Namangan davlat universiteti

Ushlanish indeksini aniqlash. Ma‘lumki, xromatografik ushlanish indekslari 

analiz  qilinayotgan  aralashma  komponentlarining  muhim  xarakteristikasidir. 

Xromato-mass-spektrometrik 

tekshirishlar-ning 

asosida 

komponentlarni 

gazoxromatografik  ajratish  yotganligi  uchun  komponentlarning  ushlanish 

indekslarini aniqlash ―oddiy‘ xromatografiyadagi kabi amalga oshiriladi. 

Ichki  standartdan  foydalanish.  Mass-spektrometrning  detektor  sifatida 

qo‘llanilishi  ichki  standart  bilan  ishlashni  keskin  yaxshilaydi.  Chunki  ―oddiy‖ 

xromatografiyaga nisbatan kam miqdorda standartlardan foydalanish imkoniyatini 

yaratadi.  Misol  sifatida  uchuvchan  birikmalarni  tekshirishda  namunali  tayyorlash 

tartibi keltiriladi. 

Efir  moyi  yoki  ekstrakning  (5-10  mkl)  analiz  qilinadigan  namunasi  atseton 

500 mkl) bilan aralashtiriladi va n-alkanlarning C

7

, C

8

, ..., C

24

 geksindagi 0,1 % li 

eritmasi  (100  mkl)  qo‘shiladi.  Aralashtirilgandan  keyin  tarkibida  massa  bo‘yicha 

0,9-2,0% bo‘lgan analiz qilinadigan aralashma va har qaysi alkanning ≈ 0,001% li 

eritmasi tayyor bo‘ladi.  

Xuddi  shunday  usulda  tayyorlangan  eritma  har  qaysi  n-alkanni  aralashma 

xromatogrammasidan  ularning  cho‘qqilarini  ishonchli  aniqlash  va  ushlanish 

vaqtini  aniq  o‘lchash  hamda  ushlanish  indeksini  hisoblash  imkoniyatini  beradi. 

Misol sifatida 1.3.3- rasmda terpenli spirtlar aralashmasining n-alkanlar qo‘shilgan 

xromato-mass-spektrogramasi keltirilgan. Rasmdan ko‘rinib turibdiki to‘liq ion tok 

rejimida  olingan  xromatogrammada  nalkanlarning  cho‘qqilari  etarli  darajada 

kechik va aralashma komponentlarini analizida xaloqit bermaydi. 

Shu bilan bir vaqtda n-alkanlar uchun xos bo‘lgan m/z =57 ion toki bo‘yicha 

olingan  xromato-mass-spektrogrammada  standartning  barcha  cho‘qqilarini 

aniqlash imkoniyati bo‘ladi. 

---

 

30