Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti 47sa-21 tmj fakulteti elektrotexnika nazariy asoslari

Fizik kattaliklarning birliklari

• 
  Barcha turdagi fizik o`zaro ta'sir turlarida harakatda, materiya o`zgarishida umumiy miqdoriy o`lchov-energiya mavjuddir.
  
• 
  Energiya tushunchasi barcha fizik hodisalarni umumiy bog`laydi.
  
• 
  Elektr va magnit xodisalarni umumiyliklariga mos holda elektromagnit o`zaro ta'sir energiyalarini elektromagnit maydon energiyasi yoki oddiy elektromagnit energiya - deb nomlanadi.
  
• 
  Agar maydonni ikki tashkil etuvchisi alohida qaralsa, u vaqtda elektr yoki magnit maydon energiyalari deyiladi.
  
• 
  Elektromagnit jarayonlarni elektr zanjirlari orqali ifodalashda an'anaga ko`ra elektr energiya terminidan foydalaniladi.
  
• 
  Energiya (W) harfi bilan belgilanadi va joullarda (J) o`lchanadi.
  
• 
  Istalgan fizik jarayonlarda energiyani saqlanishi va aylanishi qonuniga rioya qilinadi. Shu qonunga asoslangan holda boshqa tur energiyada elektr energiyasini hosil bo`lishi,hosil qiluvchi qurilmalarda (elektr mashina generatorlari,magnit gidrodinamik generatorlari, akkumulyatorlar va h.k.) amalga oshadi.
  

Elektr (elektromagnit) energiya

• 
  Agar energiya materiyaning biri barcha turlari uchun universal fizik kattalik bo`lsa, uning barcha o`zaro ta'sirlarda elektr zaryadi (spetsifik) o`ziga xos fizik kattalik hisoblanib, u o`zini elektromagnit o`zaro ta'sirida, hodisalarda va jarayonlarda namoyon bo`ladi.
  
• 
  Elektr zaryadining elementar tashuvchilari elektronli va protonli (elektron zaryadi manfiy, protonning zaryadi musbat qabul qilingan) hisoblanadi.
  
• 
  Hozirgacha elementar zaryad-elektronning bo`linishi va parchalanishi kuzatilmagan.
  
• 
  D.I.Mendeleyev jadvalidagi barcha atomlarda protonlar soni tengdir.
  

• 
  Elektr energiyasini boshqa turdagi energiyaga aylanishi (mexanik, issiqlik, yorug`lik va h.k.) energiyaning saqlanish va aylanish qonuniga asoslanadi. Shu qonundan kelib chiqgan fundamental qonunlardan Kirxgof qonunlari hisoblanadi..