Namangan davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

OʻZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY TA’LIM FAN VA INOVATSIYALAR VAZIRLIGI
NAMANGAN DAVLAT UNIVERSITETI


TABIIY FANLAR FAKULTETI


Geografiya kafedrasi
“Umumiy tabiiy geografiya” fani bo’yicha
KURS ISHI

Mavzu: «Havo harorati va uning yer sirtida taqsimlamishi»

Talaba:	60530400 Geografiya yo’nalishi I bo’sqich talabasi Yusufboyev Nodirbek
Ilmiy rahbar:	Akaboyev Ismatullo

Namangan – 2023

Mavzu: Havo harorati va uning yer sirtida taqsimlanishi.
Reja:

1. 
   Kirish.
   
2. 
   Asosiy qisim.
   

I BOB.Havo harorati.

1. 
   Havoning isishi va sovishi jarayonlari.
   
2. 
   Havo haroratini o’lchash.
   
3. 
   Havo haroratining balandlik bo’yicha o’zgarishi. Havo harorati inversiyalari.
   
4. 
   Havo haroratining sutkalik va yillik o’zgarishi.
   

II BOB.Umumiy xususiyatlari

1. 
   Umumiy hususiyatlari.
   
2. 
   Havo haroratining yer sirtida taqsimlanishi.
   

III.Xulosa.
IV.Foydalanilgan adabiyotlar.


I. Kirish.
Havo- gaz, asosan, Yer atmosferasini tashkil etuvchi azot va kislorodning tabiiy aralashmasi. Havo va suv ta’sirida Yer sirtida muhim geologic jarayonlar sodir bo’ladi, ob-havo va iqlim shakllanadi. Havo deyarli barcha tirik orgonizmlarning yshashi nuchun zarur kislarod manbaidir. Havoni mustaqil modda degan tushuncha XVIII asr ohrigacha davom etib kelgan. 1775-1777-yil fransuz kimyogari Antoine Lavoisier havo tarkibida azot va kislarod, 1894-yil ingiliz olimi William Ramsay va Jhon William Strutt argon borligini isbotladi. Shundan keyin boshqa inert gazlar ham mavjudligi aniqlandi.
Havoning isishi va sovushi juda murakkab bo’lib, u asosan quyosh radiatsiyasi va yer yuzasi o’rtasida bo’ladigan jarayonlarga bog’liq. Atmosfera va yer yuzasi o’rtasidagi issiqlik almashinuvi bir qancha jarayonlar orqali amalga oshiriladi. Sutka davomida havo haroratining o’zgarishi Quyosh radiatsiyasiga bog’liq. Quyoshning yoritish davri boshlanishidan havoning sutkalik harorati minimum, quyosh zenitda turishidan keyinroq maksimumga ega bo’ladi. Havo haroratining sutkalik o’zgarishiga ko’pincha bulutlilik va advektiv havo massalari tasir ko’rsatadi. Havo haroratining sutkalik maksimumi tuproq haroratining sutkalik maksimumidan 2-3 soat keyin bo’ladi. Chunki havo yer yuzasidan 2 metr balandlikda o’lchanadi. Tuproq yuzasidagi issiqlik 2 m balanlikdagi havoning haroratini oshirishi uchun ma’lum vaqt kerak bo’ladi. Shuning uchun hav harorati maksimumi tuproq harorati maksimumidan kechikadi. Havo haroratini o’lchashda psixrometrik, maksimal va minimal termometrlardan foydalaniladi. Haroratni to’xtovsiz yozib olish uchun termograf ishlatiladi.
II.Asosiy qisim.