Nazariy o‘quv mashg‘ulotining o‘qitish texnologiyasi

O‘quv mashg‘ulotining texnologik xaritasi

Ish bosqichlari va vaqti	Faoliyat mazmuni
	O‘qituvchi	Ta’lim oluvchi
1-Bosqich O‘quv mashg‘ulotiga kirish (10-daq)	Tashkiliy qism: 1.Salomlashish va guruh davomatini tekshirish, o‘quvchilarni mashg‘ulotga tayorgarligi (sog‘lig‘i, formasi, o‘quv qurollarini mavjudligini) tekshirish. 2.O‘quv fan nomi va o‘qituvchi ismi sharifi bilan tanishtirish(1-ilova).	Mashg‘ulotga tayyorlanadilar, tinglaydilar
2-bosqich. Asosiy (65-daq)	Maqsad va vazifani belgilanishi: 1. Mashg‘ulotning nomi, rejasi, maqsad va o‘qitish natijalar bilan tanishtirish. 2.Mustaqil ishlash uchun adabiyotlar bilan tanishtiraman va ularga namoyish etish. 3.O‘quv mag‘shulotida o‘quv ishlarni baholash mezoni va ko‘rsatkichlari bilan tanishtirish (2-ilova). Ta’lim oluvchilar bilimini faollashtirish; 4. Tezkor-so‘rov orqali bilimlarini faollashtirish (3-ilova). 5. Faning maqsadi va vazifalari bilan tanishtirish. 6.Kichik guruhlarga bo‘ladi, kichik guruhda ishlash qoidasi bilan tanishtiradi (4- ilova) va xar bir guruhga topshiriq beradi (5- ilova). Yangi o‘quv material bayoni: 7.Nazariy mashg‘ulotning rejasi va tuzilishiga muvofiq, asosiy nazariy holatlarni bayon qilish (6-ilova). Yangi o‘quv materialini mustahkamlash: 8. O‘tilgan mavzuni mustahkamlash uchun ommaviy savollar berish (7-ilova), berilgan javoblarni to‘ldiraman va qisqacha xulosalar qilish. 9. Savollarga javob bergan o‘quvchilarni baholashni o‘tkazish. 10. Mavzuning har bir rejasi bo‘yicha o‘quvchilar qanday o‘zlashtirganliklari to‘g‘risida xulosalar qilish. 11. Eng asosiylariga e’tibor qaratish, va berilayotgan ma’lumotlarni daftarga qayd etishlarini eslatish. 12.Mavzuni kasbiy faoliyatidagi ahamiyati va qo‘llanishi bilan bo‘g‘lab mavzuni yakunlash.	Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Mavzu nomi va rejasini yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Yozib oladilar. Diqqat qiladilar. Savollarga javob beradilar. Diqqat qiladilar. Yozib oladilar Diqqat qiladilar. Berilgan qo‘shimcha savollarga javob beradilar. Ma’lumotlarni daftarga qayd qiladilar.
3-bosqich Yakuniy (5-daq)	Mashg‘ulot yakuni: 1.Faol ishtirok etgan o‘quvchilarni javoblarini izohlab baholash. Uyga vazifani berilishi: 2.Kelgusi mashg‘ulotga vazifa va uni bajarish yuzasidan tushuncha berish, kerakli adabiyotlar ro‘yxatini va bajarish uchun tavsiyalar berish (8-ilova).	Baholari bilan tanishadilar. Topshiriqni yozib oladilar.

41-MAVZU: Po’lat simli arqonlarda nuqsonlarni aniqlash.

Reja:
1. Trosslarni tayyorlash.
2. Trosslardagi nuqsonlar.
Po'lat simli arqonlar og'ir yuklar (qismlar, elementlar)ni ko'tarishda ishlatiladi. Po'lat arqonlar ko'p montaj mexanizmlari va moslamalarining ajralmas qismidir. Po'lat simli arqonlarning diametri 3,7-65 mm bo'lib, uzunligi 250, 500 va 1000 m qilib ishlab chiqariladi. Po'lat simli arqonning xizmat muddati uning tuzilishiga, shuningdek, diametrining u qamraydigan mexanizm barabani yoki bloki (polistpast)ning diametriga bog'liq bo'ladi.
Baraban yoki blokning diametri arqonning diametridan 16 va undan ortiq marta katta bo'lishi tavsiya etiladi.
Po'lat simli arqonlar bir, qo'sh yoki uch eshimli bo'ladi. Bir eshimli po'lat argonlar bevosita simlardan eshiladi. Qo'sh eshimli arqonlar qo'sh eshimli bir necha arqondan eshiladi. Bundan tashqari toladagi simlarning eshimi va argondagi tolalarning eshimi bir yo'nalishda bo'lgan, bir tomonlama hamda toladagi simlarning eshimi arqondagi arqonlardan iborat bo'ladi. Montaj ishlarida ayqash eshimli arqonlardan foydalangan ma'qul, chunki ular yuklama ta'sirida cho'zilganda bo'shalib ketmaydi.
Po'lat simli argonlarga gayishgoglik va elastiklik berish uchun kanop o'zakli gilib eshiladi. Bu o'zak argon moyini saglab turish uchun ham zarur. Biroq argonning gayishqoqligi argon simla­ rining diametri kamayishi bilan ortadi.
Ko'p marta cho'zilib, so'ngra termik va kimyoviy ishlov berilgan yaltirog yoki ruxlangan po'lat simlar (2) (diametri)dan 3 mm eshilgan argonga po'lat simli argon deyiladi. Bu argonlarning mustahkamlik chegarasi 1600....2600 MPa bo'ladi. .Po'lat simli argonlarning (106- a rasm) har biri po'lat simlar (2) dan tarkib topgan o'rimlar (1) dan to'gilgan. O'rimlar kanop o'zak (3) atrofiga yoki o'rimlarning o'zidan yumshogrog po'lat simdan tayyorlangan o'zak atrofiga o'raladi.
Yuk ko'taruvchi mashinalarda ko'pincha go'sh o'rimli arqonlar ishlatiladi: avval po'lat simlar markaziy sim atrofida eshiladi, so'ngra o'rim o'zak atrofida eshilib, po'lat simli argon hosil qilinadi. Arqondagi po'lat simlar va o'rimlar soni har xil bo'ladi. Ammo yuk ko'taruvchi mashinalarda, asosan, olti o'rimli argonlar ishlatiladi. Ulardagi o'rimlar ichidagi po'lat simlar soni 19 va 37 ta bo'ladi. Sakkiz o'rimlar ichidagi po'lat argonlar kranlarda va ko'targichlarda kichik diametrli barabanlar va shkivlar ishlatilganda go'llaniladi. Ko'p gavat argon o'raladigan barabanlarda ular ishlatilmaydi. Po'lat arqonlar bir tomonlama (106-a rasm) va ayqash (106-b rasm) qilib eshilishi mumkin. Bir tomonlama eshilganda har qaysi tola va arqonning eshilish yo'nalishi bir xi1 bo'ladi. Bunday po'lat argonlar kam yeyiladi va egiluvchanroq bo'ladi, ammo kuch yuklama ostida osongina bo'shaladi. Ayqash eshilgan po'lat argonda o'rimdagi simlar va argondagi o'rimlar yo'nalishi qarama-qarshi bo'ladi, bunday argonlar tezda bo'shab ketmaydi. Arqonlarning o'rimlari bir xi1 diametrli (kesimi nor­ mal strukturali) yoki har xi1 diametrli (kesimi aralash strukturali) simlardan eshilishi mumkin, bunda katta diametrli simlar arqonning sirtida joylashadi. Kesimi aralash strukturali arqonlami tayyorlash ancha murakkab, lekin ular egiluvchan va tashqi qatlamlarda ishqalanishga chidamliroq bo'ladi.
Arqon simlar to'plamidagi simlaming bir-biriga urinishi xiliga qarab: chiziqli-urinmali-LK(ChU) (106-d rasm), nuqtali­ urinmali-TK(HU) arqonlarga bo'linadi.
Arqon tayyorlash o'rimning alohida qatlamlari uchun bir xii diametrli simlar (B harfi bilan belgilanadi, chunonchi, ChU-B; LK) qatlamlaming ustki qatlami uchun ikki xil diametrli simlar (X harfi bilan belgilanadi, jumladan, ChU-X, LK-R, 106-e rasm) o'rimning alohida qatlamlari uchun har xii va bir xii diametrli simlar (XB harflari bilan begilanadi, masalan, ChU­ XB, LK-RO) tanlanadi.
Po'lat arqonlar bo'shaladigan va bo'shalmaydigan xillarga ajratiladi. Bo'shalmaydigan arqonlar ilgagining balandligi katta yuk polispastlari uchun juda qulaydir.



1


3
2