Navoiy shahar 12-davlat ixtisoslashtirilgan umumta`lim maktabi
№ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Javob
Download 1.2 Mb. Pdf ko'rish
|
8-sinf ona tili
|
№ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Javob: B C D D B D C A B C D A D
14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25
D D
A B D D B D D C B 4- nazorat ishi : Ijodiy bayon Farzand burchi Odamzod o`z ibtidosidan boshlab hozirgi kungacha bir ajoyib fazilatini yorug` yuz bilan sa qlab keladi.Bu fazilat- ota-ona oldidagi farzandlik burchining har vaqt hamma yerda sharaf bilan bajarilishidir.Farzand katta yo kichik yoshda bo`lishidan qat`i nazar,ota-onasining hurmatini,demak,xizmatini qiladi. Bundan o`zgacha bo`lishini tasavvur qilish qiyin ,albatta Shuning uchun qiyinki, farzandini ne-ne umid, ne-ne intizorlik bilan bunyodga kelturguncha,ne-ne mehnat ne-ne mashaqqat bilan uni voyaga yetkazib xalq xizmatiga topshirguncha ota-ona yuzlariga ajin, sochlariga oq tushadi Otamisan,onamisan,zarshunos shoir Tolib Yo`ldoshning fusunkor to`rtliklaridan birida aytilganidek;. Kichiklarni katta qilguncha Kichik bo`lib qolar ekansan. Daryo bo`lsang oqqan hayqirib Kechik bo`lib qolar ekansan. Shuning uchun ota-ona oldidagi muqaddas burchni esidan chiqarish yo bunga beparvo bo`lish- inson sha`niga juda katta haqoratdir.Ana shu yuksak nom bilan bosh ko`tarib yurgan har bir inson yaxshi biladi ,bunga har qanday vaziyatda ham rioya qiladi. TOPSHIRIQLAR: 1.Bayon matni asosida reja tuzing. 2.Matn mazmunini kengaytirib , hayotiy misollar, kuzatishlaringiz ,ota- ona haqida xalq maqollari, hikmatli so`zlar ,rivoyatlardan foydalanib bayon yozing. Reja: 1.Ota-ona oldidagi farzandlik burchi. 2Ota-ona oltin qanot. 3Ota-ona duosi ko`kka eltadi. . 5-nazorat ishi : Insho Vatanga muhabbat Reja: 1. Ona Vatanim –O’zbekistonim 2. Vatan ozodligi yo’lidagi fidoyilar 3. Vataning tinch –sen tinch
malakalari , imlo va uslubiy savodxonliklarini aniqlash. METODIK TAVSIYA : O`quvchilar insho mavzusiga mos reja tuza olishlari ;insho mavzusini reja asosida to`liq va izchil yoritishi ;jumlalarni ifodalash usulida so`z boyligining rang –barangligi, so`zlarni to`g`ri tanlashi va o`z o`rnida qo`llashi , uslubiy qonun-qoidalarga rioya qilishlari;insho mazmuniga badiiy vositalar ni singdirilganligiga;inshoni mustaqil fikrlab ,aniq faktlar asosida ,ravon , teran mushohada qilib, inshoni xulosalay olishga alohida e`tibor qaratishlari;insho yozish jarayonida o’zbek adabiy til gammatikasining me’yor va imkoniyatlariga rioya qilishi , so’zlashuv nutqi bilan kitobiy nutq me’yorlariga amal qilish, gapda so’zlarni joylashtirish, o’zgargan tartibdan to’g’ri foydalanish tavsiya qilinadi 6-nazorat ishi Test sinovi 2-chorak 1-variant 1 So’zlarning tildagi muayyan qonun-qoidalar asosida o’zaro birikuvidan nimalar hosil bo’ladi? A. So’z birikmalari B.Gaplar C. Matn D. A va B 2 So’z birikmalari hamda gaplarning qurilishi va ifoda xususiyatlarini o’rganuvshi tilshunoslik bo’limiga nima deyiladi ? A. Sintaksis B. Morfologiya C. Punktuatsiya D. Leksikologiya 3 O tli so’z birikmasi berilgan javobni toping A. Kitobni o’qimoq B .Hammasidan katta C. Tez yugurmoq D. Zavq bilan o’qimoq 4 Sintaksisda nechta bo’lim mavjud ? A 4 ta B 5ta C 2ta D 3ta 5 Felli so’z birikmasi berilgan javobni toping A Ohista gapirmoq B Beqiyos o’lka C Katta qishloq D Hammasidan katta 6 So’z qo’shilmasi berilgan javobni toping A Opamning kitobi C Uy, tom B Uy va tom D Qizil gul 7 So’z birikmasi berilgan javobni toping A Opamning kitobi C Opam,kitob B Opam va kitob D Siz bilan biz 8 So’z qo’shilmalarida so’zlar qanday vosita yordamida birikadi ? A Sanash ohangi C Teng bog’lovchilar B Uch nuqta D A va C 9 So’z birikmasi va gapning farqi berilgan javobni toping A Soz birikmasi leksik hodisa B So’z leksik hodisa C. So’z birikmasi gramatik hodisa D B va C 10 Qo’shma so’z berilgan gapni toping A Qayerdandir oq qushlar uchib kelibdi B Dori bosh og’rig’ini bosadi C Qizilurug’ kechroq unadi D Qizil urug’lardan ko’chat sog’lom unadi 11 Turg’un bog’lamasi bor gapni toping A Onasi topshirig’ni qulog’iga quydi B. Dorini uning qulog’iga quydi C Go’sht o’z yog’iga qovurildi D Azim va chuqur daryolar shovqinsiz oqadi 12 Gapning markazi qaysi bo’lak ? A Ega B Kesim C Hol D To’ldiruvshi 13 Grammatik asosda gapning nimasi ifodalanadi ? A Egasi C 2-Darajali bo’laklari B Fikriy mundarijasi D Faqat aniqlovchi 14 Gapning fikriy mundarijasi nimalar bilan bog’liq bo’ladi ? A Fe’l mayli bilan C Ega ifodalanishi bilan B Fe’l kesimning zamon ma’nosi bilan D A va B 15 Gap uchun eng muhim belgi nima ? A Ega B Kesim C Ohang D Vergul 16 Gaplar ifoda maqsadiga ko’ra necha xil bo’ladi ? A 3 Xil B 2 Xil C 4 Xil D 5 Xil 17 Kesim qaysi so’z turkumlari bilan ifodalanishi mumkin ? A Ega ot B To’ldiruvchi C 2-Darajali bo;laklar D Barcha mustaqil turkum so’zlar bilan 18 Kesim barcha mustaqil so’z turkumlari ifodalanishiga ko’ra necha turga bo’linadi ? 19 Sodda kesim ishirok etgan gap tuzing. 20 Kesimlar tuzilishiga ko’ra necha xil bo’ladi ? 21 O’sha kuni sovuq qattiq edi.Ushbu gapda kesimning tuzilishiga ko’ra qanday turi mavjud ? 22 Fe’l, kesim ishtirok etgan gap tuzing. 23 Hali sizdan umidim ko’p. Ushbu gapda ot-kesim qaysi so’z turkumi bilan ifodalangan ? 24 Gapning qaysi bo’lagi boshqa bo’laklarni o’z atrofida birlashtiradi ? 25 Gap bo’laklari vazifasini qanday so’zlar bajaradi ? Ona tili 2-chorak 8-sinf 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 D A B C A B A D D C A B B D C C D 18.Fe’ l kesim va ot kesim 19. Men uyga bordim. 20. Sodda kesim va murakkab kesim 21. Murakkab kesim 22. Bugun oppoq qor yog`di. 23. Ravish 24. Kesim 25. Mustaqil so’zlar va gapda mustaqil so’zlar vazifasida kelgan yordamchi so’zlar. 8-sinf 1. Berilgan gap turini aniqlang. O‘rnida, vaqtida va sidqidildan aytilgan oddiygina so‘z qudratli va yengilmas kuchga aylanadi. A) Ifodalangan egali gap B) Yashiringan egali gap C) Egasiz gap D) Atov gap 2. Qaysi qatorda egasi umumlashgan gap berilgan? A) Tepdim terakka chiqdim B) So‘zni bilib so‘zlasa donolik sanalur. C) Piyoz juda ko‘p kasalliklarga, jumladan, qon bosimini pasaytirishga ham davodir. D) Chin donolar ustoz oldida shogirdligin unutmas aslo. 3. Atov gap qaysi qatorda berilgan? A) Yolg‘onchi kishi emas, yolg‘on aytmoq -mardlar ishi emas B) Ona bog‘bon, niholni kamol toptirar C) Yaxshi kishi doim topadi. D) Subhidam. quyosh yotog‘idan bosh ko‘tarar 4. Quyida berilgan gapning turini aniqlang. Bahor keldi. A) Atov gap B) So‘z gap C) Yig‘iq gap D) Yoyiq gap 5. Murakkab hol ishtirok etgan gap qatorini belgilang. A) Ertalab atayin Sizni izlab kelgan edim. B) O‘z ko‘zi bilan ko‘rib ishonish maqsadida yana bir kelib ketdi. C) Ma’suda xaholab kulib yubordi. D) Sizdaylarni ko‘p ko‘iganmiz 6. Qaysi qatordagi gapda o‘xshatish holi ishtirok etgan? A) Ikkovlari gangur-gungir gaplashib o‘tirishdi. B) Biz ataylab o‘qish uchun shu dargohga kelganmiz C) Ko‘plab kitob o‘qish, o‘qiganda ham uni tushunib o‘qishda hikmat katta D) Yaxshidan ot, yomondan dod qoladi 7. Quyida berilgan gapda holning qaysi turi ishtirok etgan? Ichkarida bo‘layotgan baqiriqlarni eshitib qo‘rqqanidan yuragi qinidan chiqayozdi A) O‘rin holi B) Payt holi C) Maqsad holi D) Sabab holi 8. Qaysi qator ushbu gapning davomi bo`la oladi? Shirin til odamni.... A) maqsadga yetaklaydi B) baxtiyor qiladi C) farovon qiladi, D) boyitadi 9. Qaysi o‘rinda vositasiz to‘ldiruvchi belgisiz qo‘llana oladi. A) Otabek tovush egasini tanidi. B) Til kishini baxtli qiladi C) Vaqtingizning ko‘p qismini kitob o‘qishga sarflang. D) So‘zni bilib so‘zlasa, donolik sanalur erdi. 10. Qaysi qatordagi gapda iboralardan tuzilgan vositasiz to‘ldiruvchi qo‘llangan? A) Chappar urib gullagan bog‘in, O‘par edim Vatan tuprog‘in. B) Er so‘zlasa, el-yurtning baxtini ko‘zlar emish. C) Umri ilmga bag‘ishlagan odam, abadiy umrga erishadi. D) Shirin tilli odam bir qil bilan, hatto, fllni olib kelishi mumkin. 11. Murakkab vositasiz to‘ldiruvchi ishtirok etgan gap qatorini belgilang. A) O‘rik suvi tashnalikni qondiradi. B) Yaxshi odam beg‘ubor, keng fe’Ili bo‘ladi C) Yaxshilik urug‘ini sepsang har zamon, jannat mevasini olasan shu on. D) Boshim omon bo‘lsin desang, tilingni ehtiyot qii 12. Harakat nomi bilan ifodalangan to‘ldiruvchili gap qaysi qatorda berilgan? A) So‘z qanchadan-qancha dilkash kishilarni bir to‘lqin bilan yarqiratib, dilini xushnud etadi. B) Jarangli va jarangsiz undosh tovushlarni farqlash kerak. C) Biror narsani yomon bilgandan ko’ra, butunlay bilmagan ma’qul. D) Yotishdan oldin og‘iz chayishni, oyoqni iliq suv bilan yuvishni unutmang. 13. Sifatdosh birikmalari bilan ifodalangan murakkab vositasiz to‘ldiruvchili gap qatorini aniqlang. A) Ilm buloqlaridan bahramand bo‘lishning o‘zi bir baxt. B) Kitob o‘qimagan kishining zehni o‘tmaslasha boradi. C) Rang ko‘r — hol so’r. D) O‘rtog‘ining xushxabar keltirganini eshitgan Dildora unga minnatdorchilik bildirdi. 14. Berilgan ko‘chirma gaplarning qaysi birida vositasiz to‘ldiruvchi mayjud? A) «Inson insonni boshiga ko‘tarmasa, bu dunyo barbod bo‘ladi!» - derdilar onam. B) Choy damlab kelay, ichamiz ona-bola — dedi u. C) «Musiqa ovozi yangrayapti, yoshlar o‘yinga tushayotir - deb hikoya qiladi yozuvchi.» D) «Xo‘sh, nega tushunmas ekansan?» - hayron bo‘ldi muallim 15. Qaysi qatordagi gapda vositali to‘ldiruvchi son bilan ifodalangan? A) Men bunaqa voqealar tog‘risida qanchadan-qancha kitoblar o‘qiganman. B) Qudratning birdan-bir maqsadi ularning hammasida haqiqiy fanga qiziqish uyg‘otish edi. C) Ular tog‘ yon bag‘ridagi cheksiz tolzorga kirib kelishgan edi. D) Yoshi qirqlardan sal o‘shgan, chang bosgan pal’to va katak cholvar kiygan kishi uyga kirib keldi. 16. Ko‘makchili to‘ldiruvchi ishtirok etgan gap qatorini aniqlang. A) Ko‘ngil daryosining gavhari tildir, til gavhardan afzal va martabasi balanddir. B) Til millatning qalbi C) Tilimizning sofligi uchun jon kuydirsak, farzandlik burchimizni ado etgan bo‘lamiz. D) Ko‘p tilni bilish bir qulfning ko‘p kalitiga ega bolish demakdir. 17. Qaratqichli aniqlovchi ishtirok etgan gap qatorini belgilang. A) XV asr ona tilimizning gullash davri sanaladi. B) Nutq og‘zaki va yozma shaklda bo‘ladi C) Meni kutgil va men albatta qaytaman. D) Yaxshi kishi doim topadi. 18. Belgisiz qaratqich aniqlovchili so‘z birikmalari qaysi qatorda berilgan? A) Musaffo havo, nafis gullar B) Oy sho‘lasi, institut binosi C) Navbahor kezlari, oydin kechalar D) G‘ayrat bilan ishlamoq 19. Murakkab birikmalar berilgan qatorni aniqlang. A) Yoshlik yillari, oltin dalalar B) Mehr bilan parvarishlamoq, tinchlik haqida bitim C) Qo‘li ochiq kishi, puxta bilimli bola D) Shirmon yuz, buyuk mutafakkir 20. Qaysi qatordagi gapda izohlovchi ishtirok etgan? A) Sutdek oppoq tong otayapti. B) Poliz yam-yashil bo‘lib yashnab yotibdi. C) Zargarlarning, kosiblarning, kulollarning bozorlari ham chaqqon ekan. D) Ana, u kichikkina, qora munchoqday ko‘zlarini ochdi. 21. Sifatlovchi — aniqlovchi ishtirok etgan gap qaysi qatorda berilgan? A Bilib so‘zlasa donolik bolur. B) Ota — sarbon, ona-bog‘bon C) Har bir so‘z zamirida inson nomi gavharday saqlanadi. D) Kokili gul, ko‘ylagi nur bahorning quchog‘ida yayra, yashna, qanot qoq. 16. Qaysi qatorda atov gap berilgan? A) Biz ota-onamizni qadrlaymiz B) Ustozlar sabog‘i - hayot chirog‘i C) Uy jimjit. Demak, tinchlik. D) Uzoqdan duk-duk ovoz kelardi. 23. Uyushiq bo‘lakli gap qatorini belgilang. A) Birni birov beradi, ko‘pni mehnat B) Butun zamin larzaga keldi. C) Tashqaridan allakimning ovozi eshitildi. D) Saida goh afsuslanib, goh kuyib va goh kulib gapirib berdi. 24. Qaysi qatordagi gapda hollar uyushib kelgan? A) Mehnatda, ijodda, san’atda, fanda kattadir yoshlarning qo‘shgan hissasi. B) Bu daraxtlarni Hindistondan, yana allaqaerdan oldirib kelibdi. C) Bemorning his-tuyg‘ulari, o‘y-xayollari va kelajak ishlari hamma-hammasi vrachning qo‘lida. D) Ishonch kishi qalbining hukmi, u hech vaqt yuqotilmaydi. 25. To‘ldiruvchi uyushib kelgan gap qaysi qatorda berilgan? A) Gapning ozi yaxshi, danakning mag‘zi B) Yozma nutqda qo‘shma gaplar asosan ilmiy uslubda ishlatiladi. C) Birovga chuqur qazigan odam, o‘zi shu chuquiga tushadi. D) Alimardon ham quvonch, ham zavq bilan unga burilib qaradi. № 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 Javob: A B D C A A A D C D C D D № 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 Javob: A D C A B C D D C D A D
7-nazorat ishi : Diktant Mehmon kutish nadaniyati Odamlar orasidagi o’zaro mehr-muruvvatning ibratli jihatlaridan biri mehmonnavozlikdir. O’zbek xalqi asrlar davomida o’zining mehmondo’stlik udumlarini asrab kelmoqda. Zero, kimningdir uyiga mehmon kelishi- yaxshilik belgisi, mehr-oqibat, o’zaro iliqlik, insoniylik ramzi. Mehmon bilan birga uyga rizq-ro’z , hamdardlik, osoyishtalik kirib keladi, kongilsiyohliklar,gina-qudrat unutiladi, qarindoshlar o’rtasida totuvlik mustahkamlanadi. Mehmon kutish kishilarda saxiylik, xushmuomalalik sifatlarini tarbiyalaydi, xasislik, xudbinlik, manmanlik illatlarini bartaraf etadi. Mehmon kirgan uyga yangi kayfiyat, yangicha ruh,do’stlik kirib keladi. Xalqimiz “Mehmon kelsa eshikdan, rizqi kirar teshikdan”der ekan, odamlarni bag’ri keng bo’lishga, bu dunyoga hamma o’zining rizqi bilan kelganiga ishora qiladi. Mehmonning shu fazilati uchun ham kelgan kishining ostiga yangi ko’rpachalar yoziladi, ohorli idish- tovoqlarda taom tortiladi. Qo’ni-qo’shni ham chaqirilib, dilbar suhbat quriladi. Albatta, har bir xalqning mehmon kutish udumlari turlichadir. Lekin bizning xalqimiz qaysi millat bo’lishidan qat’iy nazar, eshikdan kelgan odamning hurmatini joyiga qo’yib kutib oladi, lazzatli taomlar bilan siylaydi. Mehmondo’st o’zbek xalqi azaldan uyga kelgan kishini ochiq yuz bilan kutib olishga odatlangan. [ 150 so`z] 8-nazorat ishi : Ijodiy bayon Iftixor Milliy g`urur-bu milliy iftixordir.Milliy iftixor millat o`zini yaxlit ijtimoiy birlik ekanligini ongli ravishda his qilishidir.Bu shunday bir kuchli ruhiy holatki,u tufayli tarixiy birlik, qon- qarindoshlik, til madaniyat, ma`naviyat, iqtisodiy hayot va kelajak birligi millat vakillarining qalbidan chuqur o’rin oladi. Milliy birdamlik tuyg`usi-milliy ongning negizidir. Milliy birdamlik yetuk va mukammal ma`naviy fazilat sifatida milliy ongi rivojlangan millatlarda to`laroq namoyon bo`ladi. Mahalliychilik va guruhbozliklar milliy birdamlik hissiyotining kuchsizlanishiga olib keladi. Milliy iftixor millat ma`naviy kamolotining barcha jihatlarini merosi va bugungi qadriyatlarni o`z ichiga oladi. Milliy istiqlol natijasida erishilgan va erishilajak iqtisodiy va ma`naviy yutuqlar ko`paygani sari O`zbekiston bilan faxrlanish hissi-milliy iftixor shunchalar kuchayib boraveradi.Milliy iftixor mamlakatimizning barcha fuqarolari uchun birdek tegishli va uning yuksala borishi uchun barcha fuqarolar barobar mas`uldirlar. Xullasi kalom, yuqoridagi sharhlarimizdan ham ko`rinadiki, Iymon serma`no, tabarruk, muqaddas so`z va xosiyatli tushunchadir. Bir so`z bilan aytganda, iymonli odam risoladagi fuqarodir.Bu O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasiga, Parlamentimiz tomonidan qabul qilingan fuqarolikka doir qonun-qoidalarga ham mos keladi. Topshiriqlar: Reja: 1. Bayon mazmunini so’zlab bering. Download 1.2 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|