Nafas olish a`zolarining tuzilishi reja: Nafas olishning ahamiyati. Nafas olish a'zolarining tuzilishi

 
O’TKIR BRONXIT 
O’tkir bronxit turli infeksion ko’zg’atuvchilar ta'sirida kelib chiqadi. Bu vaqtda 
shamollash, changlangan havodan nafas olish yoki tananing turli travmalari 
natijasida organizm himoyalanish qobiliyatining pasayib ketishi katta rol o’ynaydi. 
Odatda bronx va bronxiolalar yallig’lanishi kataral xarakterga ega bo’ladi, ammo 
ekssudat serozli, shilliqli, yiringli, fibrinozli yoki aralash bo’lishi mumkin. Bronx-
larning shilliq qavati giperemiyalashadi, hosil bo’luvchi shilliq miqdori ortadi. 
Kiprikli tebranuvchi epiteliya o’z muylarini yo’qotadi, sidiriladi va bu bronxlardan 
shilliq ajralib chiqib ketishini qiyinlashtiradi. Bronx devorida shish rivojlanadi va 

---

15 
unga limfositlar, plazmatik hujayralar, neytrofil leykositlar shimiladi. Chiqarib 
tashlanishi buzilishi natijasida to’planib qolgan shilliq o’tkir infeksiya qo’zg’atuv-
chilari bilan birgalikda bronx daraxtining pastki qismlariga tushadi va 
bronxiolalarni berkitib qo’yadi.
O’tkir bronxit odatda tuzalish bilan yakunlanadi, bronx-larning shilliq qavati 
qayta tiklanadi. Ammo kasallik, ayniqsa kasallikni saqlab turish uchun omillar 
bo’lgan vaqtda (chekish) unchalik o’tkir bo’lmagan va surunkali xarakterni olishi 
ham mumkin. 
 
O’CHOQLI BRONXOPNEVMONIYA 
O’choqli pnevmoniya (bronxopnevmoniya) — bronxit-lar bilan bog’liq bo’lgan 
o’pka to’qimasining o’tkir yallig’-lanishdir. Yallig’lanish jarayoni bronxlardan 
yondoshgan o’pka to’qimasiga tarqaladi. Ba'zan o’choqli pnevmoniya birlamchi 
bo’lishi ham mumkin, ammo bu vaqtda ham yallig’lanish zonasida (joyida) 
joylashgan bronxlar yallig’lanish jarayoniga jalb etiladi. o’choqli pnevmoniya 
sababchilari odatda mikroblar, viruslar, zamburug’lar hisoblanadi. Yallig’lanish 
0'chog'ining razmeriga (hajmiga) qarab alveolalar, asinozli, bo’lakli, aralash 
bo’lakli, segmentli va oraliq bronxopnevmoniyalar bo’lishi mumkin.
Yallig’lanish o’choqlari ko’pincha o’pkaning orqa va pastki segmentida 
rivojlanadi. Ular turli razmerda, qattiq-lashgan bo’lib, o’pka kesib ko’rilganda 
kesma yuzasiga kulrang-qizg’ish rangli o’choqlar sifatida bo’rtib turadi. Ekssudat 
serozli, ba'zan seroz-gemorragik xarakterda bo’ladi. Bemor yoshiga qarab 
bronxopnevmoniya kechishi, joylanishining bir qator xususiyatlari mayjud. 
Masalan, kichik yoshdagi bolalarda umurtqa pog’onasiga (II, VI, X) yondoshgan 
segmentlarda pnevmoniya o’choqlari paydo bo’ladi, shuning uchun ham ular 
paravertebral pnevmoniya deb ataladi. U yaxshi kechadi. Aksincha 50 yoshdan 
yuqori bo’lgan bemorlarda yallig’lanish o’chog’ining so’rilishi nisbatan sekin 
ketadi.

---

16 
O’choqli 
bronxopnevmoniya 
asoratlari 
yallig’lanish 
fokusining 
karnifikasiyasi, ularning yiringli irishi va abssess hosil bo’lishi, ba'zan plevrit 
rivojlanishi bilan ifodalanadi. Yallig’lanish o’chog’i tarqalgan, kocp sonli 
xarakterga ega bo’lsa, o’lim kelib chiqishi mumkin. Bu vaqtda bemor holatini 
belgilovchi omillarga nafas olish gipoksiyasi va intoksikosiya kiradi.
Surunkali nospesifik (xos bo’lmagan) o’pka kasalliklari. Nafas yo’llari 
surunkali nospesifik kasalliklarini, rivojla-nishi bir-biriga bog’liq bo’lgan, bir 
guruh kasalliklar tashkil etadi. Ularga surunkali bronxit, surunkali zotiljam, bron-
xoektazlar, surunkali abssess pnevmoskleroz va o’pka yemfizemiyasi kiradi.