Nanotexnologiyalar haqida tushuncha
Download 1,8 Mb. Pdf ko'rish
|
|
Fizik xossalari.
Minerallarning tashqi ko’rinishi. Minerallarning asosiy massasi nomuvofiq donador shaklida uchraydi, kristallari yaxshi rivojlangan minerallar tabiatda kam uchraydi. A. G. Betextin tabiatdagi minerallarni uch guruxga bo’ladi: 1. pezometrik shakllar, bu shakldagi minerallar koordinatalar o’qining uchala yunalishi buyicha xam bir xilda o’sgan, misol uchun magnitning oktaedr shakli, piritning ko’b shakllari. 2. Bir tomonga chizilgan shakllar, misol uchun prizmatik, ignasimon, ustunsimon shakllar, 3. Ikki yunalish buyicha chuzilgan shakllar uchunchi yunalishni kalta saqlagan xolda, misol uchun tablitkasimon, plastinkasimon, qatlamsimon. Minerallarning ulanish tekisligi kristall donalarning xaqiqiy yoki bo’linishi mumkin bo’lgan yonlariga parallev muayyan kristallografik yuzalar buyicha ajralish xususiyati, kristallangan muxitning bu xususiyati uning faqat ichki tuzulishi bilan bog’liq bo’lib, bir m- lning o’zi uchun o’sha m-lning tashqi qiyofasi bilan bog’lik bo’lmagan xolda yuzaga keladi. 1. Ulan. tekisliklari quyidagi 5 ta bosqichli shkalaga bo’linadi: 2. Ulan tekisligi o’ta mukammal (slyudalar xloridlar); 3. Ulanish tekisligi mukammal (kaltsiy golinit va golituz va boshqalar); 4. Ulanish tekisligi o’rtacha mukammal (dala shpatlari, magniy, kaltsiyli silikatlar); 5. Ulanish tekisligi nomukammal (apatet kassitrit, oltingugurt); 6. Ulanish tekisligi o’ta mukammal bo’lgan, xaqiqatda ulanish tekisligi yuq. (korund, magnitet, platina va boshqalar). Tabiatda tarqalishi va hosil boʻlishi. Barcha Minerallar tarqalishiga koʻra, jins va ruda hosil qiluvchi [togʻ jinsi yoki ruda tarkibida qatnashuvchi, ikkinchi darajali yoki aksessorlar (tarkibida 1% dan kup boʻlmagan)], kam va juda kam uchraydigan, ahyon-ahyonda bitta uchraydigan turlarga bulinadi. Bu shartli bulinish, chunki baʼzi tabiiy jarayonda juda kam hosil buluvchi Mineral boshqa geologik sharoitlarda keng Tapkalgan buladi. Har bir Mineral aniq geologik va fizikkimyoviy sharoitda muayyan bir tabiiy geokimyoviy jarayonlar natijasida vujudga kelib, oʻzining rivojlanish tarixiga ega. Mineral rivojlanish jarayonida vujudga kelish, oʻsish va oʻzgarish bosqichlarini oʻtaydi. Mineral va agregatlarining bu bosqichlari tadriji rus geologi D. P. Grigoryev tomonidan M . l a r ontogeniyasi nomi bilan birlashtirilgan (1961). Mineralning vujudga kelishi muhitning turli fazasida (eritma, qorishma, gaz) kechishi mumkin. Mineral oʻsish jarayonida izomorf yoki mexanik ravishda Mineral hosil qiluvchi muhitdagi aralashmalarni va suyuq, gazlisuyuq va gazli kiritmalarni qoʻshib oladi. Fizikkimyoviy sharoitning (mas, traning pasayishi, bosimning ortishi, yangi aralashmalarning kelib qoʻshilishi va h.k.) oʻzgarishi quyidagi holatlarga olib keladi: a) deformatsiya; b) Mineralning erishi; v) polimorf oʻzgarishlar; g) qattiq qorishmalarning parchalanishi; d) qayta kristallanish; ye) boshqa Mineral bilan almashinishiga olib keladigan kimyoviy oʻzgarish jarayoni Minerallrning qattiqligi - minerallarning tashqi mexanik ta'sirga qarshilik ko’rsatishi. Moos shkalasidagi bir mineralning boshqa mineral bilan tirnalish bilan aniqlanadi. Etalon sifatida MOOS shkalasiga 10 ta mineral qabul qilingan minerallarning 1 dan 10 balgacha ortib boradi. Galk Mg3 [Si4O10] OH] --------------------------1 Gins Sa SO4 2H2O –------------------- --------2 Kaltsit SaSO3 –-------------------------------3 Florit Sa F2 --------------------------------4 Apatit Sa5 (F,Cl) [PO4]3 ---------------------------5 Ortoklas K [Al Si3O8] –----------------------------6 Kvarts Si O2 –------------------------------7 Topaz Al2 [F,OH]2 [SiO4] –------------------------8 Korund Al2O3 –------------------------------9 Olmos S ---------------------------------10 |
