapan ventilni ochib yopadi. 

---

161 
Taqsimlovchi batareya orqali quduqqa tushayotgan gazning miqdorini 
aniqlash uchun o‘zi yozar diafragmali manometrdan foydalaniladi. Har bir 
manometer uchun diafragma quduqqa ketayotgan quvurning to‘g‘ri qismda 
o‘rnatiladi. 
Kompressor qudug‘i ishlash rejimi unga uzatilayotgan ishchi agentni uzatish 
miqdorini o‘zgartirish hisobiga amalga oshiriladi. 
Meyyorlovchi ventilni yopish va ochish orqali har bir quduqqa kerakli ishchi 
agentni miqdorini uzatish mumkin. Tadqiqot natijalariga asoslanib maksimal qazib 
olish ko‘rsatkichiga yerishish uchun har bir quduq uchun ma‘lum gaz (havo)miqdori 
o‘rnatiladi.