Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi

Pedagogik vazifalar 1. Qo’l bilan signal berish haqida tushuntiradi. 2. Bayroq bilan signal berish tasnifini beradi.
O‘quv faoliyat natijalari: 1. Qo’l bilan signal berish haqida ma’lumotlarni aytib beradilar. 2. Bayroq bilan signal berishni tasniflaydilar.
O‘qitish metodlari	Kichik axbortlari, ma’ruza, ko‘rsatish, kitob bilan ishlash, suxbat,
O‘qitish vositalari	Matnlar, yozuv taxtasi, chizma, grafiklar kompyuter, slaydlar, proyektor, chizma, namunalar
O‘quv faoliyatini tashkil etish shakli	Ommaviy, guruhli, yakka tartibda
O‘qitish sharoiti	Maxsus texnik vositalar bilan jixozlangan guruhlarda ishlashga mo‘ljallangan xona
Qayta aloqaning usuli va vositalari	Tezkor-so‘rov, savol-javob, test, misol va mashqlar, bajarilgan o‘quv topshiriqlarni baholash

O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta’lim oluvchi
1-Bosqich O‘quv mashg‘ulotiga kirish (10-daq)	Tashkiliy qism: 1.Salomlashish va guruh davomatini tekshirish, o‘quvchilarni mashg‘ulotga tayorgarligi (sog‘lig‘i, formasi, o‘quv qurollarini mavjudligini) tekshirish. 2.O‘quv fan nomi va o‘qituvchi ismi sharifi bilan tanishtirish(1-ilova).	Mashg‘ulotga tayyorlanadilar, tinglaydilar
2-bosqich. Asosiy (65-daq)	Maqsad va vazifani belgilanishi: 1. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtirish. 2.Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiraman va ularga namoyish etish. 3.O‘quv mag‘shulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtirish (2-ilova). Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish; 4. Tezkor-so‘rov orqali bilimlarini faollashtirish (3-ilova). 5. Faning maqsadi va vazifalari bilan tanishtirish. 6.Kichik guruhlarga bo‘ladi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi (4- ilova) va xar bir guruhga topshiriq beradi (5- ilova). Yangi o‘quv material bayoni: 7.Nazariy mashg‘ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, asosiy nazariy holatlarni bayon qilish (6-ilova). Yangi o‘quv materialini mustahkamlash: 8. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash uchun ommaviy savollar berish (7-ilova), berilgan javoblarni to‘ldiraman va qisqacha xulosalar qilish. 9. Savollarga javob bergan o‘quvchilarni baholashni o‘tkazish. 10. Mavzuning har bir rejasi bo‘yicha o‘quvchilar qanday o‘zlashtirganliklari to‘g‘risida xulosalar qilish. 11. Eng asosiylariga e’tibor qaratish, va berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatish. 12.Mavzuni kasbiy faoliyatidagi ahamiyati va qo‘llanishi bilan bo‘g‘lab mavzuni yakunlash.	Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Diqqat qiladilar. Yozib oladilar Diqqat qiladilar. Berilgan qo‘shimcha savollarga javob beradilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.
3-bosqich Yakuniy (5-daq)	Mashg‘ulot yakuni: 1.Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholash. Uyga vazifani berilishi: 2.Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan tushuncha berish, kerakli adabiyotlar ro‘yxatini va bajarish uchun tavsiyalar berish (8-ilova).	Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

36-MAVZU: Davlat texnika nazorati qoidalariga ko’ra qo’l bilan signal berish.

Reja:
1. Qo’l bilan signal berish.
2. Bayroq bilan signal berish.
Yuklarni takelaj vositalari bilan ko'tarish rahbariga ko'pincha yuk iluvchi va kran haydovchilarga uzoq masofadan turib buyruq berishga to'g'ri keladi. Qurilish maydonchalaridagi shovqin turli tovushlar-farmoyishlarni qabul qilishga xalaqit beradi. Shuning uchun yuk ko'taradigan mexanizmlar ish jarayonlarini amalga oshirishda ko'rinadigan signallar vositasida buyruq beriladi.
Davlat texnika nazorati qoidalariga ko'ra qo'l bilan signal berish tavsiya etilgan.
Kran haydovchi va yuk iluvchi orasidagi kelishilgan ishlar uchun bir necha turdagi aloqa va signal belgilarini berish qo'llaniladi.
Signal berish ikki qismga bo'linadi: belgili va ovozli signal. Signal ovozi strela uzunligi 10 metrdan oshmagan o'ziyurar strelali kranlarda <> -ko'tarish buyrug'i: «Mayna>> -tushirish buyrug'i; <> - harakatni
to'xtatish; <
buyruqlarini berishda foydalaniladi. Shuningdek, quyidagi buyruqlar ham qo'llaniladi: «Vira gak!>> -ilgakni ko'tar; <> -ilgakni tushir; <> -strelani ko'tar yoki tushir. Qurilish ishlarida kran orqali yuklarni uzatishda asosiy signal berish turi belgili signalizatsiyadir. Bu signal ikki qismga bo'linadi: bayroqli va bayroqsiz. Ko'p qavatli binolar va inshootlarni qurishda yuqoridan ko'rinishi yomon bo'lgan holatlarda bayroqli signal berish qo'llaniladi. Bayroqli signalizatsiyada signal kichik qizil rangli bayroqchalar orqali uzatiladi.
Belgili signalizatsiyani qo'llashda yuk ko'taruvchi kran moslamalari qoidalariga va xavfsiz ishlatish (foydalanish) qoidalariga rioya qilgan holda qat'iy qo'llanish tavsiyanomalariga amal qilgan holda bajariladi. Kran boshqaruvchi va yuk iluvchilar bu qoidalarga qat'iy rioya qilishlari shart.
Hamma signallar kran orqali yuklarni uzatishda faqat yuk iluvchi orqali beriladi. (Faqat «Stop!>> signali boshqa ishchilar tomonidan xavfli vaziyat yuzaga kelganda berilishi mumkin). Bir joyda, bir xil vaqtdagi ish jarayonida bitta yuk ko'tarish mexanizmidan ikki va undan ortiq yuk iluvchi foydalangan holatlarda, bir kishi mas'ul etib saylanadi. Kran haydovchi albatta kimning buyrug'iga bo'ysunishi kerakligini bilishi kerak. Smenani topshirish paytida albatta yuk iluvchilarning ismi-sharifi va familiyasi kran haydovchining vaxta jurnaliga yozilishi shart.
Kran haydovchi ko'rmaydigan maydonlarda kran haydovchi bilan yuk iluvchi orasida yuklarni ilish uchun telefon yoki radio­ telefon aloqasi o'rnatilgan bo'lishi kerak. Bunday aloqa vositasi bo'lmagan joyda ma'lumotli va malakali yuk iluvchilardan signal beruvchi saylanishi lozim. Bajariladigan ishlar tavsiyanomasi va kranning turiga qarab radio-telefon aloqasi maxsus ishlab chiqarish ko'rsatmalari orqali buyruqlar almashinishi tartibi bo'lishi kerak. Yuklami uzatish ishlarida xavfsizlikni ta'minlaydiganjavobgar shaxs signal beruvchi etib saylanadi. Qurilish-montaj ishlarini bajarish ishlab chiqarish sharoitida, signal beruvchi tuzilmasini boshqarish joylarida, bino va inshootlarda, ishlab chiqarish ishlari loyihalarida signal beruvchining xavfsizligini ta'minlaydigan chora­ tadbirlar albatta inobatga olingan bo'lishi lozim. Kranga xizmat ko'rsatuvchi shaxs kran turi asosida ishlab chiqilgan, ishlab chiqarish ko'rsatmasida ko'zda tutilgan signal berish tizimini o'zlashtirgan bo'lishi kerak.
Yuklarni uzatish, ko'tarish va tushirishda yuk iluvchi va boshqa ishchilarni favqulodda xavfdan ogohlantirish uchun kran boshqaruvchisi ovozli signal uzatishi shart.
Yuk ko'tarish ishlarini bajarish vaqtida kran haydovchi va yuk iluvchi orasidagi aloqa qandaydir sabablarga ko'ra uzilgan bo'lsa, ishni darhol to'xtatish shart. Qurilish obyektlarida, baland minorali kran qo'llaniladigan joylarda yuk iluvchilar qo'llariga qizil bog'lagich taqishlari va yorqin sariq rangli kiyim kiyishlari kerak, chunki kran boshqaruvchisi oddiy ishchi bilan yuk iluvchilami ajrata olishi lozim, sababi, oddiy ishchilarga signal uzatishga ruxsat etilmaydi.
Har yili albatta ishlab chiqarish ko'rsatmasida ko'zda tutilgan hamma signallar qo'llanilishi tekshirib turilishi kerak.