Namangan davlat universiteti

 

3.  Mamlakatning  Silla  boshchiligida  birlashgandan  keyingi  ijtimoiy-

iqtisodiy taraqqiyoti.  

Chyet  elliklar  hukmronligi  tyez  orada  xalq  qo‘zg‘olonlarini  keltirib 

chiqargan.  Tanlar  Koguryo  va  Pekcheda  mustahkam  o‘rnasha  olmaganlar.  Bu 

yerdagi qo‘zg‘olonlar Silla davlati tomonidan qo‘llab quvvatlangan. Bu narsa o‘z 

navbatida Tan Silla nizosiga olib kelgan va natijada 670–676 yillardagi janglardan 

so‘ng  Tedangan  daryosining  janubidagi  Koreya  yarim  orolining  barcha  hududi 

Silla  tarkibiga  kiritilgan.  Tan  sulolasi  uni  tan  olishga  majbur  bo‘lganlar.  Silla 

boshchiligida  mamlakatning  birlashuvi  Koreyada  feodal  munosabatlar  qaror 

topishida  muhim  bosqich  bo‘lgan.  O‘zaro  urushlarning  to‘xtashi  qo‘shnilar  bilan 

---

tinch  munosabatlar o‘rnatilishi  mamlakat ishlab  chiqarish kuchlari  rivojiga ijobiy 

ta'sir  qilgan.  681  yil  Silla  vani  Munmu  o‘z  vasiyatnomasida  shunday  yozgan: 

«oddiy xalqqa tinchlik berdim, askar nayzalari dehqonchilik quroliga aylantirdim, 

soliq  va  majburiyatlarni  qisqartirdim,  yengillashtirdim,  mamlakatda  tartib 

o‘rnatdim,  tog‘  kabi  g‘alla  zaxiralari  yaratdim».  Bu  yerda  o‘zini  maqtash 

elementlari  bilan  birga  mavjud  dalillar  ham  tilga  olingan.  Davlat  tomonidan 

sug‘orish  tizimi  qurilishi  natijasida  hosildorlik  ortib,  xazina  boyigan.  Feodal 

munosabatlar  rivoji  yerga  davlat  mulkchiligi  asosida  yuz  bergan.  yer  fondining 

asosiy  qismi  dehqonlar  qo‘lidagi  kichik  chyek  yerlar  bo‘lgan  (ba'zan  ular  «askar 

dalalari» deb ham atalgan). 

722  yil  rasmiy  ravishda  barcha  yer  davlatniki  deb  e'lon  qilingan.  Chek  yer 

tizimi  dehqonni  yerga  bog‘lab  qo‘ygan  va  u  markazlashgan  davlat  dehqoni 

bo‘lgan.  Buddaviylik  mavjud  davrda  dehqon  yerining  feodallar  tomonidan  tortib 

olish imkoniyatini yo‘qotgan. Feodal amaldorlarning yerga egaligi kuchaytirilgan. 

Asosiy yer Silla zodagonlari va budda ruhoniylari qo‘liga o‘tgan. Bir necha marta 

taqiqlanishiga 

qaramay, 

bu 

jarayon 

tyezlashib, 

markaziy 

hokimiyatni 

zaiflashtirgan. Xizmat uchun berilgan yerlar amalda xususiy mulkka aylantirilgan. 

VIII  asrda  davlat  mulkchiligi  kuchli  bo‘lgan.  Asr  o‘rtalariga  kelib  hudud 

ma'muriy  jihatdan  to‘qqiz  viloyatga  bo‘lingan  (Sillada,  Koguryo  va  Pekche 

hududlarida  uchtadan).  U  o‘z  navbatida  yana  hududiy  birliklarga  bo‘lingan. 

Amaldorlar  tayyorlash  maqsadida  oliy  davlat  maktabi  tashkil  etilgan.  Davlat 

imtihonidan  o‘tganlar  mansablarni  egallagan.  Davlat  poytaxtida  170  ming  hovli 

mavjud  bo‘lgan.  Boylarning  cherepisali  uylari  tomi  ham  oltin  bilan  bezatilgan. 

Hunarmandchilikning  davlat  shakli  kuchaygan.  Silla  hunarmandlari  tomonidan 

tayyorlangan mahsulotlar Xitoy va Yaponiyaga eksport qilingan.