«Научный импульс» апреля, 2023 1056 ishlab chiqarish korxonalarida buxgalteriya o‘tkazmalarini amalga oshirish va yo‘l qo‘yilgan kamchiliklarni tuzatish abdujabborov Islomiddin Asadillo o‘g‘li

Keywords:enterprise, audit company, insurance, periodic account, income, Schot 
plan, cash, bonds, equipment. 
KIRISH 
1. “Ziyo Nur” ishlab chiqarish korxonasi 2011 yilda tashkil qilingan bo‘lib, korxonada 
bosh hisobchisi o‘zgargan va korxona auditorlik kompaniyasi uchun yillik hisobot davrini 
tekshirib berish uchun murojaat qilgan. U korxonada quyidagi moliyaviy operatsiyalar 
amalga oshirilgan. 8 oy uchun korxona sug‘urta bo‘yicha 800$ miqdorida pul to‘lagan. Bu 1 
oktabr 2011 yilda to‘langan va hisob yozuvlarida oldindan to‘langan sug‘urta sifatida qayd 
qilingan. Ya’ni
Dt 3120-oldindan to‘langan ijara haqqi sifatida 800$, Kt 5110- hisob kitob schotidagi 
pul mablag‘larida 800$ qilib qayd qilingan. 2. 2011 yil-sentyabrda 6 oy uchun bo‘nak 
sifatida 2400$ summasida ijaradan daromad olingan. Bu summa olingan paytda qisqa 
muddatli ijaradan olingan daromad schotining kredit tomoniga yozilgan. Dt 5110- hisob 

---

Международный научный журнал №9 (100), часть2 
«Научный импульс» апреля, 2023 
1057 
kitob schotidagi pul mablag‘larida 2400$, Kt 9350-qisqa muddatli ijaradan olingan daromad 
2400$ qilib berilgan.
3. Korxonaning to‘lanadigan obligatsiyalari(qimmatli qog‘oz) bo‘yicha fozilar oxirgi 
marta 2011-yil 31 noyabrda to‘langan bo‘lib, bu oxirgi to‘lovlar paytidan boshlab 
to‘lanmagan. To‘lanadigan obligatsiyalarimiz 50 000$ ni tashkil qilar edi. Bularga 
to‘lanadigan dvidenlar foizi esa 10%ni tashkil qiladi. 4. Korxonaning olinishi kerak bo‘lgan, 
lekin yilning oxirida haligacha olinmagan foizlar 200$ ni tashkil etadi. 5. Yillik eskirish 
bo‘yicha haligacha buxgalteriya o‘tkazmalari qilinmagan. Asosiy vosita sifatida olib kelingan 
asbob-uskunaning boshlabg‘ich bahosi 91000$ ni tashkil qilsa, tugatish qiymati esa 
1000$ga teng bo‘lgan va 10 yilga mo‘ljallangan. U bo‘yicha hisoblash maqsadlarida bir 
tekisli usul bo‘yicha eskirish hisoblanadi va soliq solish maqsadlarida esa kamayib boruvchi 
qoldiqli usul bo‘yicha eskirish hisoblash kerak. Boshlang‘ich bahosi 160000$ bo‘lgan bino 
asosiy vosita sifatida korxonaga qabul qilingan. Uning tugatish qiymati 60000$ ni tashkil 
etadi. Bino 10 yilga mo‘ljallangan va u bo‘yicha eskirish hisoblashning bir tekisli uslidan 
foydalanilgan. Hisob va soliq solish maqsadlarida bir hil usuldan foydalanilga. Asbob-
uskuna eskirishinh 80% sotish harajatlariga, 20% ma’muriy harajatlar uchun, binoning esa 
eskirishi 10% sotish harajatlari uchun, 90% qismi esa ma’muriy harajatlarga olib boriladi.
6.2011-yil 31-dekabrda shubhali qarzlardan bittasi 800$ miqdorida umidsiz deb topildi. 
Shubhali qarzalar rezervi hisobiga hisobdan chiqarish kerak. 7. 2011-yil 31-dekabrda Tovar 
moddiy zahiralar 100000$ni tashkil qilishi kerak, shuning uchun ular bo‘yicha qoldiq 
to‘g‘rilanishi kerak. “Ziyo Nur” Tovar moddiy zahiralar hisobining davriy usulini qo‘llaydi va 
hamma sotib olish va davriy schotlar yopilishi kerak. Sotilgan mahsulotning tannarxi bu 
muammolarni sof natijasini ko‘rsatishi kerak.