Navoiy kon-metallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik instituti konchilik fakulteti

Trapli intruziya oqibatida perm sistemasi qatlamida grafit koni xosil bo‘lgan. (Kurey, Nogin, Noril) Kurey topilmasida toza grafitni qatlam quvvati 4 m.

Trapli formasiyaga bog‘liq temir konlari struktura shaklida qazilmalar va namoyondalar bilan bog‘liq. Bir necha genetik tip qazilma va nomoyondalari aniqlangan. Kureyka daryo havzasida sof temir namoyondasi, Perm davrida qayta quyilgan. Shimoliy-g‘arbiy Tungussk sineklizasi qismida (Silur davri oxak va dolyerit kontaktida.) Temir rudasi 37,7% Temir rudasi Angaro-Lena, O‘rta-Angar va Angaro-Kontik hududlarida Temir rudasi topilmalari vulqonik trubkalarda 80 m.dan 2400 m gacha joylashgan.Skarnlar ko‘proq granat konlarda Tungussk sinekliza qanotida kesilmalarga bag‘ishlangan.
Skarn temir konlari Norilsk rayonida, Podkamennaya daryosida, Tungussk va Baxta hududlarida aniqlanilgan.

Sulfid qazilmalar va namoyondalardan uchta tipi bor: magmatik, likvasion (Noril 1 qazilmasi, Noril P, Malnax, Oktoyabr va boshqalar) diffyerensiyalangan intruziyalarda gabbro-dolyerit; kechki magmatik diffyerensiyalanmagan intruziyalar va gidrotermal qazilmalarni birinchi tipi sanoat axamiyatga ega. Qazilmalar chuqur bo‘linmalar shimoliy g‘arbiy Sibir o‘lka platformasiga bag‘ishlangan. G‘’arbiy hududlarda polimetalik rudalari trapp intruziyalar bilan bog‘liq.

Konglomeratlarda islandshpati konlari joylashgan. Quyi Tungussk, Nadim va boshqa daryolar bo‘ylab, Ular pastki va yuqori lava oqim va ustun qismlarida uchraydi. Oxirgi tipni rudalashgan turi keng tarqalgan. Ishqor, ultra asosiy jinslaning genetik bog‘liqligi flogopit va vyermikulit qazilmalari va namoyondalari bilan bog‘liq bo‘lib ular Anabar anteklizasida karbonatlarda vyermikulit bilan birga noyob elementlar tarkibida uchrab turadi. Meymechi va Katuya daryo havzasi intruzivlarga nefelin titano-magnetit konlari bag‘ishlangan.

Kimberlit trubkalar bilan Yakutiyadagi olmos konlari bog‘liq. Bu trubkalar: «Mir», «Udachnaya», «Ayxal» va boshqa Yakutsk qazilmalar asosida olmos sanoatini rivojlantirmoqda.

Foydalanilgan asosiy adabiyotlar ro’yxati

1. Mirxodjayev I.M, Odilov B.F. Regionalnaya geologiya, uchebnoy posobiye. Tashkent, TDTU. 2000

2. Mirxodjayev I.M. Geologiya Sredney Azii (konspekt leksiy) Toshkent, TDTU. 2000

3. Dolimov T.N. Troitsiy V.I. –Evolyutsion geologiya. T. Universitet, 2005 y.

4. Gavrilov V.P. Geotektonika. Izd. Neft I gaz. 2005

5. Nurtayev B. X. Regional geologiya, Geomorfologiya va Geotektonika O’quv qo’llanma. NDKI.2019

6.Yakubov D.X. Geomorfologiya. O’quv qo’llanma. TDTU. 2005 y.

7. www.geologiya.ru

8.www.Ziyo. net.