Naqqoshlar tarixi va rivojlanishi

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 7 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-7-52-60 
 
Academic Research, Uzbekistan 56 www.ares.uz 
foydali bilim hamda malakalarni tarkib toptirishga xizmat qiladi. Ularning 
ijodiy qobiliyatlarini aniqlash va o’stirishga yordam beradi.
Naqqoshlik maktablari. Xonliklar davrida xalq amaliy san’ati ustalari 
Xiva, Qo’qon, Buxoro, Samarqand kabi shaharlarga yig’ila boshladilar. 
Ko’pincha Farg’ona va Buxoro naqqoshlari Samarqandga, Qo’qon, Marg’ilon 
ustalari Toshkentga kelib ko’pgina binolarni bezar edilar. Bu esa naqqoshlik 
maktablarining yanada rivojlanishiga, o’ziga xos kompozisiyalarning 
yaratilishiga, ranglar majmuasini yanada boyitishda juda katta rol o’ynaydi. 
Lekin bu naqshlar bir-biriga o’xshasada, har bir naqqoshlik maktabi o’zining 
alohida kompozisiyasi, ish uslubi, rang koloriti bilan ajralib turadi.
 Toshkent naqqoshlik maktabi. Toshkent naqshlari o’zining nafisligi va 
ranglarning bir-biriga asta-sekin o’tishi, aniq bir koloritga qat’iy rioya qilinishi, 
geometrik va o’simliksimon naqshlarning ko’p ishlatilishi bilan ajralib turadi. 
Naqshlar ko’pincha yashil gammada ishlanadi. Islimiy naqshlarda oygul, paxta, 
bofta,uch barg, shukufta, bargli gul va boshqa elementlar aniq stillashtirtlgan 
murakkab girih naqshlari ham keng qo’llanilgan.  
Naqqosh ustalardan Olimjon Qosimjonov, Yoqubjon Raufov, Jalil 
Xakimov, Toir To’xtaxo’jayev, Zokir Bositxonov, Maxmud To’rayev, Anvar 
Ilhomov, Komil Karimov, va boshqalar Toshkent naqqoshlik maktabi 
asoschilaridirlar.
Yo.Raufov tojik naqqoshlik maktabining ananalarini saqlagan holda 
ajoyib kompozisiyalar yaratgan. Ijodkor o’zbek-tojik naqshlarining boy 
madaniy merosidan mohirona foydalanib, ko’pgina islimiy va geometrik naqsh 
kompozisiyalarini yaratdi. Uning naqshlari ranglarining yorqinligi hamda bir-
biriga uyg’unligi bilan ajralib turadi. U o’z kompozisiyalarida yangi-yangi 
elementlarni kashf etgan. Yo.Raufov naqshlarni bo’rttirib, kundal texnikasidan 
ham 
foydalandi. 
T.To’xtaxo’jayev 
murakkab 
uslubdagi 
naqsh 
kompozisiyalarini tuza olgan. Ustaning oltinsimon-jigarrang koloritdagi naqshi 
Toshkent naqqoshlik maktabining rivojlanishida qo’yilgan yangi bir qadam 
bo’ldi.
O’zbek naqqoshlik maktabini rivojlantirishda samarali hissa qo’shgan 
Olimjon Qosimjonovning talantli shogirdi, naqqoshlik bo’yicha o’ziga xos 
maktab yaratgan, juda ko’p shogirdlarning ustozi - O’zbekiston xalq rassomi 
Jalil Xakimovdir. Ota-bobolarimizni qadimdan yaratib kelgan naqshlarini qayta 
tiklashda ustaning xizmatlari kattadir. J.Xakimovning naqshlarini e’tibor berib 
kuzatsak, undagi naqshlar elementlarga boyligi, aniq, rovonligi, yorqin yashil 
koloritda bo’lishi bilan ajralib turadi. U gulli girih kompozisiyalarini juda ko’p 

---