Nafas olish koeffisiyenti Nafas olish mexanizmi


Download 1.02 Mb.
bet1/3
Sana30.04.2023
Hajmi1.02 Mb.
#1416332
  1   2   3
Bog'liq
13 Raxmanov Zokor


Nafas olish koeffisiyenti
Nafas olish zanjiri
Hujayrada kechadigan nafas ohsh protsessining mohiyati qaytarilgan
susbtratdan ajralgan vodorod atomlarini (elektronlami) bir qator
oksidlanish-qaytarilish fermentlari yordamida kislorodga uzatib, suv hosil
qilishidan iborat. Bu jarayonni katalizlovchi, ma’lum tartibda muntazam
ravishda joylashgan fermentlar to’plami nafas olish zanjiri deb ataladi.
Hozir o’simliklar mitoxondiiysi nafas olish zanjirining asosiy
komponentlari to’liq aniqlangan. Bu komponentlarga NADdegidrogenaza,
flavoproteid, ikkita sitoxrom c, uchta sitoxrom b va
sitoxrom kiradi.
Nafas olish zanjiridagi komponentlami shartli ravishda
ikki qismga bo’lish mumkin. Bulaming bir qismi vodorod atomlarini
ko’chiruvchi qismi bo’lib, nikotinamidli va flavinli fermendardan tashkil
topgan. Ikkinchi qismi esa elektronlarning ko’chishini ta’minlab, sitoxrom
Ь,с,аз va elektronlarning akseptori hisoblangan kisloroddan iborat.
Nafas olish zanjiri quyidagi sxemada keltirilgan bo’lib, unda oksidlanishqaytarilish sistemalari tegishli fermentlar, kofennentlar va prostetik guruhlar yordamida ifodalangan.
Nafas olish zanjirining vodorod atoralari bilan ta’minlovchi
universal donori vazifasini NAD*N2 bajaradi. Mabodo hujayrada
oksidlanish reaksiyalari natijasida NADF*Hh hosil bo’lsa, ular maxsus
fermentativ reaksiya yordamida NAD*H2 ga aylanadi:
aNADF*H2 + NAD+T = ± NADF+ + NAD*H2
Bu reaksiya transgidrogenaza fermenti ishtirokida katalizlanadi
Qaytarilgan NAD*Ha o’zidagi vodorod atomlarini flavinli
fermentlarga uzatadi. Flavinli fermentlar bilan sitoxromlar o’rtasida
elektron ko’chiruvchi yana bir komponent - koferment -Q bor.
Koferment -Q flavinli fermentdagi vodorod hisobiga qaytariladi va
keyinchalik elektronlami sitoxromlarga uzatadi, prcrtonlar esa muhitga
chiqariladi.
Keyingi bosqichlarda elektronlami ko’chiruvchi modda sifatida
sitoxrom b, si, s, a va аз lar ishtirok etadi. Elektronlarning ko’chishini
sitoxromoksidaza nihoyasiga yetkazadi. Sitoxromlar-gemoprotekdar
bo’lib, tarkibida oqsil bilan mustahkam bog’langan gem gruppasini
saqlaydi. Gem tarkibidagi temir atomining valentligi o’zgarib turadi, ya’ni elektronlami berishi mumkin yoki biriktirib olishi mumkin.
Fe3+ c .'......-> Fe2+
Sitoxromoksidaza elektronlami sitoxrom с dan kislorodga o’tkazadi.
Elektronlami dastlab temir ioni sitoxromlar a va аз so’ngra mis ioni
sitoxrom a3 uzatishda ishtorok etadi. Kislorodni molekulasi sitoxrom аз
ning gem tarkibidagi temir kislorod molekulasini bog’laydi. Elektronlami
kislorodga o’tishi ferment massasidagi a sitoxrom аз tarkibidagi mis
ioni orqali amalga oshiriladi. Kislorod molekulasining har bir atomi ikkita
elektron va protonni biriktirib, bir molekula suvni hosil qiladi.
Bu ferment sitoxrom a va sitoxrom аз dan iborat bo’lib, elektron va
protonning kislorodga ko’chish reaksiyasini katalizlaydi. Suksinat
kislotaning oksidlanish natijasida ajralib chiqadigan vodorod atominmg
yo’li boshqacharoq bo’lib, NAD-degidrogenaza fermenti ishtirokisiz u
bevosita flavinli fermentlarga ko’chadi

Download 1.02 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
  1   2   3




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling