Nazariy mexanika fani bo’yicha ma’ruza

qarama-qarshi yo’nalgan bo’lsa, harakat sekinlanuv-chan bo’ladi.

• Agar nuqta to’g’ri chiziqli harakatda bo’lsa, koordinata o’qlaridan bittasini, masalan Ox o’qini harakat to’g’ri chizig’i bo’ylab yo’naltiramiz, u holda nuqta tezlanishining proyeksiyalari

Agar vektorning yo’nalishi vektor bilan bir xil bo’lsa, harakat tezlanuvchan,
Tezlanish vektori x o’qi bo’ylab yo harakat yo’nalishi bilan bir xil yoki harakat yo’nalishiga qarama-qarshi yo’nalgan bo’ladi.
bo’ladi.
x
O
tezlanuvchan
sekinlanuvchan
M
13-ma’ruza
Tezlanish vektorining moduli
O
y
x
M
Tezlanish vektorining yo’naltiruvchi kosinuslari
6
Egri chiziqning M nuqtasidagi urinma bo’ylab yo’nalgan birlik vektorni bilan, bosh normali bo’ylab yo’nalgan birlik vektorni bilan va binormal bo’ylab yo’nalgan birlik vektorni bilan belgilaymiz
13-ma’ruza
U holda bu vektorlar orqali quyidagi tekisliklar o’tadi:
yopishma tekislik,
normal tekislik,
urinma tekislik.
M
2. Tabiiy uchyoq
, va vektorlar uchta o’zaro perpendikulyar to’g’ri burchakli uchyoqni hosil qiladi.
Bu uchyoqqa tabiiy uchyoq deyiladi. Bu tabiiy uchyoq M nuqta bilan birgalikda harakatlanadi. Tabiiy uchyoqdan tashkil topgan koordinatalar sistemasiga tabiiy koordinatalar sistemasi deyiladi.
3. Egri chiziqning egriligi va egrilik radiusi.
M nuqta trayektoriyasining bir-biriga juda yaqin M va M₁ nuqtalaridan τ va τ₁ urinmalarni o’tkazamiz. Urinmalar orasidagi burchakni ∆θ bilan, M˘M₁ yoy uzunligini ∆S bilan belgilaymiz.
M
M₁
τ₁
τ
dθ
dθ
∆S