Настоящие нормы и правила распространяются на проектирование бетонных и железобетонных конструкций зданий и сооружений различного назначения, работающих при систематическом воздействии температур не выше 50 °С и не ниже минус 40 °С

ТЕМИРБЕТОН УНСУРЛАРНИ ЮКЛАМАЛАРНИНГ

МАҲАЛЛИЙ ТАЪСИРИГА ҲИСОБЛАШ


МАҲАЛЛИЙ ҚИСУВГА ҲИСОБЛАШ

36. 
    Кўндалангига ўзакланма- ган унсурларни маҳаллий қисувга (эзувга) ҳисоблашда ушбу шарт ба- жарилишни лозим:
    

NR_b,loc A_loc1, (101)
бунда N - маҳаллий юклама то- монидан ҳосил қилинган бўйлама қисувчи куч;
A_loc1 - эзилиш юзаси (15-чизма);
 - маҳаллий юкламанинг эзи- лиш юзаси бўйича тақсимланиш ху- сусиятига боғлиқ бўлган доимий бўлиб, уни қуйидагиларга тенг, деб қабул қилинади:
юклама текис тақсимланганда 1,0
юклама нотекис тақсимланганда (тўсинлар, харилар. Тепадонлар учлари тагида):
оғир, майда қумоқ ва енгил бетон- лар
учун 0,75
шўъбадор бетон учун. 0,50
R_b,loc - бетоннинг эзилувга ҳисо- бий қаршилиги бўлиб, у ушбу фор- муладан аниқланади:
R_b,locқ_bR_b (102) бунда _b1,0;
синфни В25 дан пастроқ бўлган бетон учун қ1,0 ;
В25 ва ундан юқори синф бетонлар
учун формула a  13,5 ^Rbt
R_b
_b  ,
бироқ, у ушбу қийматлардан ортиқ эмас:
юклама 15 а, б, г, е, чизмалар бўйича таъсир қилганда ушбу бетон- лар учун:
оғир. майда қумоқ ва енгил син- флар
ҳолида:
87.5 дан юқори бЎлганда 2,5
В3,5; В5; В7,5. 1,5
В2,5 ва пастроқ бЎлганда 1,2
юклама 15 б. д. Ж, чизмалардаги тузилмалар бўйича таъсир
қилганда,
бетоннинг тури ва синфидан қатъий назар. 1,0
R_b,R_bt - бетон конструкциялар ҳолидагидек қабул қилинади (15 жадвалнинг 9 вазиятига қ.);
A_loc2 - эзилишнинг 3.40 вазияти кўрсатмаларига мос тарзда аниқла- нувчи ҳисобий юзаси.

36. 
    Ҳисобий юза A_loc2 тарки- бига эзилиш юзасига нисбатан сим- метрик бўлган майдонча киритилади (15-чизмага қ.).
    

Бунда қуйидаги қоидалар бажа- рилиши лозим:
маҳаллий юклама унсурнинг бутун кенглиги бўйича таъсир қилганда. Ҳисобий юза таркибига маҳаллий юклама чегарасидан ҳар иккала томонда майдонча қўшиб қўйилади (15, а чизмага қаранг);
унсурнинг бутун кенглиги бўйича маҳаллий чекка юклама таъсир қилганда A_loc2 ҳисобий юза A_loc1 эзилиш юзасига тенгдир (15, б чизмага қаранг);

сарров ва тўсинларнинг таяниш жойларида маҳаллий юклама таъсир қилганда. Ҳисобий юзага кенглиги сарров ёки тўсиннинг кириш чуқур- лигича, узунлиги эса, тўсин яқинида оралиқларнинг ўрталари орасидаги масофадан катта бўлмаган майдонча киритилади (15, в чизмага қ.);
агар тўсинлар орасидаги ма- софа унсурнинг иккиланган кенгли- гидан ортиқ бўлса, у ҳолда ҳисобий юзанинг узунлиги тўсин кенглиги йиғиндиси сифатида аниқланади (15, г чизмага қ.);
унсур бурчагига маҳаллий чекка юклама таъсир қилган ҳолда (15, д чизмага қ.), A_loc2 ҳисобий юза A_loc1 эзилиш юзасига тенгдир;

15. 
    чизма. Темирбетон унсурларни маҳаллий қисувга ҳисоблаш тузилмалари а
    

• 
  унсурнинг бутун кенглиги бўйича маҳал- лий юклама мавжудлигида; б - унсурнинг бутун кенглиги бўйича маҳаллий чекка юклама мавжудлигида; в. Г - сарров ва тўсинларнинг таяниш жойларидаги маҳал- лий юкламаларда; д - унсур бурчагида
  

маҳаллий чекка юклама мавжудлигида; е - унсурнинг узунлиги ва кенглигининг бир қисмига маҳаллий юклама таъсир қилган ҳолда; девор чиқуви ёки оралиқ девор соҳасида маҳаллий юклама мавжудлигида; ж - девор чиқуви (пилястри) соҳасида жой- лашган маҳаллий чекка юклама ҳолида; и - мураккаб шаклли кесимларни ҳисоблаш; 1

• 
  эзилиш юзаси; 2 - эзилишнинг ҳисобий юзаси; 3 - тўрлар билан ўзаклашда, (104) формула бўйича ҳисоблаш вақтида билво- сита ўзаклаш ҳисобга олинадиган энг ки- чик соҳа.
  

Маҳаллий юклама узунлиги ва кенглигининг бирор қисмигагина таъсир қилган ҳолда ҳисобий юзани 15, е чизмага мос тарзда қабул қили- нади. Кўрсатилган турдаги юклама- ларнинг бир нечтаси мавжуд бўлганда, ҳисобий юзалар иккита қўшни юкламалар таъсир қилаётган нуқталар орасидаги масофаларнинг ўртасидан ўтувчи чизиқлар билан чегараланадилар;
деворнинг чиқуви 9пилястри) ёки тавр кесимли оралиқ девор яқинида таъсир қилувчи маҳаллий чекка юклама ҳолида A_loc2 ҳисобий юза A_loc1 узилиш юзасига тенгдир (15, ж чизмага қ.);
мураккаб шаклли кесимлар учун ҳисобий юзани аниқлашда. Юкланган майдонча билан боғла- ниши зарурий ишончлиликда бўлма- ган майдончалар ҳисобга олинмас- лиги лозим (15, и чизмага қ.).
Изоҳ: Тўсин, сарров, тепадон ва бошқа унсурларнинг эгилишга олиб келувчи маҳаллий юкламалари ҳолида ҳисоблашда ^{назарга олинадиган таяниш чуқурлиги A}loc1 ^{ва A}loc2 ^{ларни аниқлашда кўпи билан 20 см} деб қабул қилинади.

36. 
    Пайвандланган кўнда-ланг тўрлар тарзидаги билвосита ўзаклан- ган оғир бетондан ясалган
    

унсурларни маҳаллий қисилувга ҳисоблашда ушбу шарт бажарилиши лозим:
NR_b,red A_loc1, (103) бунда A_loc1 - эзилиш юзаси;
R_b,red - бетонни маҳаллий қиси- лувга ҳисоблашда ушбу
тешилувига ҳисоблашни ушбу шарт асосида бажариш лозим
FR_btu_mh₀, (107) бунда F - тегувчи куч;
 - бетонлар учун ушбуларга тенг бўлган доимий:

^Rb,red ^{ R}b^b ^{ }xy ^Rs,xy^ s ^,
(104)
оғир учун. 1,00
майда қумоқ учун. 0,85

формуладан аниқланувчи келти- рилган призмавий мустаҳкамлиги;
бунда R_s,xy,,_xy - 3.22 банддагилар билан бирдай бўлган белгилашлар;
енгили учун. 0,80


u_m - кесимнинг ишчи баланд- ликлари чегараларида тешилишида ҳосил бўлувчи пирамиданинг

_b 
, (105)
юқориги ва пастки периметрлари- нинг ўртача арифметик қиймати.

бироқ. У 3.5 дан ортиқ эмас;
_s - маҳаллий қисилиш соҳасида билвосита ўзаклаш таъсирини ҳисобга олувчи доимий; 15, б. д, ж чизмалар тузилмалари учун _sқ1,0 қабул қилинади, бунда билвосита ўзаклаш ҳисоблашда. Кўндаланг тўрлар камида узуқ-узуқ чизиқ би- лан чегараланган сатҳда ўрнатилган, деб қаралувчи шартдагина ҳисобга олинади; 15, а, в, г, е, и чизма тузил- малари учун _s доимий ушбу форму- ладан аниқланади

A

s
  4,5  3,5 ^Aloc1 , (106)
ef
бунда A_ef - билвосита ўзаклаш тури- нинг энг чекка таёқчалари бўйича ўлчаган контур ичида жойлашган бе- тон юзаси бўлиб, унинг учун A_loc1efA_loc2 шарт бажарилиши ло- зим.