Namangan muhandislik-texnologiya instituti kimyoviy-texnologiya kafedrasi yuqori molekulyar birikmalar

A) Stirolni eritmada polimerlanishi.


Ishdan maqsad: Polistirolning molekulyar massasini va polimer hosil bo`lish unumini polimerlanish vaqtiga bog`liqligini o`rganish.
Reaktivlar: haydalgan stirol, benzoil peroksidi, benzol, izopropil spirti.
Jihozlar: 10 ml. Sig`imli ampulalar ( 4 dona), suv termostati, 25ml sig`imli stakan (4dona), chinni kosacha (4dona), yassi tubli 100 ml sig`imli kolba (1 dona), viskozimetr, pipetkalar, sekundomer.
Ishning bajarilishi: 4 ml stirol va 16 ml benzolni kolbaga quyib, unda 0.16 gr benzol peroksidi eritiladi. Hosil bo`lgan eritma 4 ta ampulaga baravardan qilib o`lchab quyiladi. Ampulalarning og`zi kavsharlanib, 60<sup>0</sup>C gacha qizdirilgan suv termostatiga qo`yiladi. Oradan 30 minut o`tgach 1-ampula, 60, 90, 120 minut o`tgach 2, 3 va 4 ampulalar kesib ochiladi. Hosil bo`lgan polimer eritmasi shisha tayyoqcha bilan qorishtirilib, 10ml izopropil spirtli stakanga quyiladi. CHo`kmaga tushgan polimer eritmadan silqitish (dekontatsiya) bilan ajratiladi, izopropil spirti bilan 1-2 marta yuvilib, oldindan tortilgan kosachalarga solinadi va 60-80⁰Cda quritgich shkafida og`irligi o`zgarmay qolguncha quritiladi. Hosil bo`lgan polimerlar tortiladi va unumi monomer og`irligiga nisbatan hisoblanadi.
Vazifa: 1. Polimerlar molekulyar massasini viskozimetrik usulda aniqlash;
2. Polimer hosil bo`lishi va uning molekulyar massasini polimerlanish vaqtiga bog`liqlik grafiklarini chizish.


В) Triftoruksus kislota ishtrokida stirolni massada polimerlanishi


Reaktivlar: stirol-20 ml; ko`rsatma bo`yicha triftoruksus kislota; benzol-15-30ml; etil spirt-100ml;
Jihozlar: Emul`siya polimerizatsiyasi moslamasi; 100 ml tekis tubli shisha idishlar; voronkalar; Petri chashkalari;

Stirol yoki triftoruksus kislota (stirolga nisbatan 100% konsentratsiyada) aralashtirgich va tomchilovchi voronka bilan jixozlangan idishga joylashtiriladi va belgilangan haroratda 20 minut davomida termostatlanadi. Tomchilovchi voronka yoki shpritsdan, xisoblangan kislota( yoki stirol) reaksiya massasining aralashishi bilan tezda AOK qilinadi. Voronka qaytar sovitgich bilan almashtiriladi va polimerlanish vazifaga muvofiq amalga oshiriladi.

1 soat ichida olingan polimerni tozalash uchun 15-20ml benzolda benzolda eritilib, 100-120 ml spirtda cho`ktiriladi. Cho`kindi polimer oldindan voronka ustiga o`rnatilgan fil`tr orqali spirt bilan yuviladi va vakuumli pechda doimiy og`irlikda 30⁰ Cda quritiladi. Polimerning chiqishi (rentabelligi) va qovushqoqligini pasayishini aniqlanadi.
________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________