Навоий давлат кончилик ва технологиялар университети кончилик факультети «кончилик иши» кафедраси

НАВОИЙ ДАВЛАТ КОНЧИЛИК ВА ТЕХНОЛОГИЯЛАР УНИВЕРСИТЕТИ КОНЧИЛИК ФАКУЛЬТЕТИ
«КОНЧИЛИК ИШИ» КАФЕДРАСИ
Тасдиқлайман
“Кончилик иши” кафедраси
мудири _______ А.Б. Тухташев
Мавзу: Кон лахимларини кўндаланг кесим юзаси шаклини танлаш ва ўлчамларини аниқлаш

№ ___ ТОПШИРИҚ

“Кон иши асослари (ер ости кон ишлари)”

фанидан курс иши
Талаба _____________________________________грух______________________
Рахбар Мухаммадиев Акбар Раҳим ўғли__________________
Курс ишини бажариш учун берилган қийматлар:

1. 
   Тоғ жинси қаттиклиги f =8.
   
2. 
   Ўтувчи лахим тури –тик ствол
   
3. 
   Кон лахими чуқурлиги –м.
   
4. 
   Кон лаҳими узунлиги -80м.
   
5. 
   Фойдали қазилмани қазиб олиш мудати – 10ил.
   
6. 
   Тоғ жинси – мустахкам .
   
7. 
   Лаҳим ҳолати – нам.
   
8. 
   Ўтиш йули –
   
9. 
   Газ буйича категорияси – хафсиз
   
10. 
    Зарур бўлган ҳаво миқдорининг лаҳим бўйлаб ўтш тезлиги: – 22м³/с.
    

Босқичлар					Ҳимоя
1	2	3	4	5

Раҳбар: «_____»____________20…г

Талаба: «_____»____________20…г

Курс ишини топшириш муддати «_____»____________20…г

МУНДАРИЖА

1. 
   Кириш …………………………………………………………………4
   
2. 
   Кон лахимининг кундалангкесим юзасини улчаш ва шаклини танлаш
   
3. 
   Бургулаш портлатиш иши ва казиб юкловчи машинани танлаш 10
   
4. 
   Бургулаш портлатиш иш ечими …………………………...13
   
5. 
   Кон лахимларини шамоллатишни ҳисоблаш.…………………….18
   
6. 
   Жадваллар …………………………………………………………….24
   
7. 
   Хулоса..............................................................................................26
   
8. 
   Фойдаланилган адабиётлар…………………………………………...34
   

Кириш
Фойдали қазилмалардан турли мақсадларда фойдаланиш фақат улар массивдан ажратиб олиниб ер юзига чиқариб берилгандан сўнггина амалга оширилиши мумкин.

Фойдали қазилмаларни қазишга тайёрлаш, массивдан ажратиб олиш, ташиш, ер юзига чиқариш ва бошқа жараёнлар Билан боғлиқ бўлган ишлар мажмуи - кон ишлари дейилади.
Ер қобиғида кон ишларини олиб бориш натижасида фойдали қазилма танаси ва кон жинслари орасида сунъий бўшлиқлар ҳосил бўлади. Бу бўшлиқлар кон лаҳимлари деб юритилади. Кон лаҳимлари бажарадиган вазифаларига кўра разведка ва кон қазиш (эксплуатацион) лаҳимларга ажратилади.
Конларни қазиб чиқариш 3 та босқичдан ташкил топади: конни очиш, шахта майдонини қазишга тайёрлаш ва бевосита фойдали қазилмани қазиб олиш. Шунга кўра эксплуатацион кон лаҳимлари ҳам учга, яъни капитал (кон очувчи), кон тайёрлов (заҳирани бир қисмини қазишга тайёрловчи) ва қазиш (фойдали қазилмани бевосита қазиб олишга тегишли) лаҳимларга бўлинади.
Ўтилган жойга нисбатан кон лаҳимлари очиқ ва ер ости кон лаҳимларига ажралади. Очиқ кон лаҳимлари ер юзида, ер ости лаҳимлари эса - кон жинслари орасида барпо этилади. Ер қобиғида жойлашиши бўйича кон лаҳимлари вертикал, горизонтал ва қия бўлиши мумкин. Улар бевосита ер ози билан туташган ва туташмаган булиши мумкин.Кўндаланг кесим юзасига нисбатан унча узун бўлмаган кон лаҳимлари камера деб юритилади. Камералар, одатда, ствол атрофида барпо этилади. Шу сабабли камералар мажмуини ствол атроф иншоотлари (қўраси) дейилади. Шахта ва рудникларда камераларга сув чиқариш қурилмалари, электровоз ва вагончалар депоси, ер ости электр подстанцияси, медицина пункти каби хизмат кўрсатувчи бўлинмалар жойлаштирилади.Бевосита фойдали қазилма ётқизиғини қазиб олиш учун барпо этиладиган кон лаҳимлари қазиш лаҳимлари дейилади. Қазиш ишлари бошланадиган қазиш лаҳимларининг юзаси кавжой (забой) деб аталади. Кўмир шахталарида кавжой ката узунликка эга бўлса, уни лава деб юритилади.Қазиш ишларига мўлжалланган бурғиғқудуқлар (скважиналар) ва камералар ҳам қазиш лаҳимлари ҳисобланадиФоидали кизнлмилир acucan iikku хил усул билин казиб о.чинади: очик холда ва ёпик холда.Агар фойдали казилма катламини ер юзига якин булса унда кия лахимлари ер юзаси томонидин очик усул билан казилиб олинади бy усул очик усул дейилади.Агар фоидали казилма катламлари еp юзасидан анча чукурликда жойлашган булса кон ер ости усул билан казиб олинади. Бунинг учун ер юзасидан фойдали казилмагача турли лахимлар уткизилиди. Кейинчилик казилма шу лахимлар оркали ер юзисиги олиб чикилади.Кон жинслари орасида суний чавшида хосил килинган йул лихим дейилади. Лихим уфк юзиги нисбитин хир хил жойлашган булиши мумкин: тик. кия ей уфкий. Лахимнинг кундаланг кесишиш юзасининг шакли кон жинсларининг физик, механик хусусияти, лихимдин фойдаланши муддати ва кандеш максадда ишлатилиши кон босимининг йуналиши ва кучи урнатиладиган мустахкамлагични хисобга олган холда танланган .Лахимнинг кундаланг кесим юзасининг шакли доирасимон. туртбурчак. трапетция. гумбазсимон,. раваксимон шаклда булиши мумкин.Амалий ишда купрок трапиция ва гумбазеимон шакил кулланилади. Лахимларни казиш усули кон жинсларининг тургунлиги мустахкамлиги ва пишиклигига боглик. тог жинслари каттик булса лихимни очшида бургулиб портлатиш усулидан фойдаланилади. Кон жинсларининг пишиклигига уртача ва ундан кам булса лахимни очишда механик кураклардан фойдаланилади.'