Nazariy va amaliy dars ishlanmalari
Download 0.49 Mb.
|
2020-21 Ona tili majmua 11
|
TESTLAR
I BOSQICH UCHUN 1. Turkiy tillar tarmog’i nechaga yaqin jonli tillarni o’z o’z ichiga oladi? 100 ga yaqin b) 150 ga yaqin c) 50 ga yaqin d) 200 ga yaqin O’zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining nechanchi moddasida o’zbek tili haqida so’z boradi? 1-moddasida b) 2-moddasida c) 3-moddasida d) 4-moddasida O’zbek tiliga Davlat maqomi qachon berilgan? 1989-yil 21-oktabr b) 1995-yil 21-dekabr c) 1993-yil 2-sentabr d) 1995-yil 24-avgust Turkiy tillar ichida qaysi til “o” lovchi til sanaladi? turkman b) qozoq c) o’zbek d) tatar “Davlat tili haqida”gi Qonunning nechanchi moddasida o’zbek tili Davlat tili ekanligi qayd etilgan? a) 4-moddasida b) 8-moddasida c) 6-moddasida d) 1-moddasida “Davlat tilida haqida”gi Qonunning nechanchi moddasida “O’zbekiston Respublikasida davlat tiliga yoki boshqa tillarga mensimay qarash yoki xusumat bilan qarash ta’qiqlanadi” deb qo’yilgan? 4-moddasida b) 10-moddasida c) 24-moddasida d) 15-moddasida “O’zbek tiliga davlat tili maqomining berilishi respublika hududida yashovchi millat va elatlarning o’z ona tilini qo’llashdan iborat konstitutsiyaviy huquqlariga monelik qilmaydi”. Ushbu modda “Davlat tili haqida”gi Qonunning nechanchi moddasi? 2-moddasida b) 5-moddasida c) 8-moddasida d) 11-moddasida Turkiy tillarga oid dastlabki yodgorliklar nechanchi asrlarga tegishli? V-VI asr b) VIII-IX asr c)X-XI asr d) XI-XIII asr Qaysi qatordagi izoh noto’g’ri? adabiy til shu xalq tilida so’zlashuvchilar uchun umumiy bo’ladi. xalq tili tarkibida adabiy til ham bo’ladi xalq tili o’zbek adabiy tili hisoblanadi barcha qatordagi izohlar to’g’ri. Qadimiy xorazmiy tili qaysi tillar turkumiga mansub bo’lgan? turkiy turkumga b) Oltoy tillar oilasiga c) Eron turkumiga d) Hind turkumiga Turkiy tillar tarmog’i nechaga yaqin jonli tillarni o’z ichiga oladi? 100 ga yaqin b) 150 ga yaqin c) 50 ga yaqin d) 200 ga yaqin Turkiy til grammatikasini birinchi bo’lib ishlab chiqqan tilshunos sifatida kim e’tirof etiladi? Alisher Navoiy b) Mahmud Zamaxshariy c) Mahmud Qoshg’ariy d) Abu Nasr Forobiy “Turk” so’zining lug’aviy ma’nosi? “dengiz qirg’og’ida o’tirgan odam”, “dubulg’a” “tark qilmoq” c) “qo’rqmas” d) “mangu” Turkiy so’zlar berilgan qatorni toping. ochun, ko’k b) olam, kitob c) go’sht, past d) soat, maktab “Bo’dun” so’zining lug’aviy ma’nosi? Olam b) buyuk c) xalq d) aqlli 16. Qadimgi turkiy til qaysi davrda amalda bo’lgan ? a) XI-XIV asrlarda b) miloddan oldingi davrlardan X asrgacha c) XV-XIX asrlarda d) to’g’ri javob yo’q . 17. Ajdodlarimiz XI-XIV asrlarda qaysi tilda muloqat qilganlar ? a) eski o’zbek tili b) qadimgi turkiy til c) eski turkiy til d) to’g’ri javob yo’q. 18. Qaysi yozuv turkiy,runik va dulbarchin yozuvi nomlari bilan ham yuritilgan? a) uyg’ur b) urxun c) oromiy d) arab. 19. Dastlabki yozma yodnomalar (Urxun- Enasoy yodnomalari) nechanchi asrlarga oid? a)IX-X asrlarga b) VI-VII asrlarga c) III-IV asrlarga d) XII-XIV asrlarga. 20. O’zbek tilining gullab-yashnashi, yuksak darajada ko’tarilishi nechanchi asrlarga to’g’ri keladi? a) XI asrga b) XIX asrga c) XV asrga d) XVII asrga. 21. Eski o’zbek adabiy tili qaysi asrlarda amalda bo’lgan? a) XI-XIV asr b) XIV-XIX asr c) V-X asr d) to’g’ri javob yo’q. 22. Turkiy tillarning V asriga oid yozma yodgorliklari qaysilar? 1. Xuastuanift 2. To’nyuquq 3. Lo’mbitepa yodgorligi 4. Kalyanamkara va Papamqara 5. Bilga xoqon 6. “Devoni lug’atit turk” a) 1,3 b) 4,5 c) 1,5 d) 2,4 23. Hozirgi o’zbek adabiy tili uchun qaysi shevalar asos bo’lib xizmat qilgan? a) Toshkent, Buxoro b) Andijon, Buxoro c) Farg’ona, Toshkent d) Xorazm, Farg’ona 24. So’z oxiridagi “k” tovushining “y” tarzida aytilishi qaysi lahjaga xos bo’lgan muhim fonetik belgi hisoblanadi? a) qarluq lahjasi b) qipchoq lahjasi c) o’g’uz lahjasi d) A va B 25. Sheva adabiy til boyishi uchun qanday manba hisoblanadi? a) ichki manba b) tashqi manba c) A va B d) to’g’ri javob yo’q. 26. O’zbek tilida qaysi unli qo’shaloq holda qo’llanishi mumkin emas? a) a b) i c) u d) o’ 27. Qaysi unli tovushlar so’z yasovchi sifatida qo’llanilishi mumkin? a) a , i b) a, o c) a, o , i, u d) barcha unlilar 28. Gorizontal holatga ko’ra o unlisi qanday unlilar hisoblanadi? a) yuqori tor unlilar b) o’rta keng unlilar c) til orqa unlilari d) keng unlilar 29. “u” unlisining tasnifi qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan? a) til oldi, keng lablangan b) til orqa, lablanmagan c) til orqa, lablangan d) til orqa, keng lablanmagan 30. Qaysi qatordagi so’zlar i unlisi orqali yoziladi? a) but…n, sov…q b) uyq…, kulg… c) qiz…q, ist…qlol d)uch…n, ist…qlol. 31. Qaysi qatorda lablashgan unli tovushlar to`g`ri ifodalangan? a) a, i, u b)o`, i , a, b)e, u, o` c)o, a d) u, o` 32. Qaysi qatordagi so’zlarning ikkinchi bo’g’inidagi i unlisi u tovushiga moyil talaffuz qilinadi? a) qurit b) kichik c) kiprik d) rizolik. 33. Unli tovushlarga xos bo`lgan xususiyat noto`g`ri berilgan qatorni toping. Ohangdorlik yuqori bo`ladi. b) Og`iz bo`shlig`ida faqat lablarning qarshiligiga uchraydi. c) Unlilar sof ovozdan iborat bo`ladi. d) Unlilarni istagancha cho`zib talaffuz qilish mumkin. 34. Unlilarni uch xil yo`l bilan bo`linishida ularning qaysi jihati e`tiborga olinadi? a) Tovush paychalari va lablar harakati b) Til va tanglayning holati c) Til va lablarning harakati d) Lab va pastki jag`ning harakati 35. Nutq tovushlarining talaffuz (fiziologik)belgisi nima? a) Tovushlarning sifat belgisiga: Balandlik.kuch, miqdor va tembr belgilariga ega bo`lishi. b) Nutq tovushlarini insonning nutq a`zolari harakati natijasida maydonga kelishi. c) Nutq tovushlarining ma`lum maqsadda talaffuz etilishi. d) To`g`ri javob yo`q. 36 .Tilning gorizontal holatiga ko’ra I unlisiga to’g’ri ta’rif berilgan qatorni toping. old qator b) orqa qator c)yuqori tor d) lablangan 37. Javoblarning qaysi birida unli tovushlar ko`rsatilgan? a) a, o, i, u, e, o`, b) i, u, o, h, b, m, c) o, u, t, f, n, a, d)u, m, n, a, o, b 38. Hosil bo`lish usuliga ko`ra q hamda g` undosh tovushlariga to`g`ri tavsif berilgan qatorni toping A) q-til undoshi, chuqur til orqa; g`- til undoshi, chuqur til orqa. B) q va g`- bo`g`iz undoshlar C) g`- jarangli undosh, qjarangsiz undosh D) qportlovchi undosh; g`- sirg`aluvchi undosh 39. Qaysi qatordagi undosh tovushlar tilning eng orqa qismida hosil bo`ladi? A) g, v, z, B)q, g`, x C) l, m, n D)k, j, n, E) A va B 40. Qaysi qatordagi so`zlarda “ng” bir tovushni ifodalamoqda? A) tanga, jang, menga B) zang, ko`rdalang, ingramoq. C) durrang, onangiz,nonga D) kongress,menga, singari 41. Qaysi qatorda jarangsiz jufti bor jarangli undoshlardan iborat so`z berilgan? A) paxta B) zavod C) bog`bon D) sassiz 42. “ng” bir tovushni ifodalagan so`zlarni belgilang. A) tungi, unga B) tongi, otangiz C) tonggi, dengiz D) B va C 43. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari til orqa undoshlaridan iborat? A) kukun, katak, grek B) yengil, go`ng, kakao C) kakku, kar, keyin D) ko`k, gaga, geolog 44. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari faqat til oldi jarangsizlaridan iborat? A) sas, sitam, tatar B) sasi,sanoat, tutuq C) soz, sust, tussiz D) soat, sutchi, tutash 45. Qaysi qatordagi so`zlarning jarangli undoshlari jarangsiz juftiga aylantirilsa, boshqa so`zlar kelib chiqadi? A )zo’r, zambil,beva B)go’ja , jag’jag’ dud С)did, jo`ja, bibi.D)dod, g’oziy 46. Qaysi qatordagi barcha so`zlarda “jurnal” so`zidagi j jaranglisini jarangsiz jufti qo`llangan? A) chalg`i ,kuch, shosh. B) tosh, bosh, kuch. C)acha, ko`cha, xipcha. D)osha, qo`sha, shisha. 47. Sirg`aluvchi tovushlar ko`rsatilgan qatorni aniqlang A) f, s, k B) v, z, n C) l, sh, x D) h,f,g` E) y,j,d 48. Qaysi qatordagi so`zlarning portlovchi tovushi jonli tilda sirg`aluvchi kabi talaffuz etiladi? A) maqola, siqiq, upa B) naqd, vaqt, maqsad C)chaqa, yoqa, baqa D)takt, fakt, sukut 49. – ng tovushi so`z tarkibida ikki unli tovush o`rtasida kelgan bo`lsa, ular qay tarzda bo`g`inlarga ajratiladi? A)- ng birinchi unli bilan bo`g`in hosil qiladi B)- ng ikkinchi unli bilan bo`g`in hosil qiladi C)- n birinchi, -g ikkinchi unli bilan bo`g`in hosil qiladi D)-ng bo`linmay, birinchi yoki ikkinchi unli bilan bo`g`in hosil qiladi. 50. Quyidagi qatorlarning qaysi birida –ch tovushining jaranglisi qo`llangan so`zlar qayd etilgan? A) janr, ajdar B) ajdod, jala C) ajrim, kajava D) jemper, jurnal 51. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari til oldi tovushlardan iborat? A) diyda, joynamoz, latofat B) dilozor, jondor, larza C) jirtaki, laparchi, lahza D) latta, nojins, jodugar 52. Kontrakt so`zining birinchi bo`g`ini necha unli va necha undoshdan iborat? A) 1 unli va 2 undosh B) 1 unli va 3 undosh C) 1 unli va 4 undosh D) 1 unli va 5 undosh 53. Qaysi qatordagi f undoshi v holida o’qiladi? a) afg’on b) foiz c) faqir d) Dilafro’z 54.So’zlar oxiridagi jarangli undoshlarning talaffuzda jararangsizlashuvi qaysi qatorda berilgan? a) janob, avlod b) girdob, bayram c) birov, anhor d) guldon, avj 55.Unli tovushlarga xos bo`lgan xususiyat noto`g`ri berilgan qatorni toping. a) Ohangdorlik yuqori bo`ladi. Og`iz bo`shlig`ida faqat lablarning qarshiligiga uchraydi. Unlilar sof ovozdan iborat bo`ladi. Unlilarni istagancha cho`zib talaffuz qilish mumkin. 56. Qaysi qatordagi so’zlarning ikkinchi bo’g’inidagi i unlisi u tovushiga moyil talaffuz qilinadi? a) qurit b) kichik c) kiprik d) rizolik. 57.Hosil bo`lish o`rniga ko`ra b hamda p undosh tovushlariga to`g`ri tavsif berilgan qatorni toping. A) b – lab undoshi, lab-lab; p – lab undoshi, lab-lab. B) b – jarangli undosh, p – jarangsiz undosh. C) b – jarangli undoshining jarangsiz jufti p undoshidir. D) b – pundoshlari jarangli 58. Qaysi qatordagi so`zlar faqat ochiq bo`g`indan iborat? A)arra, fazo, quyosh B)mazali, go`yo, keladi C)nozanin, azamat, ota D)mana, ko`rpa, semiz 59. Tilning orqa qismida hosil bo`ladigan undosh tovushlarni belgilang? A) l, g B) y, t C) g`, x D) j, z 60. Bo`g`inga ajralmaydigan so`zlar qatorni belgilang? A) qit`a, qal`a, echim B) hukm, gramm, ong C) ongi, yengil, yangi D) B va C 61. Qaysi qatordagi barcha so`z-larda “ng” tovushi qo`llangan? A) o`nga, donga, o`tinga B) maymunga, yurganga,borganga C) yurting, senga o`zingga D) tongga, mingga, zangga 62. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari burun sonorlaridan iborat? A) namoyon, nenes, nomus B) paxta, mo`may, mo`min C) mung, no’noq, mamont D) namuna, mangu, manman 63. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari jarangli lab tovushlaridan iborat? A) beibo, beva, vabo B) ibo, bambuk, bevafo C) ivi, bivi, vafo D) bob, bobo, betob 64.. “Dublaj”, “ekipaj”, “garaj”, so`zlaridagi “j” ning jarangsiz jufti qaysi tovush? A) b B) d C) sh D) g E) z 65. Qaysi qatorda lablashgan unli tovushlar to`g`ri ifodalangan? A)a, i, u B)o`, i , a, C)e, u, o` D)o, a E)u, o` 66. Tovushlarni talaffuz qilishimizda un paychalari tarang tortilgan bo`lmasa, qanday tovushlar hosil bo`ladi? A) unli tovushlar B) undosh tovushlar C) jarangli tovushlar D) jarangsiz undoshlar 67. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari lab tovushlaridan iborat? A) papka, shapka, popuk B) zavod, vojib, vrach C) babak, badbo`y, vafo D) bevafo, bomba, popop 68. Qaysi qatordagi so`zlarning undoshlari faqat sonorlardan iborat? A) mosh, mos, makon B) jang, mo`g`ul, non C) malol, marom, marmar D) marshal, mars, makon 69.O’zbek tilidagi qaysi tovush arab, fors-tojik tili tasirida paydo bo’lgan? a) s b) ng c) d d) f 70. O’zbek tilida qaysi unli qo’shaloq holda qo’llanishi mumkin emas? a) a b) I c) u d) o’ 71. “u” unlisining tasnifi qaysi qatorda to’g’ri ko’rsatilgan? a) til oldi, keng lablangan b) til orqa, lablanmagan c) til orqa, lablangan d) til orqa, keng lablanmagan 72. Qaysi qatordagi so’zlar i unlisi orqali yoziladi? a) but…n, sov…q b) uyq…, kulg… c) qiz…q, ist…qlol d)uch…n, ist…qlol 73. Qaysi qatordagi so`zda ochiq bo`g`in qo`llangan? A) baraka b) maktab c) gulzor d) ildamlik 74. Faqat bir bog’inli bir tovushdan iborat bo’lgan ko’p bo’g’inli sonlar qatorini aniqlang. a) baraka, ota b) muomala, ijodiy c) mudofaa, bepoyon d) ilon, shohzoda 75.Qaysi qatordagi so`zda ochiq bo`g`in qo`llangan? A) bellashmoq B) vazminlik C) barzangi D) kamqatnov 76. Faqat ochiq bo’g’inli qatorni belgilang? A) g’o’-za, ba-ra-ka, i-bo-ra B) a-ra-va, a-shu-la, il-ga-ri C) i-lo-va, o-lim, an-di-sha D) i-jod, iz-za, ru-bob 77. Quyidagi qaysi so’zda urg’u ma’no farqlaydi? a) qushcha b) etik c) ko’chma d) a,b,c 78. Urg’u ma’no farqlash vazifasini bajargan so’zlarni toping. 1. olma 2. kelma 3.o’quvchimiz 4. yigitcha 5. ko’zlar a) 1,2,3, 4, 5 b) 1,3,4,5 c) 1, 3,5 d) 1, 2, 4 79. Matematikami? Ushbu so’zda urg’u qaysi bo’g’inga tushadi? a) birinchi b) ikkinchi c) to’rtinchi d) uchinchi 80. Qaysi gap tarkibida mantiqiy urg’u Yozda so’ziga tushgan? a) Yozda biz Xumsonga dam olish uchun boramiz. b) Biz yozda Xumsonga dam olish uchun boramiz. c) Biz Xumsonga dam olish uchun yozda boramiz. d) Xumsonga biz yozda dam olish uchun boramiz 81. Qo’shimcha qo’shilishi natijasida o’zagida tovush almashinishi yuz bergan so’zlarni toping. a) tintuv b) yasha c) yurakka d) qishloqqa 82. Qo’sh undoshlarning biri tushirilganda o’zga ma’no ifodalovchi so’zlar qatorini aniqlang? karra, arra, kalla. b)avval, alla, balli. c) tilla, qattiq, ushshoq. d) naqqosh, taassurot, izzat. 83. Qaysi so’z talaffuz qilinganda undagi ikki o’xshash tovush dan biri noo’xshash tovushga aylanishi mumkin? a) zarur b) tuproq с) zarar d) a va c javob 84.Qaysi so’z talaffuz qilinganda keyingi tovush oldingi tovushni o’ziga moslashtiradi? Yozsin b) aytdi c) yurakka d) zarur 85.Berilgan so’zlarning qaysi birida qo’shimchalar qo’shilishi natijasida fonetik o’zgarish yuz bergan? 1.susaymoq; 2.qiynamoq; 3.bo’yoqdor; 4.o’tqizmoq; 5.chanqamoq; 6. qaynoqroq; a) 1,2,3,6 b) 2,4,5,6 c) 1,3,5,6 d) 2,4,5,6 86. Yopiq bo’g’inlar qatorini aniqlang? A) gul-li, so-at, pesh-voz B) yu-bor, ham-dam, ol-ma C) os-mon, mak-tab, tok-zor D) qu-loq, so-ya, jang 87. Quyidagi so’zlarning qaysi biri urg’u ko’chishi natijasida sifatga aylanadi? Download 0.49 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|