Namangan muxandislik-qurilish instituti

O’ZBEKISTON RES’UBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI


NAMANGAN MUXANDISLIK-QURILISH INSTITUTI

“AVTOMOBIL YO’LLARI VA AERODROMLAR” KAFEDRASI”

AVTOMOBIL YO’LLARINI QURISH VA REKONSTRUKSIYA

QILISH TEXNALOGIYALARI


Laboratoriya mashg’ulotlarni o’tkazish uchun


USLUBIY KO’RSATMA


NAMANGAN-2021yil.
Ushbu uslubiy ko’rsatma 5340600-Yo’l muhandisligi ta’lim yo’nalishlari bakalavrlari uchun “Avtomobil yo’llarini qurish va rekonstruksiya qilish texnalogiyalari” fani bo’yicha ishchi o’quv dasturga muvofiq tuzilgan.
Tuzuvchilar: St.o’q N.Qo’ysinaliyev
St.o’q M.Ibroxim

Kafedra mudiri dots. D. Maxkamov

Ushbu uslubiy qo’llanma «Avtomobil yo’llari va aerodromlar» kafedrasining

“___” ________ 2021 yildagi yig’ilishida (majlis bayoni «№__») ko’rib chiqildi va ma`qullandi.

Uslubiy qo’llanma Muhandislik kommunikatsiyalari fakulteti ilmiy-uslubiy kengashining 2021 yil «__» _________ ___sоnli yig’ilishida muhоkama qilingan va fоydalanishga tavsiya etilgan. (ro’yxat raqami №___)

Uslubiy qo’llanma institut ilmiy-uslubiy kengashining 2021 yil «__» _________ ___sоnli yig’ilishida muhоkama qilingan va fоydalanishga tavsiya etilgan. (ro’yxat raqami №___)

KIRISH.

Har bir qurilish materiali o’ziga xos fizikaviy , mexanikaviy va ximiyaviy xossalarga ega. Materiallarning bu xossalari turg’un bo’lmay , u fizikaviy, mexanikaviy va ximiyaviy ‘rotsesslar ta’sirida o’zgarib turadi.
Qurilish materiallarining xossalari maxsus laboratoriyalarda va dala sharoitida sinash yo’li bilan aniqlanadi. Daladagi sinash ishlari odatda, tabiiy materiallarni qazib olayotgan karg’erning o’zida , qurilish ob’ekktlarida yoki material tayyorlanadigan maydonlarda o’tkaziladi. Bunda materialning faqat tashqi ko’rinishiga oid xossalarinigina aniqlash mumkin.
Materiallarni sinash ishlari maxsus asbob-uskunalar va a’’aratlar bilan jihozlangan laboratoriyada (xonalarda) o’tkaziladi. Materiallarning xossalarini sinash ishlari laboratoriyada ham, dala sharoitida ham GOST da ko’rsatilgan usullar bo’yicha o’tkaziladi.
SINASH UCHUN NAMUNA OLISH
Laboratoriyaga sinash uchun keltirilgan material GOST talablariga va texnikaviy shartlarga to’la javob berishini bilish uchun u sinab ko’riladi. Buning uchun shu materialdan o’rtacha namuna olinadi. O’rtacha namuna miqdori GOST va TU da ko’rsatilgan bo’ladi. O’rtacha namuna to’g’ri olinsa, qurilishga keltirilgan materiallar xossasi to’g’ri aniqlanadi. SHuning uchun o’rtacha namunani bir to’’ materialning bir necha joyidan va uning har xil chuqurligidan olish tavsiya etiladi (1-rasm). Agar material qo’, yashik yoki bochkalarda keltirilgan bo’lsa, o’rtacha namuna shularning har biridan yoki har 2 ta, 5 ta, 10 tasidan oz-oz miqdorda olinadi.


LABORATORIYA MASHG’ULOTLARI