Наманган вилоятида аграр соҳанинг ривожланиши тенденциялари таҳлили

қиш лоқ ҳудудларида фаолият юритиши, ички эҳтиёжлар ва 
экспорт учун мўлжалланган қишлоқ хўжалиги маҳсулотлари 
етиштиришнинг юқори даражадаги имкониятлари, саноат 
ишлаб чиқаришининг айнан шу тармоқ фаолияти натижала-
рига боғлиқлиги, шу билан бирга бу тармоқнинг доимий тарз-
да давлат томонидан қўллаб-қувватлашга муҳтожлик сези-
ши билан изоҳланади. 
Мамлакатимизда аграр соҳанинг мил-
лий иқтисодиётдаги аҳамияти, соҳани 
дав лат томонидан тартибга солиш ва аг-
рар сиёсат йўналишларига оид масала-
лари иқтисодчи олимлар А.Абдуллаев, 
О.Абдуллаев, А.Абдуғаниев, А.А.Абдуғаниев, 
Ш.Зиёвиддинов, О.Зокиров, Ф.Назарова, 
И.Ҳусинов, 
О.Олимжонов, 
Б.Салимов, 
Б.Беркинов, М.Юсупов, М.Орипов, Н.Ўроқов, 
А.Содиқов, Қ.А.Чориев, Қ.Ҳамдамовларнинг 
илмий тадқиқотларида ёритиб берилган
1
. 
Юқоридаги иқтисодчи олимларнинг илмий 
тадқиқотлари таҳлили шуни кўрсатмоқдаки, 
бозор муносабатлари шароитларида ҳам 
хўжа лик юритиш пухта режалаштиришга 
асос ланиши ва доимий давлат назоратида 
бўлиши лозим. 
Наманган вилояти республика иқтисодий 
маконида қишлоқ хўжалигининг ривожла-
ниш имкониятлари юқорилиги билан ажра-
либ туради. Наманган вилояти ижтимоий-
иқтисодий ҳаётида қишлоқ хўжалиги муҳим 
1
Абдуллаев А., Айбешов Ҳ., Рустамов Қ., 
Муста фоев У. Фермер хўжалиги иқтисоди. – Т.: 
«Фан ва технология», 2006. –170-б.; Абдул-
лаев О. Наманган вилояти (табиати, аҳолиси, 
хўжалиги). – Наманган: НамДУ, 1995. –146-б.; 
Абдуғаниев А., Абдуғаниев А.А. Қишлоқ хўжалик 
иқтисодиёти. – Т.: ТДИУ, 2004. –364-б.; Зиёвидди-
нов Ш. Қишлоқ хўжалиги иқтисодиёти. – Т.: ТДИУ, 
2004. –144-б.; Зокиров О., Пардаев А. Қишлоқ 
хўжалик иқтисодиёти. – Т.: ЎАЖБНТ Маркази, 
2003. –456-б.; Назарова Ф., Ҳусинов И. Қишлоқ 
хўжалигида меҳнат ресурслари самарадорлигини 
ошириш. // «Бозор, пул ва кредит». Т., 2007, № 6. 
–54-б; Олимжонов О. Фермерлик фаолиятининг 
ҳуқуқий ва молиявий асослари. – Т.: «Универси-
тет», 2005. –212-б.; Салимов Б.Т., Ҳамдамов Қ.С., 
Беркинов Б.Б., Юсупов М.С., Орипов М.А., Ўроқов 
Н.И. Деҳқон ва фермер хўжаликлари иқтисоди. – 
Т.: ТДИУ, 2004. –192-б.;Содиқов А. Ривожланиш 
рейтинги. // «Ўзбекистон қишлоқ хўжалиги». – Т., 
2006, № 5. –3-б; Ҳамдамов. Қ.С. Қишлоқ хўжалиги 
корхоналари фаолиятини бошқариш. – Т.: ТДИУ, 
2004.–136-б. 
аҳамият касб этади. Бунинг асосий омилла-
ри сифатида табиий-иқлим шароитларининг 
қулайлиги, сув билан таъминланишнинг рес-
публикамизнинг бошқа ҳудудларига нисба-
тан бироз яхшилиги, аҳолида деҳқончилик 
маданиятининг минг йиллар давомида шакл-
ланиб келаётганлигини келтиришимиз мум-
кин.
Қишлоқ хўжалиги соҳаси вилоят ялпи 
ҳудудий маҳсулотида сўнгги йиллар мобай-
нида сезиларли даражада юқори улушга эга 
бўлиб келмоқда. Жумладан, 2013 йилда На-
манган вилоятининг ялпи ҳудудий маҳсулоти 
жами 4969,4 млрд сўмни ташкил этиб, шун-
дан 2429,1 млрд сўми ёки 48,9 фоизи ай-
нан қишлоқ хўжалиги улушига тўғри келган
2
(1-диаграмма).
Мустақиллик йилларида республикамиз-
нинг бошқа ҳудудлари каби қишлоқда мулк-
дорлар синфи шакллантирилди. Мавжуд 
147 та ширкат хўжаликлари тўла тугатилиб, 
улар ўрнида фермер хўжаликлари ташкил 
этилди, ер ҳақиқий эгасига топширилди. 
2000 йилда вилоятда 2668 нафар фермер 
хўжалиги фаолият юритган бўлса, 2009 йил-
га келиб бу кўрсаткич 6245 тага етказилди. 
Уларга 243,7 минг гектар ер майдони ажра-
тиб берилди. Фермер хўжаликлари ер май-
донларини оптималлаштириш бўйича давлат 
томонидан ўтказилган тадбирлар натижасида 
сўнгги йилларда фермер хўжаликлари сони 
олдинги йилларга нисбатан бироз камайди. 
Республикамиз қишлоқ хўжалигида ис-
ло ҳотларни чуқурлаштириш кўп уклад-
ли аграр иқтисодиётни барпо этиш асоси-
да бозор муносабатларини шакллантириш, 
қиш лоқ хўжалиги ишлаб чиқарувчилари 
ўртасида рақобат муҳитини ривожлантириш 
2
Наманган вилоят паспорти 2014 йил. // Наман-
ган вилоят статистика бошқармаси. –3-б.
62
ИҚТИСОДИЁТНИНГ РЕАЛ СЕКТОРИ / РЕАЛЬНЫЙ СЕКТОР ЭКОНОМИКИ

---