«Научный импульс» Ноябрь, 202 1102 yomg’ir tomchilari zarbidan muqobil energiya olish istiqbollari

Tadqiqotning maqsadi 
Biz taklif etayotgan usul bo’yicha tabiiy (o’rik, qayin, tol, terak va boshqa 
daraxtlar tanasidan chiqadigan) mumlardan mexanik ishlov berish hamda unga yuqori 
adgeziya va yopishqoqlikni beruvchi tabiiy moddalar (kazein, asal mumi va bosh) 
qo’shish orqali yangi samarali, ekologik toza va mustahkam yelim olishdan iborat. 
Tajribaviy qism. Buning uchun o’rik daraxti mumi yig’ishtirb olinib, uni boshqa 
qo’shimchalardan mexanik usulda tozalanadi. Tozalangan mumni 70 gradus haroratda 
suyuqlantirlib, unga 1:2:1 nisbatda asalari mumi va gil tuproq qo’shiladi. Asalari mumi 

---

Международный научный журнал № 4 (100), часть 2 
«Научный импульс» Ноябрь, 202
1129 
yelimning yopishqoqligini oshirsda, gil tuproq uning adgeziyasini oshiradi. 
Aralashtirish jarayoni 50 daqiqa 65-70 gradusda olib boriladi va aralashma bir xil 
massa hamda to’q sariq rang bergach tugatiladi. Tayyor bo’lgan yelim 45 daqiqadan 90 
daqiqagacha to’liq qotadi. 
Tajriba natijalari tahlili. Qurilish sohasida ishlatiladigan yelimlar bir tekis 
joylashishini ta'minlash uchun, shu jumladan murakkab shakldagi mahsulotlar uchun 
ma'lum xususiyatlarga (yopishqoqlik, elastiklik) ega bo'lishi kerak. Suyuq holatdagi 
yelim sovutgichlarda saqlanganida ishlov berish qulayligi uchun past qotish haroratiga 
ega bo'lishi va saqlash vaqtida muzlatilgan bo'lsa, u mo'rt bo'lmasligi kerak. 
Yelimlar uchun asosiy texnologik talablar quyidagi xususiyatlardir: 
- plastiklik; 
- yopishqoqlik; 
- sirtga qo'llanganda va ish paytida zaharli moddalar chiqarmasligi; 
- xona haroratida qurishi kerak. 
Biz olgan yelim yuqoridagi talablarga javob beradi. Uning ekspluatatsion, 
texnologik va ekologik talablarga javob berishini tadqiq qilmoqdamiz. 
Xulosa 
Yelim yuqori adgeziya (sirtga yopishish darajasi) va yopishqoqligi tufayli yog’och 
materiallarini mustahkam yopishtiruvchi yelimlar talabiga javob beradi. Bu yelimni 
metal buyumlar va bog’lovchi moddalar (sement, g’isht va tuproq) ga qo’llanganda 
yazshi samara bermaydi. 
Yog’och materiallari (taxta, DSP, DVP, qog’oz kartoni, oboy qoplamalari va boshqa 
yog’och buyumlar) uchun yuqori samaradorlikka ega.