Navoiy kon meyallurgiya kombinati navoiy davlat konchilik va texnologiyalar unversiteti

ASOSIY QISM

1. 
   
   QUM XUSUSIYATLARI
   

Qum(tuproq) — bir-biri bilan birlashmaydigan, yerning unumdor qatlami,mayda zarrachalardan tashkil topgan choʻkindi togʻ jinsi. Togʻ jinslarining mayda boʻlakcha (parcha)lari va turli minerallarning dumaloq va qirrali zarrachalaridan tarkib topgan.
Paydo boʻlish sharoitlariga koʻra Qum daryo, koʻl, dengiz, flyuvioglyatsial, elyuvial, prolyuvial va eol Qumlarga boʻlinadi. Odatda, Qumning oʻlchami 0,05 mm dan 2 mm gacha boʻladi. Ular mayda donachali (0,1—0,25 mm), oʻrta donachali (0,25—0,5 mm), yirik donachali (0,5–1 mm) va juda yirik donachalidir (1–2 mm). Qum mineralogik tarkibiga koʻra, kvarsli, glaukonit-kvarsli, dala shpati-kvarsli va boshqa turlarga boʻlinadi. tarkibiy qismiga qarab, bir mineralli (oligomikt) va koʻp mineralli (polimikt) qum farq qilinadi. qum konlari keng tarqalgan. Qumda oltin, platina, olmos, sapfir, rubin, sirkon, rutil, tita-nit, ilmenit va boshqa koʻpgina qimmat-baho minerallar mavjud; bu minerallarning bir qismi foydali qazilma sifatida ajratib olinadi. Tabiiy va sunʼiy (togʻ jinslarini maydalash yoʻli bilan olinadigan) Qumdan qurilishda va qurilish materiallari ishlab chiqarishda; kvarsli Qumdan shisha, chinni, fayans, qurilish keramikasi ishlab chiqarish hamda quyma shakllar yasashda xom ashyo sifatida foydalaniladi.
Qum ko’chkilaridan olingan rasmlar. Eron voqeasi. Qum sanatining cheksiz imkoniyatlari Qum haykallari: Quyi Amudaryo hududi tuproqlari xilma- xildir. Sug’oriladigan yerlarning asosiy qismini o’tloq ,o’tloqi- botqoq, taqir- o’tloq, kul rang qo’ngir va qumloq tuproqlar tashkil qiladi. Mexanik tarkibi jihatda tuproqlar gilli va subgilli hisoblanadi. Nisbatan yumshoq tuproqlar irrigatsion kanallar yoqasida joylashgan. Og’ir tuproqlar relefining salbiy elementlari hisoblanadi. Tuproq hosil bo’lish jarayoni sug’orish jarayonida avtoirrigatsion cho’kmalar bilan bo’liq bolib, gidromiliorativlik xususiyati bilan ajralib turadi.
Ishlatilishi
Daryo qumi:

• beton ishlab chiqarish;

  
  

• g'isht ishlab chiqarish;

  
  

• duvarchilik va tsement pardalari;

  
  

• asfaltbeton tayyorlash;

  
  

• drenaj qurilmasi;

  
  

• bo'yoqlar va yormalar uchun plomba.

  
  

Xususiyatlarida dengiz qumi daryo qumiga o'xshaydi. Qurilishda, shuningdek, uning yuqori tozaligi va zarrachalar kattaligini taqsimlashning bir xilligi uchun juda hurmat qilinadi.

Har xil qurilish yoki ta'mirlash ishlarida qaysi qum yaxshiroq - karer yoki daryo qanday ekanligini aniqlash tabiiydir. Bu qiziqishga nima sabab bo'ldi? Va umuman, qanday qum bor? Hech kimga sir emaski, ushbu ommaviy material juda ko'p jihatdan qo'llaniladi va ko'pincha tugallangan qurilish loyihasining va umuman uning alohida qismlari operatsion xarakteristikalari uning sifatiga bevosita bog'liqdir.
Agar siz ilgari mavjud bo'lgan GOSTlarni va bugungi kunda mavjud bo'lgan normalarni tekshirsangiz, rasmiy hujjatlar qum ishlab chiqarish joyiga alohida talablar qo'ymaydi, ular faqat uning fizik-kimyoviy xususiyatlari va parametrlarini nazarda tutadi. Biroq, quruvchilar ushbu bo'shashgan moddaning kelib chiqishi ta'mirlash yoki qurilishda foydalanilganda printsipial ahamiyatga ega ekanligini uzoq vaqt payqashdi.
Bunday ishlarni bajarishdan uzoq bo'lganlar ko'pincha jar va daryo qumi o'rtasida biron bir farq bor deb o'ylamaydilar.
Odatda iste'molchi ommaviy materiallar arzonroq etkazib beruvchini tanlaydi. Ko'pincha bundan keyin, odam gips nima uchun qulab tushishiga hayron bo'ladi va poydevor yorilib ketadi, garchi quruvchilar tomonidan bajarilgan ishlar hali ham bir necha oyga teng bo'lsa-da.

1.