Настоящие нормы и правила распространяются на проектирование бетонных и железобетонных конструкций зданий и сооружений различного назначения, работающих при систематическом воздействии температур не выше 50 °С и не ниже минус 40 °С

ФАЗОВИЙ КЕСИМЛАРНИ МУСТАҲКАМЛИККА
ҲИСОБЛАШ (ЭГИЛИБ БУРА- ЛИШДА ЭГУ-
ЛУВЧИ УНСУРЛАР)

36. 
    Фазовий кесимларни ҳисоблашда зўриқишларни қуйидаги шарт-шароитлардан келиб чиққан ҳолда аниқланади:
    

бетоннинг чўзилишга қарши- лиги нолга тенг. деб қабул қилинади;
фазовий кесимнинг қисилган соҳаси, шартли равишда, унсурнинг бўйлама ўқига бурчак остида жой- лашган текислик тарзда. Бетоннинг қисувга қаршилигини эса. қисилган соҳа бўйича текис тақсимланган R_bsin² кучланишлар тарзида тасав- вур қилинади;
қаралаётган фазовий кесимнинг чўзилган соҳасини кесиб ўтувчи бўйлама ва кўндаланг ўзакдаги чўзувчи кучланишлар тегишлича R_s ва R_sw ҳисобий қаршиликларга тенг, деб қабул қилинади;
қисилган соҳада жойлашган ўзакдаги кучланиш зўриқтирил-ма- ган ўзак учун R_sc га тенг деб, зўриқтирилганлари учун эса. 3.14

банд кўрсатмаларига мос тарзда қабул қилинади.

ТЎҒРИБУРЧАКЛИ КЕСИМЛИ УНСУРЛАР

36. 
    Буралишда эгилувчи унсурларни ҳисоблашда. Ушбу шартга риоя қилиш лозим:
    

T0,1R_bb²h, (91)
бунда b,h - унсурнинг теги- шлича кичик ва катта қирралари.
Бунда В30 синфдан юқори син- флардаги бетон учун R_b нинг қий- мати В30 синфдаги бетон учун қий- мат тарзида қабул қилинади.

36. 
    Фазовий кесимларнинг мустаҳкамлик бўйича ҳисоби (13- чизма) ушбу шарт асосида бажари- лиши лозим
    

Ҳисоблашни фазовий кесим қисилган соҳаси жойлашувининг учта ҳисобий тузилмаси учун бажа- рилиши лозим:

1. 
   тузилма - унсурнинг эги- лишдан қисилган қирраси яқинида (14, а чизма);
   
2. 
   тузилма - унсурнинг эгувчи момент таъсир қилаётган текисли- гига параллел қиррасида (14, б чизма);
   
3. 
   тузилма - унсурнинг эги- лишдан чўзилган қирраси яқинида (14, в чизма).
   

1   _w ²

q
T  R_s A_{s    }
^h₀ ^{ 0,5x}^{. (92)}
14-чизма. Фазовий кесим қисилган соҳасининг жойлашуви тузилмалари
а - унсурнинг эгилишдан қисилган қирраси яқинида; б - унсурнинг эгувчи момент таъсир қилаётган текисликка параллел қирраси яқинида; в - унсурнинг эгилувдан чўзилган қирраси яқинида.
(92) ва (93) формулаларда:
A_s,A’_s - муайян ҳисобий тузил- мада тегишлича чўзилган ва қисилган соҳаларда жойлашган бЎй- лама ўзакларнинг кўндаланг кесим

13-чизма. Буралишда зиловга ишловчи темирбетон унсурни мустаҳкамликка ҳисолашда фазовий кесимдаги зўриқи- шлар тузилмаси
Қисилган соҳанинг х баландлиги ушбу шартдан аниқланади:


R_sA_s-R_scA’_sқR_bbx. (93).
юзалари;
b,h - унсурнинг қисилган соҳасини чекловчи чизиққа теги- шлича параллел ва тик бўлган қирра- лари ўлчамлари:
  ^b ; (94)
2h  b
  ^c ; (95)
b

бунда С - қисилган соҳани чекловчи камида

чизиқнинг унсурнинг бўйлама ўқига
_{ } 0,5
(97)

проекцияси узунлиги; ҳисоблашни С
нинг кетма-кет яқинлашув асосида
w,min
1  M / 2
w ^Mu

аниқланувчи ва кўпи билан 2hҚb деб
ҳамда кўпи билан

қабул қилинувчи энг ҳавфли қий-
  ^
_ M ^ _,
(98)

мати учун бажарилади.


w,max
1,5_1


^Mu 

(92) формуладаги таъсир қилувчи Т, М ва Q зўриқишлар орасидаги му- носабатни тавсифловчи  ва _q қий- матлар қабул қилинади:
эгувчи момент бўлмаганда қ0 _qқ1; 1-тузилма бўйича ҳисоблашда
бунда М - эгувчи момент бўлиб. Уни 2-тузилма учун нолга тенг деб, 3-ту- зилма учун эса, «минус» ишора би- лан қабул қилинади;
М_u - унсурнинг тик кесими қабул қилувчи чегаравий эгувчи мо-

_{ } M
T
_qқ1;
мент.
Агар _w

нинг (96) формуладан

2. 
   тузилма бўйича ҳисоблашда
   

қ0
_qқ1ҚQh/2T;

2. 
   тузилма бўйича
   

қ-M/T _qқ1.
Буровчи момент Т ни, эгувчи момент М ни ва кўндаланг куч Q ни унсурнинг бўйлама ўқига тик ва фа- зовий кесимнинг қисилган соҳаси оғирлик марказидан ўтувчи кесим учун олинади.
Кўндаланг ва бўйлама ўзак орасидаги нисбатни тавсифловчи _w доимийнинг қийматлари ушбу фор- муладан аниқланади:
ҳисобланган қиймати _w,min дик ки- чик бўлса, у ҳолда R_sA_s зўриқишнинг
(92) ва (93) формулаларга кирити- лувчи қиймати _w,/_w,min нисбатга кўпайтирилади:
T0,5Qb (99)
шарт қаноатлантириладиган ҳолда, 2-тузилма бўйича ҳисоблаш ўрнига ушбу
Q  Q  Q  ^3T . (100)
sw b _b
шарт бўйича ҳисобланади.
(99) ва (100) формулаларда:
b - эгилув текислигига тик ке- сим қирраси кенглиги;

w
_{ } ^Rsw ^Asw ^b
R_s A_s s
(96)
Q_sw,Q_b лар - банд 3.31 кўрсат- маларига мос тарзда аниқланадилар.

бунда A_sw - қаралаётган ҳисобий ту- зилма учун чўзилган деб қаралувчи қирра яқинида жойлашган қисқич- нинг битта ўзаги кесим юзаси;
s - юқорида кўрсатилган қисқичлар орасидаги масофа.
Бунда _w қийматларини қуйидагича қабул қилинади: