Navoiy davlat konchilik va texnologiyalar universiteti "energo-mexanika" fakulteti "elektr energetikasi" kafedrasi

3. Adabiyot
3.1. Б.П.Поршаков «Основы термодинамики и теплотехники», гл.14, §§ 5-6
3.2. А.M.Ицкович «Основы теплотехники», §§ 36-39
4.Topshiriq
4.1. Hisob-kitoblar uchun ma'lumotlar (variantlar bo'yicha) jadvaldan olinadi 11.1.
4.2. Vazifa sharti bilan quyidagilarni bajaring:
4.2.1. Gazsimon yoqilg'ining ma'lum bir aralashmasi uchun nazariy va haqiqiy havo miqdori va to'liq yonish mahsulotlarining hajmini aniqlang.


5. Hisobot talablari
5.1. Ish raqami, mavzu, maqsad.
5.2. Ishning holatini yozing.
5.3. Hisob-kitoblar hisob-kitob formulalarini standart shaklda yozing.
5.4. Kattalik birliklarini XBS da hisoblang.


6. Ish texnologiyasi
6.1. O'zingizning variantingiz ma'lumotlariga muvofiq topshiriqni bajaring(qarang: jadval 11.1).
6.2. Nazorat savollariga javob berish (yozma ravishda).
7. Nazorat savollari
7.1. Yonilg'ining yonishi nima?
7.2. Ortiqcha havo koeffitsienti nima?
7.3. 1 kg yoqilg'ini yoqishda va mexanik kamchilikni (formulani) hisobga olmagan holda gazlarning to'liq hajmini qanday aniqlash mumkin?
7.4. Yonilg'ining yonishi uchun zarur bo'lgan haqiqiy va nazariy havo miqdori o'rtasidagi farq nima?
7.5. Haddan tashqari havo koeffitsienti gaz yoqilg'isining yonish mahsulotlarining massasiga qanday ta'sir qiladi?
Mustaqil yechish masalalr
Masala №1 Qozon o'chog'ida V₁ m³/soat gaz №1 va V₂ m³/soat gaz №2 dan tashkil topgan aralash yoqiladi. α_т=1,15 yonish xonasida ortiqcha havo koeffitsienti bilan aralashmani yoqish uchun zarur bo'lgan quruq havoning nazariy va haqiqiy hajmini aniqlang. Aralashmaning yonish mahsulotlarining to'liq hajmini hisoblang.
Dastlabki ma'lumotlar 11.2 jadvaldan olinadi. Gazlarning tarkibi P4 jadvaldan olinadi.

Jadval 11.1

№ Var-t	Gaz №1	Kon	Gaz №2	Kon	V1, m^3/soat	V2, m^3/soat
1	Tabiiy gaz	Ustyurt	Sun’iy gaz	Farg’ona	2000	1800
2	Sun’iy gaz	Buxoro	Tabiiy gaz	Sho’rtangaz	2200	1900
3	Tabiiy gaz	Surxondaryo	Sun’iy gaz	Ustyurt	2400	2000
4	Sun’iy gaz	Buxoro-Xiva	Tabiiy gaz	Navoiy	2600	2100
5	Tabiiy gaz	Xiva	Sun’iy gaz	Olmaliq	2800	2200
6	Sun’iy gaz	Farg’ona	Tabiiy gaz	Farg’ona	3000	2300
7	Tabiiy gaz	Sho’rtangaz	Sun’iy gaz	Ustyurt	1800	2400
8	Sun’iy gaz	Ustyurt	Tabiiy gaz	Buxoro	2500	2500
9	Tabiiy gaz	Navoiy	Sun’iy gaz	Surxondaryo	2300	2600
10	Sun’iy gaz	Olmaliq	Tabiiy gaz	Buxoro-Xiva	2100	2700

Amaliy ish № 11


QOZON ISSIQLIK BALANSI, QOZONXONALAR SAMARADORLIGINI ANIQLASH


1. Ishning maqsadi
Qozonning issiqlik balansini tuzish, uning tarkibiy qismlarini aniqlash bo'yicha amaliy ko'nikmalarga ega bo'lish; qozonxonalarning samaradorligini hisoblash.

Ishda qozonxonaning issiqlik muvozanatini tuzish va qozonxona uskunasining samaradorligini idishli va idishsiz holatlarda hisoblash kerak.

Ishni bajarishdan oldin, ushbu bo'limlarni adabiy manbalarini diqqat bilan o'rganib chiqing.
Ishni bajarish uchun quyidagilar kerak:

• 
  Qozonning issiqlik muvozanatini bilish va tuzish va balansning tarkibiy qismlarini aniqlash;
  
• 
  Qozonxona (idishli) va qozonxonaning (idish) samaradorligini hisoblash.
  

Issiqlik balansini tuzishda, qozonxonaning barqaror issiqlik holatiga nisbatan 1 kg qattiq (suyuq) yoki 1 m³ gazli yoqilg'idan iborat ekanligini unutmaslik kerak.
Balansning tarkibiy qismlari soni yoqilg'i turi bilan aniqlanadi. Shunday qilib, suyuq yoqilg'i uchun yonilg'i yonishining mexanik to'liqsizligidan issiqlik yo'qolishi va shlakning fizik issiqligi bilan issiqlik yo'qolishi yuzaga keladi.
Issiqlik balansi tenglamasi (kJ/kg, kJ/m³) ko’rinishda hisoblanadi.

Yoki yoqilg'i issiqligining ulushi foiz sifatida

Bu yerda va hokazo.
Ushbu tenglamalarda:
- issiqlik; -bug ' olish uchun qozonxonada foydali bo'lgan issiqlik; -chiqadigan gazlar bilan issiqlik yo'qotilishi; -yonilg'ining kimyoviy yetishmovchiligidan issiqlik yo'qotilishi; -yonilg'ining mexanik yetishmovchiligidan issiqlik yo'qotilishi; -atrof muhitga issiqlik yo'qotilishi; -shlakning fizik issiqligi bilan issiqlik yo'qotilishi.
1 kg suyuq yoqilg'ida joylashgan issiqlik (kJ/kg) formula bilan aniqlanadi:

Bu yerda -suyuq yoqilg'ining ishchi massasi yonishining eng past issiqligi,
kJ/kg; -yoqilg'ining fizik issiqligi, kJ/kg; -havo bilan o'choqqa kiritilgan issiqlik, kJ/kg; -bug ' chiqishi, kJ/kg bo'lgan o'choqqa kiritilgan issiqlik.
Yonilg'ini fizik issiqlik

Bu yerda -yoqilg'ining ishchi massasining issiqlik quvvati, kJ/(kg*K); - o'choqning kirish qismidagi yoqilg'i harorati, ºC.
Mazut yoqilg'isining issiqlik quvvati

Yoqilg'ining fizik issiqligi oldindan qizdirilsa (mazut yoqilg'isini isitish, ochiq tizimda yoqilg'ini quritish va h.k.) hisobga olinadi.
Havo bilan o'choqqa kiritilgan issiqlik:

Bu yerda -o'choqdagi ortiqcha havo koeffitsienti; -1 kg yoqilg'ini yoqish uchun zarur bo'lgan nazariy havo miqdori, m³/kg; -doimiy bosimdagi o'rtacha havo miqdori, kJ/(m³·K): havo haroratida 300 ºC gacha =1,33 kJ/(m³·K); -issiq va
sovuq havo haroratining farqi, ºC.